İçeriğe atla

Yumuşakçaların evrimi

Yumuşakçaların atasının hayali bir anatomik diyagramı
Minik Helcionellid fosili olan Yochelcionellanın eski çağlarda yaşamış bir Yumuşakça olduğu düşünülmektedir.[1]
Spiral olarak sarılmış kabuklar birçok Karından bacaklılarda görülebilir.[2]

Yumuşakçaların evrimi, omurgasız hayvanların en büyük gruplarından biri olan yumuşakçaların evrimleşme sürecini konu alır. Bu şube, karından bacaklılar, midyeler, denizdişleri ve kafadan bacaklılar gibi grupları kapsar. Yumuşakçukların fosilleri neredeyse eksiksizdir ve çoğu deniz canlısının fosilinden çok daha iyi bir şekilde korunmuştur. Kimberella ve Odontogriphus gibi çok eski zamanlarda yaşamış fosillerin bile Yumuşakçalar grubuna dahil olduğu düşünülmüştür.

Fosil kayıtları

Kaynakça

  1. ^ Mus, M. M.; Palacios, T.; Jensen, S. (2008). "Size of the earliest mollusks: Did small helcionellids grow to become large adults?". Geology. 36 (2). s. 175. doi:10.1130/G24218A.1. 
  2. ^ Ruppert, pp. 300–343

İlgili Araştırma Makaleleri

Paleontoloji, palaeontoloji yahut taşıl bilim, fosilleri veri olarak kullanarak dünyada yaşamın tarihini inceleyen bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yılan</span> pullular alt takımı

Yılanlar, Pullular takımına ait uzun, ayaksız etçil sürüngenlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kambriyen</span> Paleozoyik Zamanın ilk dönemi

Kambriyen, yaklaşık 538,8 milyon yıl önce başlayıp 485,4 milyon yıl öncesine kadar devam eden jeolojik dönemi ifade eder. Bu dönem, Farklı hayvan gruplarının karmaşıklaştığı, hayvanların çeşitlendiği bir dönemdir. Adını Galler'in Latince karşılığı olan Cambria'dan alan Kambriyen Dönem, yer kabuğundaki dikkate değer değişimler, deniz seviyelerinin yükselmesi ve iklim değişiklikleri gibi etkilerle şekillendi.

<span class="mw-page-title-main">Ordovisiyen</span> Paleozoyik Zamanın ikinci dönemidir ve 485 ile 444 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Ordovisiyen, Paleozoyik Zaman'ın ikinci dönemi olarak kabul edilir ve 485,4 milyon yıl önce başlamış ve 443,8 milyon yıl önce sona ermiştir. Ordovisiyen, jeolojik zaman cetvelindeki dönemlerden biridir. Bu dönem boyunca yerküre tarihindeki bazı kayda değer evrimsel olaylar görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Devoniyen</span> Paleozoyik Zamanın dördüncü dönemi

Devoniyen, Paleozoyik Zaman içinde 419,2 milyon yıl önce sonlanan Silüriyen'den, 358,9 milyon yıl önce Karbonifer'in başlangıcına kadar süren jeolojik bir dönem ve sistemdir. Bu döneme ait kayaçların ilk olarak incelendiği yer olan İngiltere'nin Devon bölgesine atfen adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kafadanbacaklılar</span> bacak uzvu kafasına çok yakın bölgede bulunan canlılara verilen isim

Kafadan bacaklılar (Cephalopoda), çok hücreli omurgasız hayvanların yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en gelişmiş sınıfı. Başları büyük olup gözleri ve sinir sistemleri iyi gelişmiştir. Başlarının ön kısmından çekmenli veya çengelli kollar uzanır. Bunlarla avlarını yakalar ve sürünebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Yumuşakçalar</span>

Yumuşakçalar, ilkin ağızlılar (Protostomia) kladı, Lophotrochozoa üst şubesinden bir hayvan şubesidir. Ahtapot, kalamar gibi kafadan ayaklılar, salyangoz ve sümüklü böcek gibi karından ayaklılar, midyeler ve kitonlar bu şubedendir. Çizgili kas ilk defa bu sınıfta ortaya çımıştır. Yaklaşık 85,000 yaşayan türü bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Omurgasızlar</span> bir omurgası olmayan hayvanlara verilen genel bir ad

Omurgasızlar, omurgası olmayan hayvanlara verilen genel bir addır. Omurgasız olarak adlandırılan canlıların yapılarında hiçbir iç iskelet bulunmaz. Bazı omurgasız hayvanların vücudunu destekleyen bir dış iskelet bulunur.

<i>İlkin ağızlılar</i>

İlkin ağızlılar ya da birincil ağızlılar (Protostomia), Bilateria grubundan hayvanların ayrıldığı iki alt gruptan biri.

<i>Kimberella</i>

Kimberella, Edikara faunasına ait olan nesli tükenmiş bir hayvan türüdür. Kimberella'nın sistematikteki sınıflandırılması belirsiz olup tam olarak kesilik kazanmamıştır. Bu cins sadece "Kimberella quadrata" isimli tek bir türü içermektedir. 1959'da bulunan ilk fosillere Avustralya kıtasında Ediacara tepelerinde rastlanıldığı için bu bölge jeolojik bir dönem olan Edikara'ya ismini vermiştir. Bulunan bu örneklerin radyometrik ölçümlerle yaşlarını kesin olarak tespit etmek şimdiye kadar mümkün olamamışsa bile 1997'de Rusya'da Barents Denizinde daha iyi korunmuş örnekleri bulunan fosillerin yaşları kesin olarak tespit edilebilmiştir. Yapılan ölçümler Rusya'da bulunan bu fosillerin 558 ile 555 milyon yıl öncesine ait olduğunu göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Deniz salyangozu</span> tuzlu suda yaşayan salyangoz türü

Deniz salyangozu, tuzlu suda yaşayan karından bacaklılardan yumuşakçaların ortak adı. Bu ad tatlı sularda ve karada yaşayan salyangozların dışında denizde yaşayan ve kabukları olanları kapsar; denizde yaşasalar bile kabukları olmadığı için deniz sümüküböceği, deniztavşanı, Nudibranchia gibi gruplar bu adlandırmaya dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Sinarit</span> çok lezzetli bir balıktır

Sinarit Sparidae balığının bir türüdür.

Yitmemiş takson ya da kaim takson biyolojide türler, cinsler ve familyalar gibi hâlâ var olan, yani soyu tükenmemiş yitmemiş taksonları kast ederken kullanılan bir kavramdır. Misal olarak dodo soyu tükenmiş bir türken sığın yitmemiş, kaim bir türdür. Bu bağlamda, yumuşakçalardan kafadan bacaklılar grubunda 1987 yılında 600 civarında yitmemiş tür ve 7,500 soyu tükenmiş tür vardı.

<span class="mw-page-title-main">Nautiloid</span>

Nautiloidea veya Nautiloidler Cephalopoda sınıfına bağlı bir hayvan altsınıfıdır. Nautiloidler, deniz kafadan bacaklıların (yumuşakçalar) geniş ve çeşitli bir grubudur. Nautiloidler, Paleozoik dönem boyunca gelişti ve olağanüstü bir kabuk şekli ve form çeşitliliği geliştirdiler. 2 bin 500 nautiloid fosil türü bilinmektedir fakat günümüzde sadece az miktarda canlı türü yaşamaktadır.

Suda hareket, biyolojik olarak sıvı bir ortamda hareket edilmesidir. En basit yürütücü sistemler, siller ve kamçılardır. Yüzme; eklem bacaklılar, balık, yumuşakçalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler dahil olmak üzere çeşitli organizmalarda birkaç kez evrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ammonoidea</span> soyu tükenmiş kafadan bacaklı alt sınıfı

Ammonoidler veya yaygın adıyla Ammonitler (Ammonoidea), soyu tükenmiş deniz yumuşakçalarından oluşan, kafadan bacaklılar sınıfına bağlı bir altsınıftır. Bu yumuşakçaların günümüzde yaşayan en yakın akrabaları, görüntülerinin benzer olmasına karşın Notilus gibi canlıların dahil olduğu Nautiloid altsınıfındaki türler değil, coleoidea altsınıfındaki türlerdir. Bu yumuşakçalar ilk olarak Devoniyen döneminde ortaya çıkmış, yaşayan son tür ise Kretase-Tersiyer yok oluşuyla beraber yok olmuştur.

Kafadan bacaklıların jeolojik geçmişi çok eskilere dayanmaktadır. İlk nautiloidlere geç Kambriyen katmanlarında rastlanmıştır. Kafadan bacaklıların sözde kök grubunun temsilcilerine ise ilk Kambriyen lagerstätten katmanlarında rastlanmıştır.

Malakoloji omurgasızlar zoolojisinin yumuşakçalarla ilgilenen branşıdır. Yumuşakçalar tür sayısı bakımından eklem bacaklılardan sonraki en büyük hayvan grubudur. Salyangoz, sümüklüböcek, deniz tarağı, ahtapot, kalamar ve çoğu kabuklu olan birçok hayvan bu gruba dahildir. Malakoloji bir alt dalı konkoloji yumuşakçaların kabuklarıyla ilgilenir. Malakoloji Yunanca "yumuşak" anlamına μαλακός, malakos ve -loji anlamına gelen -λογία kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Taç grup</span>

Filogenetikte taç grup bir türler topluluğudur ve o topluluğun yaşayan üyeleri, topluluğun en son ortak atası ile birlikte en son ortak atanın soyundan gelen tüm türler bu topluluğu oluşturur. Dolayısıyla, bir tür ile birlikte onun soyundan gelen tüm yaşayan ve soyu tükenmiş türleri de içine alan bir grup olarak bir klad tanımlama yöntemidir. Örneğin, tüm günümüz kuşlarının en son ortak atası ile birlikte onun soyundan gelen tüm yaşayan ve soyu tükenmiş türleri de içine alan Neornithes bir taç grup olarak tanımlanabilir.