Trabzon Muhâfaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, 12 Şubat 1919'da merkezi Trabzon olarak kurulan cemiyet, Karadeniz Bölgesi'nin çeşitli il ve ilçelerinde şubeler açtı. Amacı, Trabzon ve çevresinin Rumlara verilmesini ve bir Pontus Devletinin kurulmasını önlemekti. Bu yörede faaliyet gösteren Filiki Eterya ile mücadele eden bu teşkilat, Erzurum Kongresi’nden sonra Şarkî Anadolu Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti’nin şubesi haline gelmiştir.
| Kavramlar | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Millî uyanış |
| ||||||||||||
| Konular | |||||||||||||
| Cepheler |
| ||||||||||||
| Katliamlar |
| ||||||||||||
| Konferanslar ve antlaşmalar |
| ||||||||||||
| Tarihyazımı | |||||||||||||
Rum, Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşamış ve Roma yurttaşı haklarına sahip olmuş halk veya kişidir. Bu kimselerin çeşitli etnisiteye sahip bireylerden oluşan bir topluluk olmalarına karşın ilerleyen zamanda bu kimselerin konuştukları Latinceyi bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve çoğunluğun Müslümanlardan oluştuğu yerlerde yaşamaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dışında Müslüman ülkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek için kullanılmıştır.
Bekir Refik Koraltan, Türk bürokrat ve siyasetçi. Demokrat Parti döneminde, 1950 ile 1960 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevinde bulunmuştur.
Celalettin Arif, İstanbul Barosu'nun eski başkanlarından olan Celalettin Arif, TBMM'nin kurulması ile birlikte yürütme görevi verilen I. İcra Vekilleri Heyeti ve (ismen) II. İcra Vekilleri Heyeti'nde Adliye Vekilliği ve TBMM 1. Dönemde Erzurum milletvekilliği yapmış hukukçu ve siyasetçidir.
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Mondros Mütarekesi'nden sonra Anadolu'nun ve Rumeli'nin çeşitli şehirlerinde, işgallere karşı kurulan millî cemiyetlerin 7 Eylül 1919 tarihinde Sivas Kongresi'nde birleştirilmesinden sonra oluşan yeni cemiyete verilen isimdir. Kurucusu, ilk ve tek başkanı Mustafa Kemal Paşa'dır.
Şarkî Anadolu Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, Ağustos 1919 tarihinde, Erzurum merkezli kurulmuştur. Elazığ'da da şubesi vardır. Bu cemiyet, önce İstanbul’da kurulmuş olan Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyetine bağlı olarak açılmış, daha sonra Şarkî Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı ile İstanbul’dan ayrılmış, doğuda müdafaa-i hukuk akımını temsil ederek Mustafa Kemal’in sevk ve idaresinde güçlenmiş, bütün memlekete yayılacak bir program hazırlamıştır. Ayrıca bu dernek Erzurum Kongresi'ni toplayarak tüm yurdun savunulmasını kararlaştırmıştır.
İstihlası Vatan Cemiyeti Manisa’da kurulmuş olup Ege’de öncü müdâfaa-i hukuk cemiyetlerinden biridir. Daha sonra 19 Mart Kongresi ile İzmir Müdâfaa-i Hukuku Osmaniye Cemiyeti ile birleşmiştir.
İzmir Müdâfaa-i Hukuk-ı Osmâniye Cemiyeti, Moralızade Halit ve Nail Beyler ile arkadaşlarınca kuruldu. Ama İttihat ve Terakki'nin güçlü olduğu merkezlerden biri olan İzmir'de Mondros Mütarekesi'nin hemen ardından örgütlenmeye gidilmesi sakıncalı bulunabileceği için, kuruluş bildirgesi ancak 1 Aralık'ta vilayete verilebildi. Örgütün etkin bir yapıya kavuşması, Nurettin Paşa'nın İzmir'e vali olarak atanmasından sonra gerçekleşti. Ocak 1919'da bu dönemde kurulmuş bir başka örgüt olan Heyet-i İlmiye ile birleşti.
Kozan Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, 7 Mart 1919'da Kozan'ın işgali ile kurulan müdâfaa-i hukuk cemiyeti.
Müdâfaa-i hukuk cemiyetleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak İtilaf Devletleri'ne teslim olması üzerine Osmanlı Türkiyesi'nin çeşitli kent ve kasabalarında oluşturulan ve Millî Mücadele'nin ilk örgütsel çekirdeğini oluşturan sivil kuruluşlara verilen ad.
Yahya Sezai Uzay, Türk siyasetçidir.
Erzurum Kongresi, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanan kongredir. 17 Haziran'da Vilâyât-ı Şarkıye Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum şubesi tarafından toplanan Erzurum Kongresi, Erzurum Umûmî Kongresi veya Umûmî Erzurum Kongresi olarak da anılır.
Hasan Umur veya Ömerzade Hasan Efendi Samsun belediye başkanlığı yapan ve Samsun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alan Türk siyasetçi, tüccar, din adamı ve yerel tarihçi.
Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 30 Kasım 1918 tarihinde Edirne'de kurulan Anadolu Hareketi yanlısı cemiyet.
Vilâyât-ı Şarkiye Müdâfaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, 2 Aralık 1918'de Erzurumlu Raif Hoca ve Süleyman Nazif tarafından İstanbul'da kurulan Anadolu Hareketi yanlısı olan dernek. Derneğin amacı, Anadolu'nun doğu illerinin Ermenilere verilmesini önlemek ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayırmamak idi.
Ali Galip Pekel, Türk siyasetçidir.
Kilikyalılar Cemiyeti, 21 Aralık 1918 tarihinde, Adana ve çevresini kapsayan Kilikya'nın Fransızlar'a verileceği haberleri üzerine kuruldu. Amacı, Kilikya bölgesinin Fransızlar ve Ermeniler tarafından işgal edilmesine karşı mücadele göstermekti. Cemiyet, Osmanlı İmparatorluğu'nun 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak İtilaf Devletleri'ne teslim olmasından sonra başlayan işgallere direnmek üzere oluşturulan ve Millî Mücadele'nin çekirdeğini teşkil eden müdâfaa-i hukuk cemiyetlerinden biri oldu. Kurucuları arasında Ali Münif Yeğenağa yer almaktadır.
İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti, İzmir'in işgali üzerine kurulmuş bir millî cemiyettir. Kurucuları arasında Hüseyin Vasıf Çınar yer almaktadır. Cemiyet, Kuvâ-yi Milliye hareketinin başlamasını sağlamış ve İzmir'in Yunanlarca işgaline karşı koymuştur. Ayrıca, Balıkesir Kongresi ve Alaşehir Kongresi'ni düzenlemiştir.
Samsun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 1919 yılında İngiliz işgal kuvvetlerinin baskılarına bir tepki olarak kurulan Anadolu Hareketi destekçisi dernek. Boşnakzade Süleyman Bey'in başkanlığında kurulan derneğin toplantı noktası olarak Şeyh Sadi Tekkesi kullanılmaktaydı.
Mustafa Reşit Tarakçıoğlu,, Türk siyasetçi.
Sabri Nemlioğlu, Türk siyasetçi.