İslam'da İsa
İsa عِيسَىٰ | |
|---|---|
 İslam kaligrafisinde İsa'nın adı. | |
| Doğum | y. MÖ 4[a] Beytüllahim, Yahudiye, Roma İmparatorluğu[5] |
| Kaybolma | y. MS 30/33 Kudüs, Yahudiye, Roma İmparatorluğu |
| Milliyet | Yahudi |
| Diğer ad(lar)ı | ʿÎsâ bin Meryem Meryem'in oğlu |
| Meslek | Marangoz |
| Etkin yıllar | y. MS 30-33 (dinî önder) |
| Memleket | Nasıra, Celile[6] |
| Din | İslam |
| Ebeveyn(ler) | Meryem (anne) |
İslam dininde İsa veya ʿÎsâ bin Meryem (Arapça: عِيسَى ٱبْنُ مَرْيَمَ, çev. Meryem oğlu İsa),[7] İsrailoğulları'na gönderilen[8] son peygamber ve aynı zamanda da Mesih'tir.[9] İsrailoğullarına Tevrat'ı ilga etmeden,[10] onun yanı sıra yeni bir vahiy olan İncil ile tebliğde bulunmuştur.[11] İsa, hiç evlenmeden ve çocuğu olmadan yaşamış ve bu hâliyle göğe yükseltilmiştir. Kuran'da 93 âyette, "Meryem'in oğlu", "Allah'tan bir ruh" ya da "Allah'ın Kelimesi" unvanlarıyla veya özel ismiyle toplam 180 defa zikredilmektedir. Kuran'da İsa'nın babasız yaratıldığı, Adem Peygamberin durumuna benzetilerek vurgulanmaktadır.[12] İsa'nın Allah'ın izniyle çeşitli mucizeler göstermiş olduğu kabul edilir.[13]
Hayatı
Doğumu
Meryem oğlu İsa, Davud’un soyundan gelmektedir, annesi Meryem’dir.[14] Annesi Meryem, onun annesi Hanne tarafından Beytü'l-Makdis’e (Süleyman Tapınağı’na) adanmıştı. Meryem’e bakmakla eniştesi Zekeriya görevlendirildi. Meryem, Zekeriya'nın bakımında büyüdü. Bir gün Allah’ın meleği Cebrail, Meryem’i ziyaret etti. Cebrail insan sûretinde Meryem'e göründü.[15] Cebrail, ona kimse dokunmadığı hâlde babasız doğacak olan İsa'yı müjdeledi.[16] Meryem'in hamile olduğu anlaşılınca, o kavminden ayrılarak uzak bir yere çekildi.[17] Meryem, gittiği bu yerde doğum yaptı.[18] Bir hadiste, doğan her çocuğa Şeytan'ın dokunup onu ağlattığı, bu durumdan sadece Meryem ve oğlu İsa'nın müstesna olduğu belirtilmektedir.
Mucizeleri
Meryem, bebek İsa ile kavminin yanına geri döndüğünde, kavminden bazıları Meryem'i kınayarak ona zina ile çocuk edinme imasında bulundular. Meryem bebeği işaret edip onunla konuşmalarını imâ etti. Bunun ardından kundaktaki İsa konuştu ve şu cümleleri söyledi: "Şüphesiz, ben Allah'ın bir kuluyum. O bana kitap verdi ve beni peygamber yaptı. Beni, bulunduğum her yerde insanlara yararlı kıldı. Hayatım boyunca namaz kılmamı ve zekat vermemi emretti. Beni anneme itaatkâr kıldı. Beni asla zorba ve asi yapmadı. Doğduğum gün, öleceğim gün ve dirileceğim gün Allah bana selam ve emniyet vermiştir."[19] Taberi, İsa'nın bebekken kendisine kitap verildiğini ve peygamber yapıldığını söylemesi ile ilgili iki ihtimali dile getirmektedir. Birinci ihtimale göre, İsa henüz bebekken peygamber kılındı ve İncil kendisine verildi. İkinci ihtimal, o bunların gerçekleşeceğine kesin olarak inandığı için henüz gerçekleşmedikleri hâlde bu müjdelerin gerçekleştiğini dile getirmiştir.[18]
İsa'nın bazı mucizeleri, kilden kuş yapıp canlandırmak,[20][21] körleri iyileştirmek,[22] alacalıyı iyileştirmek,[8] ölüleri diriltmek, insanların ne yaptığını, neyi gizlediklerini bilmektir.[22]
Muhammed'in geleceğini bildirmesi
Saf Suresi'nde, İsa'nın, İslam peygamberi Muhammed'i, Ahmed adıyla önceden haber verdiği yazılmaktadır.[10] Bazı hadislerde de İsa'nın kendisinden sonra gelecek Muhammed'i müjdelediği geçmektedir.[23][24]Evliya Çelebi, Seyahatnâme’de, İslâm'a göre Meryem oğlu İsa'nın havârilerinden kabul edilen Şem'un-u Safa'nın (Hristiyanlık'taki Petrus[25]) Nakura yakınlarındaki türbesinde bulduğu İncil nüshasını defalarca okuduğunu ve incelediğini, İsa'ya inen ve Muhammed'i müjdeleyen ayetin o nüshada mevcut olduğunu iddia etmektedir.[26][27] Evliya Çelebi'nin, bizzat Şem'un-u Safa tarafından yazıldığını naklettiği bu el yazması İncil, bulunamamıştır.
Çarmıh vakâsı
İsa çarmıhta veya başka bir surette öldürülmemiştir.[9] Öldürdükleri kişi, onlara İsa gibi görünmüştür. Bu yüzden öldürdükleri kimsenin İsa olduğu zannına kapılıp "Meryem oğlu İsa Mesih'i öldürdük" diye düşünmüşlerdir. Taberi'nin anlattığı farklı bir rivayette, havarilerden birisi İsa'ya ihanet etmemiştir. Vehb bin Münebbih'ten rivayet edilen bu nakle göre, Yahudiler, İsa'yı öldürmeye karar verdiklerinde onun bulunduğu evin çevresini kuşattılar. Evde İsa ve on yedi havarisi vardı. İçeri girdiklerinde evdeki herkesi İsa olarak gördüler. Bunun üzerine "Bizi büyülediniz. Ya İsa'yı ele verin ya da hepinizi öldürürüz" dediler. Daha sonra dışarı çıkıp beklediler. İsa, havarilerine şöyle dedi: "İçinizden kim Cennet karşılığında canını satar?" Havarilerden birisi "Ben satarım" dedi. Sonra çıkıp evi kuşatanların yanına gitti ve "İsa benim" dedi. Bunun üzerine onu idam ettiler ve İsa'yı öldürdüklerini zannettiler.[28] Ravilerden Katade, Süddi, İbni Cüreyc, Mücahid de benzer rivayette bulunmuşlardır. Bu rivayetlerde, İsa'nın havarilerinden birisi ona ihanet etmemekte, aksine kendisini onun için feda etmekte ve ona benzetilerek şehit olmaktadır. Bu havarinin adı Sercis'tir.[29] Evdekilerin sayısı hakkında da muhtelif rivayetler vardır. Buna göre sayıları on yedi,[28] on dokuz, on üç ya da on dörttü.[30]
Ahmediyye mezhebine göre çarmıhtan kurtulan İsa, Keşmir'e gitmiş ve burada Yuz Asaf ismiyle yaşamış, ölmüştür. Fakat genel İslam mezheplerinin ve Ehl-i Sünnet'in görüşü bu yönde değildir.
İsa'nın tabiatı
Mesihliği
İsa'nın bir unvanı olan Mesih kelimesi, Kur'an'da çok yerde geçmektedir.[31] Taberi Tefsiri'nde geçtiğine göre, "mesih" kelimesi "bir şeyi silmek" mânâsındaki "silmek" fiilinin sıfat hâli "silinmiş olan" anlamındadır. İsa için kullanıldığında, "günahları silinmiş,tertemiz olan" anlamındadır.[32]
Bazı İslam bilginleri Mesih kavramını Hristiyanlıktaki anlamına benzer şekilde yorumlarlar:[33]
"Allah, peygamberi İsa'yı Yahudilerden korumuş, öldürmelerine mani olmuştur. Onu kendi katına kaldırmıştır. Ancak bunun şekli ve zamanı üzerine farklı açıklamalar ve anlayışlar vardır. Çoğunluğa göre Allah onu, kudretiyle manevi semalardaki hususi mevkiine kaldırmıştır, kıyametten önce tekrar dünyaya gönderecektir, o zaman bütün ehl-i kitap onun peygamber olduğuna inanacak, batıl inançlarından kurtulacaklardır. İsa dünyada kaldığı müddetçe Kur'an ile hükmedecek, haç ve domuz ile ilgili batıl uygulamalara son verecektir. Bir başka anlayışa göre Allah onu Yahudilerden korumuş, eceli gelince vefat ettirmiş ve ruhunu semadaki yerine kaldırmıştır. Kıyametten önce gelecek olan da onun ruhudur. Ehl-i kitaptan olanlar, ölümlerinden önce gerçeği öğrenip inanacaklar, fakat bunun faydası olmayacaktır. Bu anlayış Âl-i İmrân Suresi'nin 54-56. ayetlerine dayandırılmıştır." [34]
Tanrı olmayışı
Kuran, kesin bir dille Allah'tan başka bir tanrının olmadığını ve Allah'ın çocuk edinmediğini öğretmektedir.[35] İsa, Tanrı'nın kendisi de değildir.[36] Allah, bir üçlemenin parçası değildir.[37] İsa, hiçbir surette kendisinin ve annesinin tanrı olduğunu öğretmemiştir.[38]
Ayrıca bakınız
- İslam'da İsa'nın soyağacı
- Koliridyenizm
- Yahudilikte İsa
- Hristiyanlıkta İsa
Kaynakça ve notlar
- ^ Meier, John P. (1991). A Marginal Jew: The roots of the problem and the person. Yale University Press. s. 407. ISBN 978-0-300-14018-7.
- ^ Rahner 2004, s. 732.
- ^ Sanders 1993, ss. 10-11.
- ^ Finegan, Jack (1998). Handbook of Biblical Chronology, rev. ed. Hendrickson Publishers. s. 319. ISBN 978-1-56563-143-4.
- ^ Brown, Raymond E. (1977). The birth of the Messiah: a commentary on the infancy narratives in Matthew and Luke. Doubleday. s. 513. ISBN 978-0-385-05907-7.
- ^ Theissen & Merz 1998.
- ^ Kuran 2:12 27 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Taberî 1996, s. 265 (c. 2)
- ^ a b Kuran, 4:157 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Kuran, 61:6 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kuran, 57:27 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kuran, 3:59 13 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kuran 2:87 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 3:49 13 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Taberî 1996, s. 401 (c. 5)
- ^ Kuran, 19:17
- ^ Taberî 1996, s. 403-404 (c. 5)
- ^ Taberî 1996, s. 404 (c. 5)
- ^ a b Taberî 1996, s. 408 (c. 5)
- ^ Taberî 1996, s. 407 (c. 5)
- ^ Kuran, 3:49
- ^ Taberî 1996, s. 265-266 (c. 2)
- ^ a b Taberî 1996, s. 266 (c. 2)
- ^ “Benim ismim Kur’ân’da Muhammed, İncil’de Ahmed, Tevrat’ta Ahyed’dir.” Nebhânî, Hüccetüllah ale’l-Âlemîn, 108, 112; Halebî, es-Sîretü’l-Halebiye, 1:353; el-Envârü’l-Muhammediyye mine’l-Mevâhibü’l-Ledünniyye, s. 143 (İbn-i Abbas’dan rivayet olunmuştur)
- ^ Taberî 1996, s. 274-275 (c. 8)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2022.
- ^ Said Nursî, Mektûbat, s. 171, Envâr Neşriyât, İstanbul: 2010. Evliya Çelebi'nin eserinde Osmanlı alfabesiyle alıntıladığı o âyette geçen kelimeler; "ايتون Bir oğlan", "ازربيون İbrahim neslinden ola", "پروفتون Peygamber ola", "لوغسلين yalancı olmaya", "بنت onun", "افزولات doğum yeri Mekke ola", "كه كالوشير salihlikle gelmiş ola", "تونومنين onun mübarek adı", "مواميت Mevamit ola", "اسفدوس ona uyanlar", "تاكرديس bu dünyânın mâliki olalar", "بيست بيث ve o dünyânın mâliki olalar" Said Nursî, mevamit kelimesinin sırasıyla Muhammed ve Memed kelimelerinden tahrif edildiğini savunur.
- ^ Evliya Çelebi; Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi; 3. Kitap, 1. Cilt, s. 140-141 vd.; hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı; Yapı Kredi Yayınları; 3. Baskı, İstanbul: Haziran 2012; ISBN 978-975-08-1101-1.
- ^ a b Taberî 1996, s. 162 (c. 3)
- ^ Taberî 1996, s. 163-164 (c. 3)
- ^ Taberî 1996, s. 164 (c. 3)
- ^ Kuran, 3:45 5 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 4:157 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 4:171 8 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 5:17 19 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 5:72 30 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 5:75 6 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; 9:31 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Taberî 1996, s. 263 (c. 2)
- ^ "...Allah onu (İsa'yı) kendi nezdine kaldırmıştır. Allah izzet ve hikmet sahibidir. Ehl-i kitaptan her biri, ölümünden önce ona muhakkak iman edecektir. Kıyamet gününde de o, onlara şahit olacaktır."
- ^ Prof. Dr. Ali ÖZEK & Prof Dr. Hayrettin KARAMAN, Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meali, s.102 (Nisa, 158-159 dipnot), 1992
- ^ Kuran, 112:1-4 13 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kuran, 5:17 19 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kuran, 5:73 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kuran, 5:116 17 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Bibliyografya
- Taberî, Ebû Muhammed Câfer bin Cerîr (1996). Taberî Tefsîri. Hisar Yayınevi.
| Kur'an'da adı geçenler |  | |
|---|---|---|
| Tartışmalı olanlar | ||
Not listesi
- ^ Meier, İsa'nın doğum yılının yaklaşık MÖ 7 veya 6 olduğunu yazarken[1] Rahner, tarihçilerin yaklaşık MÖ 4 tarihinde fikir birliğine vardıklarını ifade eder.[2] Ayrıca Sanders'da, c. MÖ 4 yılına dikkat çekerek genel anlamda bu yıl üzerinde fikir birliği olduğunu vurguluyor.[3] Finegan ise ilk Hristiyan geleneklerine dayanarak MÖ 3 ve 2 tarihini verir.[4]
