İçeriğe atla

Yuşa

Yuşa
يُوشَعُ بْنُ نُونٍ

Peygamber
İslam kaligrafisinde Yuşa'nın adı.

Yûşa veya Yeşu (İbranice: יְהוֹשֻׁעַ, romanize: Yehoşua; Yunanca: Ἰησοῦς; Latince: Jæsus; Arapça: يوشع), Tanah'a göre Musa'nın ölümünden sonra İsrailoğullarının lideriydi. Hikâyesi Çıkış, Sayılar ve Yuşa Kitabı'nda anlatılır. Tora'da adının Efraim kabilesinden Nun oğlu Hoşea olduğu ve Musa'nın ona Yûşa olarak hitap ettiği yazılıdır.[1] İsrailoğulları Mısır'dan çıkmadan evvel Mısır'da doğdu.

Musa tarafından Kenan topraklarını araştırmak üzere gönderilen on iki casustan biriydi.[2] Musa'nın ölümünden sonra Kenan topraklarını fethedip toprakları on iki kabile arasında bölüştürdü. Bu anlatılanların hangi yıllarda gerçekleştiği akademik tartışmalar arasındadır. Tora kronolojisine göre Yuşa M.Ö. 1450 - M.Ö. 1370 yılları arasında veya Bronz çağının sonlarına doğru yaşamıştır fakat Yuşa kitabında 110 yaşında öldüğü anlatılır.[3]

Şiilikte Yuşa'nın imam olduğuna inanılır.[]

İsim

Yuşa, İbranice Yehoşua (İbranice: יהושע)'dan gelir ve "Tanrı kurtuluştur" demektir; İbranice: ישע "kurtuluş" kökünden türemiştir.[4][5] Genelde şin (İbranice: ש) harfinden evvel vav (İbranice: ו) harfi yoktur bu da kelimenin Hoşea (İbranice: הוֹשֵׁעַ) olarak okunmasına sebeptir.[6]

Tanah'ın Yunanca tercümelerinde Yehoşua ismi "Yunanca: Ἰησοῦς" (Iēsoūs/Jesus) İsa olarak geçer.[7][8]

Antik İsrail
İstanbul Beykoz'da Yûşa Peygamber türbesi
İstanbul Beykoz'da Yûşa Peygamber'e ait olduğuna inanılan türbe

Kenan topraklarının fethi

Ana maddeler: İsrail Krallığı (Kuzey) ve Yehuda Krallığı
"İsrailoğulları Ürdün'ü geçerken" Gustave Doré (ö. 1883)

Musa'nın varisi Yuşa Mısır'dan çıkışta büyük rol oynadı. Musa Sina Dağı'na çıkıp On Emir'i aldığı zaman ona eşlik etti.[9] Musa tarafından Kenan topraklarına gönderilen on iki casus'tan biriydi.[10] Sadece o ve Kalev olumlu bilgiler verdi ve ödül olarak vadedilmiş topraklara casuslardan sadece bu ikisi girebildi.[11]

Mısır'dan çıkışta İsrailoğullarının yaptığı ilk savaş olan Refidim'de Amalekliler'le yapılan savaşın kumandanı Yuşa bu savaştan zaferle ayrıldı.[12]

Yuşa Kitabı'nda Musa'nın ardılı olarak kendisini seçtiği anlatılır.[13] Kitabın ilk bölümünde Yuşa'nın Kenan'ı fethettiği dönem yazılıdır.

Aynı Kızıl Deniz'in Musa'ya açıldığı gibi Şeria nehri de ortadan ikiye ayrıldı. Nehri geçtikten sonraki ilk çatışma Eriha Savaşı'ydı. Gibon'da Yuşa Eriha'yı yıkıp batıda küçük bir kent olan Ay kentine ilerledi. Fakat Ahan Eriha'dan elde ettiği ganimeti Tanrı'ya adamayıp cebine attığı için Tanrı bütün İsrailoğullarını cezalandırdı ve Yuşa 36 kayıp vererek Ay kentindeki savaşı kaybetti. Tanrı'nın güvenini kazanmak için Ahan, ailesi ve hayvanlarıyla birlikte taşlanarak öldürüldü ve Ay kentine yapılan ikinci seferde zafere ulaşıldı.

Yuşa, Tanrı'ya güneşi durdurması için dua ederken.

İsrailoğulları Kudüs, Hevron, Yarmut, Lakiş ve Eglon'un Amorit krallarından oluşan ittifakla yüzleşti. Yuşa Tanrı'ya, güneşi durdurması ve ayın çıkmasını engellemesi için yakardı çünkü gün ışığında savaşı bitirecekti. Bu, İsrailoğulları için önemli bir olaydır çünkü "Ne bundan önce, ne de sonra Rab'bin bir insanın dileğini işittiği o günkü gibi bir gün olmamıştır. Çünkü Rab İsrail'den yana savaştı."[14] Bundan sonra Yuşa birçok zafer kazanıp Kenan topraklarının çoğunu eline geçirdi.

Ölümü

Kifl Hares'te Yuşa'nın mezarlığı, Nisan 2007

Rabinik edebiyatta sadık, mütevazı, müstahak ve bilge bir kişi olarak resmedilen Yuşa "kocamış, yaşı hayli ilerlemişti."[15] İhtiyarları bir araya toplayıp onlara yerel halkla birlik olmamalarını çünkü bunun halkı Tanrı'dan uzaklaştırabileceğini anlattı.[16][17] Kısa bir süre sonra 110 yaşında İbrani takvimine göre 26 Nisan'da öldü ve Efraim'in Gaaş Dağı'ndaki Timnath Serah'ta gömüldü.[18] Bu yerin bugün Kifl Hares olduğu düşünülür.

Türkiye'de ise İstanbul'un Beykoz'daki Yuşa Tepesi'ne gömüldüğüne, Üsküdar'da Aziz Mahmud Hüdai, Sarıyer'de Telli Baba ve Beşiktaş'ta Yahya Efendi ile birlikte Boğaz'ın dört manevî bekçisinden biri olduğuna inanılır.[19][20][21][22]

Kaynakça

  1. ^ "Sayılar 13:16". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  2. ^ "Sayılar 13:1-16". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  3. ^ "Yuşa 24:29". 7 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  4. ^ A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament Francis Brown, with S.R. Driver and C.A. Briggs, based on the lexicon of William Gesenius. Oxford: Clarendon Press. p. 221 & 446
  5. ^ "Fausset's Bible Dictionary". 16 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  6. ^ Joshua, New Bible Dictionary, second edition. 1987. Douglas JD, Hillyer N, eds., Tyndale House Publishers, Inc., Wheaton, IL, USA ISBN 0-8423-4667-8
  7. ^ cf Numbers 13:16 LXX 23 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. καὶ ὲπωνὸμασεν Μωυσῆς τὸν Αὐσῆ υἱὸν Ναυῆ Ἰησοῦν (and Moses named Hosea, son of Nun, Jesus)
  8. ^ "The High Priest Jesus in Zechariah 3 LXX". 23 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  9. ^ "Çıkış 32:17". 19 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  10. ^ "Sayılar 13:16-17". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  11. ^ "Sayılar 14:23-24". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  12. ^ "Çıkış 17:8-16". 2 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  13. ^ "Yuşa 1:1-9". 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  14. ^ "Yuşa 10:14". 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  15. ^ "Yuşa 23:1-2". 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  16. ^ "Yuşa 23:7-8". 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  17. ^ "Yuşa 23:12-13". 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  18. ^ "Yuşa 24:29-30". 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2010. 
  19. ^ "BOĞAZ'IN MANEVİ BEKÇİLERİ". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  20. ^ "Boğaz'ın dört manevi bekçisi ve İstanbul'un popüler türbeleri". 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  21. ^ "İstanbul Boğazı'nı 4 türbe koruyor!". 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  22. ^ "Boğazdaki türbelerin müthiş sırrı". 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 

Dış bağlantılar

Yuşa
Önce gelen
Musa		İsrail hakimiSonra gelen
Otniel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tevrat</span> Tanahın ilk beş kitabı

Tevrat, İbrani Kutsal Kitabı'nın ilk beş kitabının, yani Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye kitaplarının derlemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Ahit</span> Kitâb-ı Mukaddesin ilk kısmı

Eski Ahit veya Eski Antlaşma, Kutsal Kitap'ın İbranice kaleme alınmış olan ilk kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. Yahudilerin Tanah ve Müslümanların Tevrat ve Zebur olarak kabul ettikleri kitapları içinde barındırır. Kutsal Kitap'ın birinci yüzyılda Grekçe kaleme alınan yazılarına "Yeni Ahit" adı verildi. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Toplam 39 bölümden oluşur. Eski Ahit; Tevrat, Tarihsel Kitaplar, Şiirsel Kitaplar, Peygamberlik Kitapları olarak 4 temel bölüme ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Mukaddes</span> Yahudiliğin ve Hristiyanlığın kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Tanah</span> Yahudiliğin ana kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Tanah/Tanak, Yahudiliğin ana mukaddes metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonudur. Hristiyanlar tarafından İbranice Mukaddes Kitap ya da Eski Ahit denir. Metinlerin neredeyse tamamı Kutsal İbranice ile yazılmış olup, ufak bir bölümü de Kutsal Aramiceyle yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Musa</span> İbranî peygamber ve din büyüğü

Musa, Hristiyanlık, İslam ve Bahâîlik gibi İbrahimî dinlerde önemli bir peygamber, Yahudilikte ise en büyük peygamber kabul edilen İbrani din büyüğüdür. İsrail'in on iki oğlundan biri olan Levi'nin soyundan geldiğine inanılır. Tanah'taki anlatımlara göre İsrailoğulları'nın önderi ve kanun koyucusu olan Musa, Tanah'ın ilk beş kitabının birleşimi olan Tevrat'ın gökten indiricisi olarak atfedilir.

<span class="mw-page-title-main">Ahit Sandığı</span>

Ahit Sandığı veya Sözleşme Sandığı ya da İslam'da geçen adıyla Tâbutu Sekîne, Çıkış Kitabı'nda sözü geçen On Emir'in yazılı olduğu iki orijinal taş tableti barındıran, kapaklı ve altın kaplamalı ahşap bir sandıktır. İbraniler'in Yeni Ahit kitabına göre, sandığın içinde aynı zamanda Harun'un asası ve bir tencere man meyvesi bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">On Emir</span> Yahudîlikte On Emir

On Emir veya Dekalogos, Yahudiliğe göre Sina Dağı'nda Musa'ya vahyedilmiş ve YHVH'nin İsrailoğulları'na emrettiği on adet emiri içeren bir ilkeler dizisidir. Çıkış 20:2–17 ve Tesniye 5:6–21 olmak üzere Tanah'ın iki kitabında On Emir metni yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Yaratılış Kitabı</span> Kutsal Kitapın ilk kitabı

Yaratılış Kitabı, Tanah'ın ve Hristiyan Eski Ahit'inin ilk kitabıdır. Yahudilik ve Hristiyanlık geleneklerinde her şeyin başlangıcını; insanlığın erken tarihini, İsrailoğullarının atalarını ve Yahudi milletinin asıllarını açıklayan bir kitap olarak görülür.

<span class="mw-page-title-main">Zebulun kabilesi</span> Kabile

Zebulun kabilesi, Tora'da adı geçen On İki İsrail Kabilesi'nden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Hoşea</span>

İbranice İncil'de Hoşea, aynı zamanda Oşe olarak da bilinir, Beeri'nin oğlu, İsrail'de MÖ 8. yüzyılda yaşamış bir peygamberdi ve Hoşea Kitabı'nın baş yazarıydı. İkinci Tapınak döneminde Nevi'im'in son kitabını oluşturan toplu yazıları Yahudi Tanah'ta toplanıp tek bir kitapta toplanan, ancak Hristiyanlıkta Eski Ahit olarak incelenen On İki Küçük Peygamber'in ilkidir. Hoşea genellikle bir "kıyamet peygamberi" olarak görülüyor, ancak onun yıkım mesajının altında bir restorasyon vaadi vardı. Talmud onun neslinin en büyük peygamberi olduğunu iddia eder. Hoşea'nın hizmet süresi yaklaşık altmış yıla kadar uzanıyordu ve o, kendi zamanında İsrail'in yazılı kehanet bırakan tek peygamberiydi.

<span class="mw-page-title-main">On iki casus</span>

On iki casus, Musa tarafından 40 gün boyunca bilgi toplamak için İsrail Diyarı'na gönderilen Yahudi casuslardı. On iki İsrail kabilesinin her birine bir casus düşecek şekilde on iki deneyimli adam seçildi. Mısır'dan Kenan'a geri dönecek İbrani halkının, uzun zaman sonra tekrar dönecekleri yerlerde başlarına bir sıkıntının gelip gelmiyeceğine emin olmak için gönderildiler. Tanrı, İsrailoğullarının Kenan topraklarını ellerine geçireceğine dair söz verdiyse de İsrailoğulları önce bu toprakları gözlemlemek istedi.

<span class="mw-page-title-main">İssakar</span>

İssakar Tekvin'e göre Yakup'un dokuzuncu Lea'nın beşinci oğlu ve İssakar kabilesinin kurucusudur. Bazı dinbilimcilerce İssakar sembolik bir kişiliktir. Bu tezi savunanlara göre Lea ve Rahel'den gelenler orijinal İsrailoğullarını ve hizmetçilerden gelenler ise İsrailoğullarına sonradan katılan halkları belirtmektedir. İsminin anlamı konusunda iki ana fikir vardır. İlk görüşe göre Lea Yakup'u adam otu karşılığında Yakup ile yattığı için kiralık adam anlamına gelen iş sakar'dan türemiştir. Bir diğer görüşe göre ise Lea hizmetçisi Zilpa'yı Yakup'a cariye olarak verdiği için Tanrı onu ödüllendirmiştir; bu sebeple ismi ödül var anlamına gelen yeş sakar'dan gelmiştir. Dinbilimcilere göre ilk açıklama bir kabilenin ismi olma açısında daha mantıklıdır fakat buna rağmen bazı dinbilimciler üçüncü bir açıklama getirmiştir; buna göre kabile mensupları bir Mısır tanrısı olan Seker'e taptıklarından Seker adamı anlamına gelen iş seker'den türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Altın buzağı</span> Eski Ahitte bahsi geçen bir put

Altın buzağı, Eski Ahit'e göre, Musa Sina Dağı'na çıktığında isyan başlatan İsrailoğullarını memnun etmek için Samiri tarafından yapılmış bir puttur. Buzağı, Mısır'ın Tanrısının fizikselleştirilmiş haliydi, dolayısıyla hem puta tapıldığından hem de Tanrı görselleştirildiğinden çifte hata yapılmıştır. Çıkış 32:7-14 RAB Musa'ya, “Aşağı in” dedi, “Mısır'dan çıkardığın halkın baştan çıktı. Buyurduğum yoldan hemen saptılar. Kendilerine dökme bir buzağı yaparak önünde tapındılar, kurban kestiler. ‘Ey İsrailliler, sizi Mısır'dan çıkaran ilahınız budur!’ dediler.”RAB Musa'ya, “Bu halkın ne inatçı olduğunu biliyorum” dedi, “Şimdi bana engel olma, bırak öfkem alevlensin, onları yok edeyim. Sonra seni büyük bir ulus yapacağım.”Musa Tanrısı RAB'be yalvardı: “Ya RAB, niçin kendi halkına karşı öfken alevlensin? Onları Mısır'dan büyük kudretinle, güçlü elinle çıkardın. Neden Mısırlılar, ‘Tanrı kötü amaçla, dağlarda öldürmek, yeryüzünden silmek için onları Mısır'dan çıkardı’ desinler? Öfkelenme, vazgeç halkına yapacağın kötülükten.Kulların İbrahim'i, İshak'ı, İsrail'i anımsa. Onlara kendi üzerine ant içtin, ‘Soyunuzu gökteki yıldızlar kadar çoğaltacağım. Söz verdiğim bu ülkenin tümünü soyunuza vereceğim. Sonsuza dek onlara miras olacak’ dedin.” Böylece RAB halkına yapacağını söylediği kötülükten vazgeçti.

<span class="mw-page-title-main">On Bela</span> Tanah/Eski Ahitte anlatılan ve İsrailoğullarının azat edilmesi için YHVH tarafından Mısır firavununa gönderilen belalar dizisi

On Bela veya Mısır Belaları, Tevrat'ta Çıkış kitabının 7 ila 12. bölümleri altında anlatılan, köle olan İsrailoğullarının serbest bırakılması için YHVH tarafından Mısır firavununa gönderilen belalar dizisidir. Firavun, İsrailoğullarının gitmesine, onuncu bela gerçekleşene kadar izin vermemiştir. Bu belalar, İsrail Tanrı'sının gerçekliğini ve Mısır tanrılarının güçsüzlüğünü betimlemektedir. Bazı yorumcular bu belaların bazılarını Nil tanrılarına verilen yargı, bereket ve doğal fenomenlerle bağdaştırırlar. Çıkış kitabına göre Tanrı, Mısır tanrılarını yargılayacağını bildirmektedir: "O gece Mısır'dan geçeceğim. Hem insanların hem de hayvanların bütün ilk doğanlarını öldüreceğim. Mısır'ın bütün ilahlarını yargılayacağım. Ben RAB'bim."

<span class="mw-page-title-main">Sippora</span> Musanın eşi

Sippora veya Tziporah Midyanlı rahip veya prens olan Yetro'nun kızı olup Çıkış kitabında Musa'nın karısı olduğu anlatılır. Tarihler Kitabı'nda torunları, Gerşom oğlu Şevuel ve Eliezer oğlu Rehavya'nın adı geçmektedir.

Yeşu Kitabı, Eski Ahit'in ve Tanah'ın altıncı kitabıdır. 24 konu başlığı içeren kitapta Kenan topraklarına giriş, Yeşu önderliğinde toprakların fethi ve paylaşımı ve bu topraklarda Tanrı'ya yapılan hizmet anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Musa'nın Asası</span>

Musa'nın Asası, İncil'de ve Kuran'da Musa'nın kullandığı baston olarak belirtilen asadır. Çıkış Kitabı'na ve Kur'an'a göre asa bir kayadan su elde etmek için kullanılmış, bir yılana dönüştürülmüş ve Kızıldeniz'in yarılmasında kullanılmıştır. Musa'nın asasının kardeşi Harun'un kullandığı asa ile aynı olup olmadığı hahamlar tarafından tartışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Refidim Savaşı</span>

Kutsal Kitap'ta anlatılan Refidim Savaşı, İsrailoğulları ile Amalekliler arasında, İsrailoğulları Vaat Edilmiş Topraklar'a doğru ilerlerken Refidim'de meydana gelen bir savaştır. Bu savaşın tanımı Çıkış Kitabı'nda bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Periziler</span>

Periziler, Perizzitler, Perizziler veya Perizliler ; İsrailoğulları'nın gelişinden önce Kenan topraklarında yaşadıkları Kutsal Kitap'ta birçok kez belirtilen bir grup insandır. Bu isim "kırsal kesim insanı" anlamına gelen İbranice bir terimle ilişkili olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Girgaşiler</span>

Girgaşi veya Gergaşi, İbranice: גרגשי, "kumlu toprakta yaşayan" anlamına gelir, Ham'ın oğlu ve daha sonra Nuh'un oğlu olan Kenan'ın oğullarından biriydi. Onun soyundan gelenler Girgaşiler olarak bilinir ve Ürdün Nehri ile Celile Gölü'nün doğusunda yaşarlardı ve daha sonra İsrail Krallığı haline gelecek olan ve Yuşa'nın İsrailoğullarına önderlik ettiği Kenan topraklarındaki Kenanlı kabilelerden biriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.