İçeriğe atla

Vilayet

Kontrol Edilmiş
Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi'nin Osmanlı Türkçesi ile yayınlandığı Düstur 1. Dönem, 1. Cilt, Sayfa 608.

Vilâyet (Arapça: ولاية wilayah), 1864 yılında Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi ile tanımlanan birinci dereceden bir yönetim birimidir. 19 ve 20. yüzyıllarda önce Osmanlı Devleti, ardından 1960'a kadar Türkiye Cumhuriyeti'nde, bir valinin yönetimi altındaki birimdir. Bugün Türkiye'de vilayet, il anlamında kullanılır.

Vilayeti vali; Liva ve sancakları, mutasarrıf yönetirdi. Toplam 33 Osmanlı Devleti vilayeti vardı. Vilayetlerde de sancak, köy ve kaza alt yönetim birimleri olarak kullanılmıştır. 1900 yılında 29 vilayet ve 5 özerk devlet bulunmaktadır.

Etimoloji

Vilayet kelimesi Arapça kökenli olup; valilik, velilik, bir işin başında durma, bir sorumluluk üstlenme anlamlarına denk gelmektedir. Bundan hareketle vilayet tabiri, coğrafik bir terim olmaktan çok yönetsel bir terimdir. Yani değişik büyüklükteki veya genişlikteki yönetim birimleri vilayet şeklinde ifade edilebilir.

Tarihçe

Vilayet kelimesinin yönetim birimi anlamında kullanımı Osmanlılara dayanmaktadır. Vilayet, 19. ve 20. yüzyıllarda, Osmanlı Devleti'ndeki en büyük taşra yönetim birimiydi.

Günümüzde, çeşitli ülkelerde farklı adlarla ifade edilen yönetim birimleri, Türkçede vilayet veya il tabiri ile ifade edilir. Bir valinin (İng. governor) yönetimindeki vilayet (governorate); batıda genellikle province bazen de governorate tabiri ile ifade edilir.

Osmanlı'nın Vilayetleri

Osmanlı Vilayetleri listesi, 1864 yılında Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi ile yürürlüğe giren uygulamalar sonucunda vilayet olarak tertiplenen idari birimleri listelemektedir. Vilayetlerde de sancak, köy ve kaza kullanılmıştır. 1900 yılında 29 vilayet ve 5 özerk devlet bulunmaktadır. Vilayeti vali, Liva ve sancakları, mutasarrıf yönetirdi. Toplam 33 Osmanlı Devleti vilayeti vardır.

Harita

1878'ten itibaren Batum, Artvin (Yusufeli hariç), Oltu'nun büyük bölümü, Iğdır, Ardahan ve Kars Rusya'nın eline geçmiştir. Berlin Antlaşması ile Osmanlı-Rus sınırı Ardeşen-Yusufeli-Oltu-Bayezit hattı olmuştur.

1881 yıllarında Osmanlı Devleti vilayetlerinin etkileşimli haritası:

Osmanlı vilayetlerini gösteren etkileşimli harita.

*Cezayir-i = CBS= Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti

**MuA = Mamuret-ul-Aziz Vilayeti

Liste

Vilayetler

Vasallar ve Özerkler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^  Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Bengazi". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. 
  2. ^ Palestine; A Modern History (1978) by Adulwahab Al Kayyali. Page 1
  3. ^  Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Lebanon". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Rasim Paşa</span>

Ahmet Rasim Paşa, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde çeşitli valilik görevlerinde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. Yazar Ahmet Rasim ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rumeli (eyalet)</span> 1362 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti

Rumeli Eyaleti veya Rumeli Beylerbeyliği, 1362 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Osmanlı Devleti'nde kurulan ilk eyalettir. Anadolu Beylerbeyi yükselirse Rumeli Beylerbeyi, Rumeli Beylerbeyi terfi edilirse vezir olurdu. Rumeli Beylerbeyi Divan-ı Hümayun müzakerelerine katılırdı. 17. yüzyıldan itibaren vezir derecesinde bulunanlar tayin edilmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Vilayeti</span> Osmanlı vilayeti

Ankara Vilayeti, Osmanlı Devletinin bir vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Sivas Vilayeti</span>

Sivas Vilayeti, 1867-1922 yılları arası varlığını sürdürmüş olan Osmanlı Devleti vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Halep Vilayeti</span> Osmanlı İmparatorluğunun birinci düzey idari bölümü

Halep Vilayeti, 1867 yılında kurulmuş Osmanlı Devleti vilayeti. Vilayet merkezi Halep'tir. Halep Vilayeti 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp Vilayeti</span>

Trablusgarp Vilayeti, 1864 yılında gerçekleşen yönetim reformu sonucu Trablusgarp Eyaleti yerine kurulan Osmanlı vilayetidir.

<span class="mw-page-title-main">Aydın (eyalet)</span>

Aydın Eyaleti veya Aydın Beylerbeyliği, 1827-1841 yılları arası Anadolu Eyaleti'nin kaldırılmasıyla kurulmuş kısa süreli Osmanlı Devleti eyaletidir.

<span class="mw-page-title-main">Hüdâvendigâr (eyalet)</span> Osmanlı eyaleti

Hüdavendigâr Eyaleti, 1826 yılında Anadolu Eyaleti'nden ayrılarak kurulan Hüdavendigâr ve Kocaeli Eyaleti'nin yenilenmesiyle 1841 yılında kurulan ve 1867 yılına kadar varlığını sürdürmüş Osmanlı Devleti eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Nuri Paşa (devlet adamı)</span> Seraskerliğe kadar yükselmiş Osmanlı devlet adamı

Sırkatibi Mustafa Nuri Paşa, serasker makamına kadar yükselmiş Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Sancak (idari birim)</span> osmanlı idari birim

Sancak, Osmanlı İmparatorluğu’nun idari yapılanmasına dair bir terim olan sancak, Osmanlı Devleti'nde bir bölge veya gelir getiren has anlamına gelir.

Osmanlı eyaletleri ve Osmanlı beylerbeylikleri listesi, Osmanlı Devleti'ndeki tarihsel eyaletlerin bir dizelgesidir. Osmanlı Devleti'nde 250'den çok eyalet, 5 tane özerk bölge vardır. 1864'te kabul edilen Teşkil-i Vilayet Nizamnamesi ile tüm eyaletler vilayete çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kudüs Sancağı</span> 1872-1917 Osmanlı İmparatorluğunun özel idari bölgesi

Kudüs Sancağı asıl adı Kudüs-i Şerif Mutassarıflığı; 1872 yılında özel yönetim statüsü ile kurulan, 1874 yılında Şam Vilayetinden ayrılan; Kudüs ile birlikte; Gazze (Gaza), Yafa (Jaffa), Halilü’l Rahman (Hebron), Beytülrahim (Bethlehem), Birüssebi (Beersheba) kentlerini kapsayan müstakil sancak. Osmanlı dönemi boyunca Kudüs Sancağı, Nablus ve Akka sancakları ile birlikte Güney Suriye ya da Filistin olarak isimlendirilmiştir. 12 Aralık 1917 yılında Osmanlı Devletinin elinden çıkana kadar sürmüştür.

Hüseyin Hüsnü Paşa, Osmanlı Devleti'nde yaşamış farklı kişilerin ismi ve unvanıdır:

<span class="mw-page-title-main">Cebel-i Lübnan Sancağı</span> Osmanlı eyaleti

Cebel-i Lübnan Mutasarrıflığı veya Cebel-i Lübnan Sancağı Osmanlı Devletine bağlı özerk bir idari birimi. 1861'de Suriye'de Hristiyan-Müslüman çatışmasından sonra Avrupa devletlerinin isteği üzerine kurulmuştur. Hristiyan valiler tarafından yönetilmiştir. Nüfusun çoğunluğu Maruni idi. Birinci Dünya savaşında özerkliği kaldırılmış ve 1918'de Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Modern Lübnan devleti bu bölgenin genişletilmiş halini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yanya (eyalet)</span>

Yanya Eyaleti, Osmanlı İmparatorluğu'nun bugünkü Güney Arnavutluk, Orta ve Kuzey Yunanistan topraklarında bulunan eski bir eyalettir. 1670 yılında kurulmuştur ve idari merkezi Yanya'dır. 1788'den 1822'deki suikastine kadar Tepedelenli Ali Paşa, Tırhala sancakbeyi olarak görev yapmıştır. 1867 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile Yanya Vilayeti kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rüşdiye</span>

Rüşdiye, Mekteb-i Rüşdî, 1839'da ilân edilen Tanzimat Fermanı sonrasında Osmanlı Devleti'nde açılan ortaöğretim kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nun bağımlı ve haraçgüzar devletleri listesi</span>

Osmanlı İmparatorluğu'nda vasal ve bağımlı devletler, çeşitli unvanlar taşıyan, Osmanlı devletinden yardım alan ya da yarı bağımlı devletlerdir.

Manastırlı Mehmed Nazif Paşa (1832-1889), Osmanlı devlet adamıdır.

Süreyya Paşa, Osmanlı devlet adamıdır.

Hüseyin Hüsnü Paşa (?-1877), Osmanlı devlet adamıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.