İçeriğe atla

Mantarların evrimi

Farklı mantar türleri. Sol üstten saat yönünde: Amanita muscaria, bir bazitli mantar; Sarcoscypha coccinea, bir asklı mantar; Ekmek kaplı küf mantarı ; bir kitrid mantarı; bir Aspergillus konidiyumu (spor).

Mantarların evrimi, DNA analizine göre, yaklaşık 1,5 milyar yıl önce, mantarların atasal soyunun ökaryotlardan ayrılmasından beri devam etmektedir.[1][2] DNA analizlerine göre yaklaşık 570 milyon yıl önce Glomerales takımı "yüksek mantarlardan" (dikaryanlar) dallanmıştır.[3] Mantarlar muhtemelen 500 milyon yıl önce Kambriyen döneminde ve 635 milyon yıl önce Ediyakaran döneminde karayı işgal etmeye başladılar.[4][5] Ancak karasal mantar fosilleri, yalnızca 400 milyon yıl önceki Devoniyen dönemde varlığı tartışmasız ve yaygın hale gelmeye başlar.[3]

Erken evrim

DNA analizinden elde edilen kanıtlar, tüm mantarların en az 1.2 ila 1.5 milyon yıl önce yaşamış ortak bir atadan geldiğini göstermektedir. Bu en eski mantarların suda yaşaması ve kamçıya sahip olması muhtemeldir.[6]

En eski karasal mantar fosilleri veya en azından mantar benzeri fosiller, yaklaşık 635 milyon yıl öncesine ait (Ediyakaran) Güney Çin'deki çökellerde bulunmuştur. Bu fosiller hakkında rapor veren araştırmacılar, bu mantar benzeri yaşam biçimlerinin, Kriyojen (Cryogenian) buzullarının ardından Dünya atmosferinin oksijenlenmesinde rol oynamış olabileceğini öne sürdüler.[4]

Yaklaşık 250 milyon yıl önce mantarlar, fosil kayıtlarına göre birçok alanda bol miktarda bulunur hale geldi ve hatta o dönemde yeryüzündeki baskın yaşam formları olabilirdi.[6]

Fosil kaydı

Alt Devoniyen Rhynie çörtünden zengin bir mantar çeşitliliği bilinmektedir; daha önceki bir kayıt yoktur. Mantarlar biyomineralize olmadığı için fosil kayıtlarına kolayca girmezler; erken mantarların sadece üç iddiası vardır. Ordovisyen'den biri,[7] belirgin bir mantar özelliğinden yoksun olduğu ve birçokları tarafından kontaminasyon olarak kabul edildiği gerekçesiyle reddedildi;[8] "olası" bir Proterozoyik mantarının filogenetik ilişkilleri henüz belirlenmemiştir[8] ve bir kök grubu mantarı temsil edebilir.

Kaynakça

  1. ^ Wang (1999). "Divergence time estimates for the early history of animal phyla and the origin of plants, animals and fungi". Proceedings of the Royal Society of London B. 266 (1415): 163-171. doi:10.1098/rspb.1999.0617. PMC 1689654 $2. PMID 10097391. 
  2. ^ Brundrett M.C. (2002). "Coevolution of roots and mycorrhizas of land plants". New Phytologist. 154 (2): 275-304. doi:10.1046/j.1469-8137.2002.00397.x. 
  3. ^ a b Brundrett, Mark C. (Mayıs 2002). "Coevolution of roots and mycorrhizas of land plants". New Phytologist (İngilizce). 154 (2): 275-304. doi:10.1046/j.1469-8137.2002.00397.x. ISSN 0028-646X. 
  4. ^ a b Gan (28 Ocak 2021). "Cryptic terrestrial fungus-like fossils of the early Ediacaran Period". Nature Communications (İngilizce). 12 (1): 641. doi:10.1038/s41467-021-20975-1. ISSN 2041-1723. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021. 
  5. ^ "Paleontologists Find 635-Million-Year-Old Land Fungus-Like Fossils | Paleontology | Sci-News.com". Breaking Science News | Sci-News.com (İngilizce). 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2021. 
  6. ^ a b "CK12-Foundation". flexbooks.ck12.org. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. 
  7. ^ Redecker, Dirk; Kodner, Robin; Graham, Linda E. (15 Eylül 2000). "Glomalean Fungi from the Ordovician". Science (İngilizce). 289 (5486): 1920-1921. doi:10.1126/science.289.5486.1920. ISSN 0036-8075. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022. 
  8. ^ a b Butterfield, N.J. (2005). "Probable Proterozoic fungi". Paleobiology. 31 (1): 165-182. doi:10.1666/0094-8373(2005)031<0165:PPF>2.0.CO;2. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Botanik</span> bitki yaşamı bilimi

Botanik veya bitki bilim(ler)i, bitki biyolojisi, fitoloji, bitki yaşamı ile ilgili bir bilim dalı ve biyolojinin bir koludur. Bir botanikçi, bitki bilimcisi veya fitolog, bu alanda uzmanlaşmış bir bilim insanıdır. "Botanik" terimi; otlak, ot veya yem anlamına gelen Grekçe: βοτάνη (botanē) kelimesinden türetilmiştir. Geleneksel olarak, botanik, mantarları ve algleri de de içine alan bir bilim dalıdır. Günümüzde, botanikçiler, 391.000'i damarlı bitki türü ve yaklaşık 20.000'i kara yosunu olan yaklaşık 410.000 kara bitkisi türünü incelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Silüriyen</span> Paleozoyik Zamanın üçüncü dönemidir ve 443 ile 419 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Silüriyen, Paleozoyik Zaman'ın en kısa süren jeolojik dönemi olarak bilinir. 443,8 milyon yıl önce başlayıp 419,2 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönem, adını Galler'deki Silures kabilesinden alır. Silüriyen'in başlangıcı ve sonu için belirlenen kayaç tabakaları kesin olarak tanımlanmıştır ancak tam tarihler birkaç milyon yıl kadar hata payına sahiptir. Silüriyen Dönemi, Ordovisiyen-Silüriyen yok oluşu ile başlar; bu olay sırasında deniz canlılarının yaklaşık %60'ının nesli tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İnsanın evrimi</span> anatomik olarak modern insanların ortaya çıkmasına yol açan evrimsel süreç

İnsanın evrimi, modern insanın evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxley tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm canlılar ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır. Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dâhil olmak üzere birçok bilimsel alanı de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Kambriyen</span> Paleozoyik Zamanın ilk dönemi

Kambriyen, yaklaşık 538,8 milyon yıl önce başlayıp 485,4 milyon yıl öncesine kadar devam eden jeolojik dönemi ifade eder. Bu dönem, Farklı hayvan gruplarının karmaşıklaştığı, hayvanların çeşitlendiği bir dönemdir. Adını Galler'in Latince karşılığı olan Cambria'dan alan Kambriyen Dönem, yer kabuğundaki dikkate değer değişimler, deniz seviyelerinin yükselmesi ve iklim değişiklikleri gibi etkilerle şekillendi.

<span class="mw-page-title-main">Devoniyen</span> Paleozoyik Zamanın dördüncü dönemi

Devoniyen, Paleozoyik Zaman içinde 419,2 milyon yıl önce sonlanan Silüriyen'den, 358,9 milyon yıl önce Karbonifer'in başlangıcına kadar süren jeolojik bir dönem ve sistemdir. Bu döneme ait kayaçların ilk olarak incelendiği yer olan İngiltere'nin Devon bölgesine atfen adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karbonifer</span> Paleozoyik Zamanın beşinci dönemi

Karbonifer, Palezoyik Zaman'ın beşinci dönemidir. Yaklaşık 358,9 milyon yıl önce Devoniyen Dönemi'nin sonlanmasıyla başlamış ve 298,9 milyon yıl önce Permiyen Dönemi'nin başlamasıyla sonlanmıştır. Karbonifer, Latince kömür anlamına gelen carbō ve taşımak anlamına gelen ferō sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Bundan dolayı Karbonifer, Latincede "karbon-taşıyan" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Hücre duvarı</span> Sadece bitki hücrelerinde hücre zarının dışında bulunan ve hücreyi dış etkenlerden koruyan cansız yapı

Hücre duvarı veya Hücre çeperi hücre zarının hemen dışındaki bazı hücre tiplerini çevreleyen yapısal bir tabakadır. Esnek ve sert olabilir. Hücreye hem yapısal destek hem de koruma sağlar ve aynı zamanda bir filtreleme mekanizması görevi görür. Hücre duvarları hayvanlarda yoktur, ancak algler, mantarlar ve bitkiler de dahil olmak üzere diğer ökaryotların çoğunda ve çoğu prokaryotta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Bitki</span> ökaryotik, ağaçlar, çiçekler, otlar, yosunlar ve benzeri organizmaları içinde bulunduran çok büyük bir canlılar alemi

Bitkiler, ağırlıklı olarak fotosentetik ökaryot canlılardır. Tarihsel olarak bitkiler alemi, algler ve mantarlar da dahil olmak üzere hayvan olmayan tüm canlıları kapsarken, günümüzde mevcut tüm tanımlamalar prokaryotları, mantarları ve bazı algleri hariç tutar. Tanımlamalardan birine göre: Çiçekli bitkiler, kozalaklı bitkiler ve diğer açık tohumlular, eğrelti otları ve benzerleri, boynuz otları, ciğer otları, kara yosunları ve yeşil algler hep birlikte Viridiplantae adı verilen kladı oluştururlar. Buna kırmızı ve esmer algler dahil değildir.

<span class="mw-page-title-main">Mikoloji</span> mantarların incelenmesi ile ilgilenen biyoloji dalı

Mikoloji, taksonomileri, genetikleri, biyokimyasal özellikleri ve insanlar tarafından kullanımları da dahil olmak üzere mantarların incelenmesiyle ilgilenen biyoloji dalıdır. Mantarlar çıra, gıda, geleneksel ilaç kaynağı olabileceği gibi entojen, zehir ve enfeksiyon kaynağı da olabilir. Mikoloji, bitki hastalıklarının incelenmesi olan fitopatoloji alanına girer. İki disiplin birbiriyle yakından ilişkilidir, çünkü bitki patojenlerinin büyük çoğunluğu mantardır. Mikoloji alanında uzmanlaşmış bir biyoloğa mikolog denir.

<span class="mw-page-title-main">Ediyakaran biyotası</span> Ediyakaran Döneminin tüm organizmaları (yaklaşık 635-538,8 milyon yıl önce)

Ediyakaran biyotası, Ediyakaran dönemi sırasında Dünya'da var olan bütün canlılardan oluşan bir taksonomik dönem sınıflandırmasıdır. Bunlar gizemli boru ve yaprak biçiminde, çoğunlukla sapsız canlılardan oluşuyordu. Bu canlıların iz fosilleri dünya çapında bulunmuştur ve bilinen en eski karmaşık çok hücreli canlıları temsil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sudan karaya geçiş</span>

Sudan karaya çıkış, evrimsel biyolojide tamamıyla su yaşamına adapte olmuş sucul canlıların aşamalı olarak kara hayatına uyum sağlamaları, canlılığın karalara çıkarak yeni yaşam alanları keşfetmeleri ve bu kara parçalarında koloniler kurmaya başladıkları süreci tanımlayan terim. Sudan karaya çıkış, örneğin tekhücreliler, mantarlar, bitkiler, omurgasızlar ve omurgalılarda olduğu gibi birbirinden bağımsız bir şekilde gelişmiş ve birden çok olayda tekrarlanmış bir süreçtir.

<span class="mw-page-title-main">Denisova Mağarası</span>

Denisova Mağarası, Rusya, Sibirya'daki Altay Dağları'nda bulunan bir mağaradır. Mağara büyük paleoarkeolojik ve paleontolojik öneme sahiptir. Denisova insanının kemik parçaları ve yaklaşık GÖ 40.000'e tarihlenen kalıntılar mağarada bulunmuştur. Mağarada 32.000 yıllık bir tarih öncesi at türü de keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Clavicipitaceae</span>

Clavicipitaceae, Hypocreales takımından parazitik mantarların bir familyasıdır. 2008 yılında familyaya tahmini olarak 43 cins yerleştirdi ancak son çalışmalar bu sayıyı 97'ye çıkarmıştır. Bu gruptaki mantarlar; böcekler, örümcekler, bitkiler üzerinde parazit olarak yaşarlar. Ekonomik açıdan değerli bitkileri konak olarak kullandıkları için önem taşırlar. Bazı bitkilerde rastlanan ergolin alkaloidlerinin sentezi ile ilişkilendirilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Gilboa Fosil Ormanı</span>

Gilboa Fosil Ormanı, New York, ABD'de yer alan bir taşlaşmış ormandır ve dünyanın en eski ormanlarından birine ev sahipliği yapmaktadır. New York'taki, Schoharie County yakınlarındaki Gilboa Barajı yakınında bulunan alan, yaklaşık 380 milyon yıl önce meydana gelen Devoniyen Dönemi'ne ait ağaç gövdelerine ev sahipliği yapmaktadır. Dünyada kendi türünden hayatta kalan tek fosiller, Dünya'nın en eski ormanlarının kalıntılarıdır. Bu alan, New York City'nin bir su projesi ve bir baraj kazısı başlattığı 1920'lerden beri paleobotanistler tarafından büyük ilgi görmektedir. Proje sonucunda, bazıları Gilboa Barajı sahasında ve Schoharie County'deki New York Güç Kurumu Blenheim-Gilboa Ziyaretçi Merkezi'nde ve New York Eyalet Müzesi'nde sergilenen bir fosil ormanından büyük dik ağaç kütükleri ortaya çıkarıldı.

<span class="mw-page-title-main">Opisthokont</span>

Opisthokontlar, hem hayvan hem de mantar alemlerini içeren geniş bir ökaryot grubudur. Daha önce "Fungi / Metazoa grubu" olarak adlandırılan opisthokontlar, genellikle bir sınıf olarak tanınır. Opisthokontlar, Apusomonadida ve Breviata ile birlikte daha büyük Obazoa kladını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Holozoa</span>

Holozoa, hayvanları ve en yakın tek hücreli akrabalarını içeren ancak mantarları hariç tutan bir canlı grubudur. Holozoa ayrıca tunik cinsi Distaplia için kullanılan eski bir isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Okladnikov Mağarası</span>

Okladnikov Mağarası ,güney Sibirya, Rusya'daki Altay Krayı'nda, Soloneshensky Rayonu'ndaki Altay Dağları'nın eteklerinde bulunan bir paleoantropolojik sit alanıdır. Mağara güneye bakar ve aşağıdaki Anuy Nehri'nin bir kolu olan Sibiryachikha Nehri vadisinin sol kıyısından yaklaşık 14 metre (46 ft) yukarıda yer alan Devoniyen bir karstik yamaçta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Fruktan</span>

Fruktan, fruktoz moleküllerinin bir polimeridir. Kısa zincir uzunluğuna sahip fruktanlar, frukto-oligosakkaritler olarak bilinir. Fruktanlar agave, enginar, kuşkonmaz, pırasa, sarımsak, soğan, yacon, jícama, arpa ve buğday gibi hem monokot hem de dikot besinler başta olmak üzere anjiyospermlerin %12'sinden fazlasında bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Ediyakaran</span> Neoproterozoyik Çağın üçüncü ve son dönemi

Ediyakaran Dönemi, 635 milyon yıl önce Kriyojeniyen Dönemi'nin sonundan başlayarak Kambriyen Dönemi'nin başlangıcı olan 538,8 milyon yıl öncesine kadar süren, 96 milyon yıllık jeolojik bir dönemdir. Ediyakaran Dönemi'nin başlamasıyla Proterozoyik Üst Zaman sonlanır ve Fanerozoyik Üst Zaman başlar. Adını Güney Avustralya'daki Ediacara Tepeleri'nden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lycopodiophyta</span>

Lycopodiophyta veya Lycophyta, kapsamlı sınıflandırıldıklarında çomaklı yosunları (lycopodiales) içeren bir damarlı bitki grubudur. Lycopodiophytina alt bölümü içine yerleştirilirler. Mevcut damarlı bitkilerin en eski soylarından biridir. Bu grup, Silüriyen dönemine tarihlenen soyu tükenmiş bitkileri de içerir. Lycophyta, Karbonifer döneminin baskın bitki türlerindendi ve 40 metre (130 ft) uzunluğunda olan ağaç benzeri Lepidodendrales'i de içeriyordu. Ancak günümüzde mevcut olanlar nispeten küçük bitkilerdir.