İçeriğe atla

Yeremya

Yeremya
Doğumy. MÖ 650
Anatot
Ölümy. MÖ 570
Mısır
MeslekPeygamber
Ebeveyn(ler)Hilkiya

Yeremya (İbraniceיִרְמְיָהוּ, Modern: Yirmeyahu  [jiʁmiˈjahu], Tiberya: Yirmĭyāhū; YunancaἸερεμίας; Arapçaإرميا), "ağlayan peygamber" olarak da adlandırılan,[1] İbranice Kutsal Kitap'ın (Eski Ahit) büyük peygamberlerinden biriydi. Yahudi geleneğine göre Yeremya, kâtibi olan Baruk ben Neriya ile müritleri yardımıyla Yeremya kitabı, Krallar kitabı ve Ağıtlar kitabını[2] yazmıştır.

Yeremya kitabı, Yeremya'nın Tanrı'ya atfettiği birçok ifadeyi detaylandırmanın yanı sıra, en yakın akrabalık ve miras hakları çerçevesinde amcasına ait bir tarlayı satın alması (Yeremya 32: 6-25) ve hapis cezası alması (Yeremya 37: 15-18, 38: 6) gibi Yeremya'nın hayatı ile ilgili ayrıntılara girer. Yeremya'nın hayatı hakkında diğer peygamberlerinkinden daha fazla ayrıntı bilinmektedir.

Yahudilik Yeremya Kitabı'nı kanonunun bir parçası olarak görür ve Yeremya'yı büyük peygamberlerin ikincisi olarak kabul eder. Hıristiyanlık ve İslam da Yeremya'yı peygamber olarak kabul eder. Yeremya'nın sözleri Yeni Ahit'te alıntılanmıştır (Matta 2:18, İbraniler 8: 8-12, 10: 16-17) ve kişi İslam geleneğinde de anlatılmıştır. [3]

Kaynakça

  • Hillers, Delbert R. (1972). The Anchor Bible. Lamentations. 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2020. 
  • Hillers, Delbert R. (1993). "The Lamentations of Jeremiah". Bruce M. Metzger; Michael David Coogan (Ed.). The Oxford Companion to the Bible. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-974391-9. 
  • Wensinck, A. J. (1913–1936). "Jeremiah". M. Th. Houtsma; T. W. Arnold; R. Basset; R. Hartmann (Ed.). Encyclopaedia of Islam (First bas.). 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

  • " Yeremya 26 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. " Yahudi Ansiklopedisi (1906).
  •  Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Jeremias (2)". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">YHVH</span> Y-H-V-H (יהוה‬), İbrani Kutsal Kitabında İsrailin Tanrısının dört ünsüz harften oluşan özel adı

Tanah'ta YHVH veya Tetragrammaton, İsrailoğulları'nın Tanrısına atıfta bulunmak için kullanılan dört harfli İbranice ifadedir. İbranicenin sağdan sola yazılımından dolayı bu dört harf He (ה) + Vav + (ו) He + (ה) Yod (י) şeklinde sağdan sola yazılır. İsmin yapısı ve etimolojisi hakkında hâlâ ortak fikir birliği olmamakla beraber nasıl telaffuz edildiği de bilinmemektedir, fakat neredeyse evrenselleşmiş iki form olan Yahveh ve Yehova formları kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Yehoiakim</span> Yehuda kralı

Yehoyakim veya Jehoiakim, MÖ 635 – 597 yılları arasındaki Yehuda kralıdır. Yoşiyahu'nun Rumah'lı Pedaya'nın kızı Zevuda'dan olan ikinci oğludur. Doğumdaki ismi Eliakimdi.

<span class="mw-page-title-main">Yoşiyahu</span>

Yoşiyahu büyük reformlar yapan Yehuda kralıydı. Tarihçiler tarafından, kendi zamanına denk gelen Deotronomik reformlar döneminde dini yazıtlar yazdırdığı veya bulduğuna inanılır.

Ahit asırlar boyunca farklı kişiler tarafından yazılmıştır. Bunlardan çok azı geleneksel olarak bir kişi ile bağdaştırılırken çoğu büyük ölçüde düzenlemelerle karşılaştığından bu metinlerin kökeninin bugün ne olduğu tam olarak bilinememektedir.

Yeşaya kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin ilk kitabıdır; bu kitabın ardından Hezekiel, Yeremya ve Oniki küçük peygamber kitapları gelir. Hristiyanlıktaki Eski Ahit'te ise bu sıralama biraz farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yeremya Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin ikinci bölümü

Yeremya Kitabı, Eski Ahit'te Son Peygamberler kısmının ikinci kitabı olup, Yeşaya kitabından sonra ve Hezekiel ile On İki Küçük Peygamber kitaplarından önce gelir. Görümleri aktarıldığı için kitap adını, MÖ 7. yüzyılın sonları ve MÖ 6. yüzyılın başlarında Kudüs'te, Yehuda Krallığı Babillilere yenik düştüğü zamanki kral Yoşiya zamanında yaşamış peygamber Yeremya'dan alır. Kitap, karmaşık ve şiirsel olarak İbranice yazılmıştır.

Küçük peygamberler Tanah'ın bir kitabı olup adını, peygambersi kehanet çalışmalarının kısalığından alır. Hristiyanlıkta ise bu kitaplar teker teker ele alınır. Tanah ve çoğu Protestan ve Katoliklerin "Oniki" sıralaması şöyledir:

Yoel kitabı, Eski Ahit'in bir parçasıdır. Küçük peygamberler ya da kısaca Onikiler olarak bilinen on iki kehanet kitabından biridir. "Küçük" denmesinin sebebi, öneminin az olması değil, metnin kısalığıdır.

Ovadya kitabı, Tanah'ın kitaplarından biri olup Edom üzerine getirilen yargılama ve İsrail'in yeniden kuruluşunun kehanetlerini içerir. Metin, tek bir konudan ibaret olup 21 bap ihtiva eder; bu da Ovadya kitabını Tanah'ın en kısa kitabı yapmaktadır. Yahudilik ve Hristiyanlıkta kitabın, Asurlular döneminde yaşamış ve isminin anlamı Yehova'nın kulu veya Yehova'ya tapan olan peygamber Ovadya tarafından yazıldığına inanılır.

Habakkuk kitabı, Tanah'taki Oniki küçük peygamber kitaplarının sekizincisidir. Peygamber Habakkuk ile bağdaştırılır ve muhtemelen MÖ 7.yy'ın sonlarında yazılmıştır. İçinde üç konu barındıran kitabın ilk iki konusu Ölü Deniz parşömenlerinde de bulunmuştur.

Sefanya kitabı 'nın, giriş cümlesine istinaden, yazarı "Yahuda Kralı Amon oğlu Yoşiya zamanında Hizkiya oğlu Amarya oğlu Gedalya oğlu Kuşi oğlu Sefanya" olarak kabul edilir. Sefanya hakkında elde edilen tüm bilgiler bu metinden gelir. Kitabın giriş cümlesi, diğer kitapların giriş cümlelerine kıyasla daha uzun olup içinde iki özellik barındırır. Sefanya'nın babası Kuşi'nin anlamı "Etiyopyalı"dır. Toplumda, Tanrı'nın İbrahim ile yaptığı anlaşma gereği soyağacının önemi vardır ve bu nedenle yazar, peygamberin atalarının ismini verip Etiyoplı'dan ziyade İbrani olduğunu ispatlama gereği duymuş olabilir. Hatta peygamberin soyu bir zamanlar Yehuda kralı olan Hezekiya'ya kadar dayanır. Sefanya kitabının yazarı Kûşluları veya Etiyopyalıları kınamaktan çekinmemektedir. 2:12'de özlüce ve tartışmaya kapalı bir şekilde mesaj gönderir: "Ey Kûşlular, Siz de benim kılıcımla öleceksiniz". Sefanya'nın Kral Hezekiya olan aile bağı, 3:1-7'de kraliyet şehrine yaptığı şiddetli eleştiriyi meşrulaştırmaktadır.

Zekeriya kitabı, Tanah ve Kutsal Kitap'taki oniki küçük peygamber kitaplarından sondan bir öncekidir ve peygamber Zekeriya'ya dayandırılmaktadır.

Süleyman'ın Özdeyişleri kitabı, Tanah'taki Ketuvim'de bulunan bir kitaptır ve kısaca Özdeyişler veya Meseller olarak anılır. Orijinal İbranice'de kitabın adı "Süleyman'ın Meselleri" anlamına gelen "Mişle Şlomo"dur. Yunanca tercüme olan Septuagint (LXX)'te kitabın adı "paroimai paroimiae" ("Özdeyişler") ve Latince tercüme olan Vulgata'de "proverbia"dır.

Ağıtlar kitabı peygamber Yeremya tarafından şiirsel bir kitap olarak yazılan Tanah'ın Ketuvim kitabında bir metindir. MÖ 6. yüzyılda Kudüs ve Tapınağın yıkılmasına karşı tutulan yasla ilgilidir.

Ezra ve Nehemya, Ezra'nın Nehemya ile birlikte bulunduğu bileşik bir kitaptı. Ardından Yahudiler bu kitabı ikiye bölüp Birinci Ezra ve İkinci Ezra diye adlandırdılar. Modern zamanlarda Tanah'ta ve tercümelerinde bu kitaplar Ezra ve Nehemya kitapları olarak yer alır. Ezra ve Nehemya ilk olarak iki parçaya 3. yüzyılda teolog Origenes tarafından bölündü, bunun ardından Jerome, Vulgat versiyonunu yaratırken aynı modeli kullandığında Batı Avrupa Hristiyanları tarafından bu bölünme benimsendi. Bu kitapların Yahudilerin Tanah'ında Ezra ve Nehemya olarak bölünmesi Orta Çağ zamanında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Harun (peygamber)</span>

İbrahimî dinlere göre Harun bir peygamber, baş rahip ve Musa'nın ağabeyiydi. Harun ve kardeşi Musa hakkındaki bilgiler, yalnızca İncil ve Kur'an gibi dini metinlerden elde edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Havariler Çağı</span>

Havariler Çağı, Hristiyanlık tarihinde geleneksel olarak M.S. 33 yılında Kudüs'te İsa'nın dirilişiyle On İki Havari'ye verdiği Büyük Görev'den M.S. 100 yılında Anadolu'da Yuhanna olduğu düşünülen son havarinin ölümüne kadar geçen süreye verilen ad. Geleneksel olarak havarilerin Kudüs'ten dağıldığına ve Havari Makamları'nı kurduklarına inanılır. Hristiyan geleneğinde İsa'nın havarilerinin çağına büyük önem verilir. Havariler Çağı ile ilgili en önemli birinci kaynak Elçilerin İşleri'dir ancak bu kaynağın tarihsel doğruluğu kimileri tarafından sorgulanmaktadır.

Baruk kitabı, bazı Hristiyan geleneklerinde Kutsal Kitap'ın bir parçası olarak görülen döterokanonik metin. Yazıtın Yahudilikte ve Protestanlığın çoğu biçiminde, Ahid'in bir parçası olmadığı düşünülür. Kitap, Baruk 1:1'de ismi geçen, Yeremya'nın kâtibi Baruk ben Neriya'dan adını almıştır ve metnin yazarının bu kişi olduğu varsayılmaktadır. Kitap, bir geç dönem Yahudi yazarının Babil sürgünü, İsrail teolojisi ve tarihi ile bilgelik tartışmalarını içerir ve Kudüs ile diasporadaki Yahudilere doğrudan seslenerek yazılmıştır. Bazı araştırmacılar, metnin Makkabiler döneminde veya bundan kısa bir süre sonra yazıldığını önermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Siyon</span> Kudüsün yetmiş isminden biri

Siyon, Tanah'ta geçen Kudüs ve bir bütün olarak İsrail Diyarı'nı ifade etmek için kullanılan bir yer ismidir.

<span class="mw-page-title-main">İbrani Kutsal Kitabı</span>

İbrani Kutsal Kitabı veya Tanah, Tevrat, Nevi'im ve Ketuvim de dahil olmak üzere İbranice kutsal metinlerin kanonik koleksiyonudur. Diğer kullanılan ismi olan Miqra(yani okunan) diye de geçer.Bu metinler neredeyse sadece Kutsal İbranicedir ve birkaç bölüm Kutsal Aramice olarak yazılmıştır.