Zekeriya

Zekeriya,^{[not 1]} Yeni Ahit ve Kur'an'da adı geçen Yahudi din büyüğüdür. Hristiyanlıkta din büyüğü, İslamiyette ise peygamber olarak görülür ve her iki dine göre de Yahya'nın babasıdır. Yahudilikte sözde "peygamber" rolüyle ortaya çıkmış bir sahte din adamı olarak görülür.

Zekeriya, Roma İmparatorluğu'nda, Yahudiye Kralı Hirodes zamanında yaşadı. Harun soyundan gelen karısının adı ise Elizabet (Elisa) idi. Elizabet kısır olduğu için çocukları olmuyordu. İkisinin de yaşı ilerlemişti. Bir gün tapınakta buhur yakarken meleklerden biri buhur sunağının sağında durup Zekeriya’ya göründü. Zekeriya onu görünce şaşırdı, korkuya kapıldı. Melek, “Korkma, Zekeriya” dedi, “Duan kabul edildi. Karın Elizabet sana bir oğul doğuracak, adını Yahya koyacaksın. O, Rab’bin gözünde büyük olacak. Hiç şarap ve içki içmeyecek; daha annesinin rahmindeyken Kutsal Ruh’la dolacak. İsrailoğulları’ndan birçoğunu, Tanrıları Rab’be döndürecek ve Rab için hazırlanmış bir halk yetiştirmek üzere, İlyas’ın ruhu ve gücüyle Rab’bin önünden gidecektir.”^[6]

Zekeriya meleğe, “Bundan nasıl emin olabilirim?” dedi “Çünkü ben yaşlandım, karımın da yaşı ilerledi”. Melek ona şöyle karşılık verdi: “Ben Tanrı’nın huzurunda duran Cebrail’im. Seninle konuşmak ve bu müjdeyi sana bildirmek için gönderildim. Sözlerime inanmadığın için dilin tutulacak, bunların gerçekleşeceği güne dek konuşamayacaksın.” Zekeriya dışarı çıktığında onlarla konuşamadı. O zaman tapınakta bir görüm gördüğünü anladılar. Kendisi onlara işaretler yapıyor, ama konuşamıyordu. Elizabet gebe kaldı ve evine kapandı. “Bunu benim için yapan Rab’dir” dedi. “Bu günlerde benimle ilgilenerek insanlar arasında utancımı giderdi.”^[7]

Elizabet'in bir erkek bebeğini doğurmasının sekizinci gününde, Yahudi geleneğine göre sünnet edilip adı verilecekti. Yahudi geleneğine göre ilk erkek çocuğuna akrabalarından birinin adı (özellikle babasının adı) konulurdu. Fakat Elisa tanrının iradesine uyarak Yahya adını seçmek istediğini söyledi. Akrabaları Zekeriya'nın fikrini sorduğunda konuşamayan Zekeriya ince tahtaya Yahya diye yazmıştı. O an Zekeriya'nın ağzı açıldı ve Yahya yüce tanrının peygamberidir dedikten sonra bayılmıştır.^[8]

Cuz Vadisi'ndeki sözde-Avşalom anıt mezarının Yahya Peygamber'in babası Zekeriya'ya âit olduğu sanılıyordu. Bunun sebebi, anıt mezara, inşâsından yaklaşık üç asır sonra işlenmiş olan bir kitâbede mezarın Yahya'nın babası Zekeriya'ya atfedilmesidir. Geleneksel olarak Avşalom'a izâfe edilen mezarın, Avşalom'dan yaklaşık bin sene sonra (MS 1. yüzyılda) yapıldığı ortaya çıktığında Avşalom ihtimali terkedildi. 2003'te ortaya çıkarılan başka bir kitâbede ise, mezarın Şimon adında birisi için yapıldığı yazılmaktadır.

Zekeriya, İslâm'a göre bir peygamberdir. Babasının adı Berahya (Berhiye) idi^[9] ve soyu Davud oğlu Süleyman Peygambere dayanıyordu.^[10] Meryem'in annesi Hanne (Hınne), Zekeriya'nın eşi el-Îşâ'nın (İşbâ, Îşâ) kızkardeşiydi. Hanne, İmran'ın hanımıydı. Bir gün hâmile kaldığında çocuğunu tapınağa nezir kıldı. Nezir kılınan oğlan, hayatını ibâdete adar ve zâhid olurdu. Bununla birlikte çocuk kız doğdu ve Meryem adı verildi. Mâbed'deki İsrailoğullarının din adamları Mâbed'e adanan kızın büyütülmesi ve yetiştirilmesi vazîfesi için Zekeriya'yı seçtiler.^[11] Zekeriya, ne zaman Meryem'in odasını hâlini hatırını sormak için ziyâret etse, yanında kışın yaz meyvesi, yazın kış meyvesi bulurdu.^[12] Zekeriya Peygamber, bu sıralarda 92^[12] yaşında veyâ o 120,^[12] zevcesi de 98^[12] yaşındaydı. Bu ileri yaşında, Zekeriya'nın zevcesinin çocuk yapma kabiliyeti kalmamıştı. Böyle bir şey için duâ etmiyordu. Meryem'in yanına mûcizevî tarzda mevsim-dışı meyveler gönderildiğini gören Zekeriya, kendisine de bir çocuk ihsan edilmesi için Allâh'a yalvardı.^[13] Duâsı kabûl edildi^[14] ve adı Yahya olacak bir çocukla müjdelendi.^[5] Zekeriya, bu müjdeye şaşırdı ve çocuğunun olacağı konusundaki müjde ona tekrâr vurgulandı.^[15] Zekeriya, çocuğun olacağına dâir bir işâret dileğinde bulundu ve Allah'ın meleği ona, bir alâmet olarak üç gün boyunca konuşamayacağını, sâdece insanlarla işâretleşerek iletişim kurabileceğini haber verdi.^[16]

Ahameniş Pers İmparatorluğu, Babil'i ve çevresini oluşturan -günümüzdeki adıyla Irak denilen- bölgeyi ele geçirdikten sonra, Ahameniş hükümdarları Babil sürgünündeki Yahudilere Kudüs ve civârına dönme izni verdiler. Bunun üzerine İsrailoğulları Kudüs'e geri döndü ve Allah, başlarına onları dînî yönden denetleyip yol göstermesi için peygamberler göndermeye devâm etti. Berahya oğlu Zekeriya da bu silsilenin sonlarında zuhur eden bir peygamberdi. İsrailoğullarına tebliğde bulunan ve üçü de Davud Peygamber neslinden olan son üç peygamberin ilkiydi, ikincisi, oğlu Yahyâ Peygamber ve son nübüvvet yapan da Meryem oğlu Îsâ idi.^[17] Zekeriya, indirilen vahiyleri tebliğ eder ve yazardı. Süleyman Mâbedi'nde İsrailoğullarının dînî şûrâsının başkanı idi. Gelirini temin etmek için marangozluk yapardı. Aynı zamanda kendisini Süleyman Mâbedi'nin (Beytü'l-Makdis) bakımına ve maddî-mânevî hizmetine adamıştı.

Meryem oğlu İsâ, babasız yaratılmıştı.^[18] Yahudiler, İsâ'nın babasız yaratılışını inkâr ettiler. İsa'nın annesi Meryem'in odasını tek ziyâret eden kişinin Zekeriya Peygamber olmasından ötürü, Zekeriya'ya ve Meryem'e zinâ iftirâsı attılar.^[19][20] Zekeriya Peygamber'i şehit ettiler. Bir rivâyete göre, Zekeriya Peygamber, katledildiğinde 100 yaşlarında idi.^[20]

Zekeriya'nın katlediliş şekliyle ilgili anlatılan bir rivâyete^[21][22] göre, o Yahudilerin katlinden emin olmak için onlardan kaçtı. İçi oyuk bir ağacın içine girdi ve ağaç, bir mûcize eseri olarak kovuğunu kapattı. Bununla birlikte Zekeriya'nın elbisesinin bir parçası dışarıda kaldı. Yahudiler, onu ararken ağaçtan uzamış görünen elbise parçasını fark ettiler ve onun ağacın içinde olduğuna hükmettiler. Bunun üzerine ağacı testereyle ikiye biçtiler ve Zekeriya Peygamber bu şekilde can verdi.^[21][22]

1. ^ İbranice: זכריה‎, romanize: Zəḵaryāh, lit. "Yahveh hatırlar!";^[1][2] Grekçe: Ζαχαρίας, Zaċhąrĩas;^[3] Arapça: زَكَـرِيَّـا, Zakariyyāʾ^[4][5]

Wikimedia Commons'ta Zekeriya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.