İçeriğe atla

Kuşların evrimi

Kuşların akrabalık ilişkilerini gösteren dinozor kladogramı ve tüylerin evrimi

Kuşların evrimi, Jura döneminde başlamış, en eski kuşlar Paraves adlı bir teropod dinozor kladından evrimleşmiştir.[1] Kuşlar, biyolojik olarak Aves sınıfında yer alır. Yaklaşık 150 yıl önce, Geç Jura dönemine yaşamış theropod cinsi dinozor Archaeopteryx lithographica, uzun bir süre en eski kuş olarak kabul edilmiştir. Modern soy bilimciler, kuşları bir dinozor kladı olan Theropoda'ya dahil etmiştir. Yaygın kanıya göre, Aves ve yakın akrabası olan Timsahlar takımı, Archosauria (arkozor) olarak bilinen bir "sürüngen" kladının yaşayan tek üyeleridir. 66 milyon yıl önce yaşanan Kretase-Tersiyer yok oluşundan dört farklı kuş soyu hayatta kaldı ve deve kuşlarına ve akrabalarına (Paleognathae), ördeklere ve akrabalarına (Anseriformes), uçamayan kümes hayvanlarına (Galliformes) ve "modern kuşlara" (Neoaves) hayat verdi.

Filogenetik olarak Aves, genellikle belirli bir modern kuş türünün (ev serçesi, Passer domesticus gibi) ve Archæopteryx'in en son ortak atalarının soyundan gelenler[2] veya Neornithes'e daha yakın olan bazı tarih öncesi türlerin soyundan gelenler olarak tanımlanır.[3] Bir başka sınıflandırma olan Avialae daha büyük bir grubu içine alır. Şu anda dinozorlar, Archæopteryx ve modern kuşlar arasındaki ilişki halen tartışılmaktadır.

Sistematik

Kuşların theropoda içerisindeki konumu

Maniraptora'nın[a] theropoda içerisindeki konumu:[5][6]

Theropoda
 

bazal teropodlar (†Tawa, †Coelophysis...)

 
Neotheropoda
 

†Dilophosauridae

 
Averostra
 

†Ceratosauria

 
Tetanurae
 

†Monolophosaurus

 
 
 

†Megalosauroidea

 
Avetheropoda
 

†Carnosauria

 
Coelurosauria
 

bazal coelurosaurlar (†Gasosaurus...)

 
Tyrannoraptora
 

†Tyrannosauroidea

 
Maniraptoromorpha
 

†Compsognathoidea

 
Maniraptoriformes
 

†Ornithomimosauria

 
 

Maniraptora (kuşları içerir)

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Maniraptora kladogramında kuşların (avialae) yeri:[7]

Maniraptora
 

†Alvarezsauria

 
unnamed
 

†Therizinosauria

 
Pennaraptora
 

†Oviraptorosauria

 
Paraves
 

†Scansoriopterygidae

 
 
 

†Eosinopteryx

 
Eumaniraptora
 

†Aurornis

 
 

†Jinfengopteryx

 
 

†Dromaeosauridae

 
 

†Troodontidae

 
 

Avialae (bazal kuşlar ve günümüz kuşlarını içerir)

 
 
 
 
 
 
 

Notlar

  1. ^ Kuşları içeren Paraves kladını ve Therizinosauria, Oviraptorosauria gibi kuş benzeri dinozorları içeren teropod kladı.[4]

Kaynakça

  1. ^ Wilford (28 Mart 2016). "'Dinosaurs Among Us' Retraces an Evolutionary Path". The New York Times. 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2016. 
  2. ^ "Bird Origins". Encyclopedia of Dinosaurs. San Diego: Academic Press. 1997. ss. 41-96. 
  3. ^ "Saurischian Monophyly and the origin of birds". The Origin of Birds and the Evolution of Flight. Mem. California Acad. Sci 8. 1986. ss. 1-55. 
  4. ^ Phil Senter, Rinchen Barsbold, Brooks B. Britt, David A. Burnham: Systematics and evolution of Dromaeosauridae (Dinosauria, Theropoda). In: Bulletin of Gunma Museum of Natural History. Bd. 8, 2004 s.1-20
  5. ^ "Dinosaur Classification – Historical Geology" (İngilizce). 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021. 
  6. ^ Hendrickx, C., Hartman, S.A., & Mateus, O. (2015). An Overview of Non- Avian Theropod Discoveries and Classification 22 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. PalArch’s Journal of Vertebrate Palaeontology, 12(1): 1-73.
  7. ^ Cau, Andrea; Brougham, Tom; Naish, Darren (2015). "The phylogenetic affinities of the bizarre Late Cretaceous Romanian theropod Balaur bondoc(Dinosauria, Maniraptora): Dromaeosaurid or flightless bird?". PeerJ. 3: e1032. doi:10.7717/peerj.1032. PMC 4476167 $2. PMID 26157616. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Jarvis, Eric D., et al. "Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds." Science 346. December 12, 2014, pp. 1320-1331.
  • N. Adam Smith, Luis M. Chiappe, Julia A. Clarke, Scott V. Edwards, Sterling J. Nesbitt, Mark A. Norell, Thomas A. Stidham, Alan Turner, Marcel van Tuinen, Jakob Vinther, and Xing Xu (2015). "Rhetoric vs. reality: A commentary on Bird Origins Anew by A. Feduccia". Auk. 132 (2): 467-480. doi:10.1642/AUK-14-203.1. hdl:2152/43319 Özgürce erişilebilir. 
  • Xing Xu; Zhonghe Zhou; Robert Dudley; Susan Mackem; Cheng-Ming Chuong; Gregory M. Erickson; David J. Varricchio (12 Aralık 2014). "An integrative approach to understanding bird origins". Science. 346 (6215): 1253293. doi:10.1126/science.1253293. PMID 25504729. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
Wikimedia Commons'ta
Aves fossils ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuş</span> kanatlı, iki ayaklı, sıcakkanlı, yumurtlayan ve tüylü omurgalı hayvanlar

Kuş; tüyleri, dişsiz gagaları, yumurtladıkları sert kabuklu yumurtalar yoluyla üreyen, yüksek metabolizma hızına sahip, dört odacıklı kalpleri ve hafif ama güçlü bir iskelet yapısına sahip, Aves sınıfını oluşturan sıcakkanlı omurgalı hayvanlar grubudur. Tüm dünyada yaygın olarak yaşayan kuşların boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ila deve kuşunda 2,75 m arasında değişir. On bin kadar yaşayan kuş türü bulunur ve bunların yarısından fazlasını ötücü kuşlar oluşturur. Kuşların türlere göre farklılık gösteren kanatları vardır ve kanatsız olduğu bilinen tek grup kivi kuşu ve soyları tükenmiş olan moa ile fil kuşudur. Ön ayakların evrimleşerek kanatlara dönüşmesi kuşlara uçma yeteneği sağlamış ancak daha sonra yine evrimin devam etmesiyle penguenler, deve kuşları ve adalarda endemik olan bazı türler uçma yeteneğini kaybetmişlerdir. Kuşların sindirim ve solunum sistemleri de uçma yeteneğine uyum sağlamıştır. Özellikle deniz kuşları ve bazı su kuşları gibi kuşlar ayrıca evrimleşerek yüzme yeteneği de kazanmıştır.

<i>Archaeopteryx</i> kuş benzeri dinozor cinsi

Archaeopteryx, kuşumsu bir teropod dinozor, uçamayan tüylü dinozorlar ve çağdaş kuşlar arası geçişi simgeleyen en ünlü avialan cinsi. Cins, uzun süre geleneksel olarak kuşlar sınıfında (Aves) sınıflandırıldı; ancak daha güncel çalışmalarda, Avialae kladındaki en ilkel üyelerden biri –ya da deinonychosaur– olarak kabul edilir. 19. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başı arası dönemde Archaeopteryx, paleontologlar ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi. İlerleyen süreçte Anchiornis, Xiaotingia ve Aurornis gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptora</span> dinozor kladı

Maniraptora, kuşlara Ornithomimus velox'tan daha yakın akraba olan kuş olmayan dinozorları ve kuşları içeren bir coelurosaurian dinozor grubudur. Avialae, Deinonychosauria, Oviraptorosauria ve Therizinosauria ana alt gruplarını içerir. Ornitholestes ve Alvarezsauroidea da sıklıkla klada dahil edilir. Bir sonraki en yakın kardeş grup olan Ornithomimosauria ve Maniraptora, Maniraptoriformes grubunu oluşturur. Maniraptoranların ilk fosil kayıtları Jura Dönemi'nde ortaya çıkmış olup günümüzde yaşayan kuşlar olarak hayatta kaldıkları kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Paraves</span> kuşlarla oviraptorosaurlardan daha yakın akraba olan tüm dinozorlar

Paraves, Geç Jura Devri'nde ortaya çıkan yaygın bir teropod dinozor grubudur. Soyu tükenmiş dromaeosauridler, troodontidler, anchiornithidler ve scansoriopterygidlere ek olarak grup, aralarında on binden fazla canlı kuş türü olan avialanları da içerir. Paraves'in ilkel üyeleri, bazı türlerde yürürken yerden tutulan ayağın ikinci basamağında büyütülmüş bir pençe bulundurmaları ile iyi bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Avialae</span> tüm modern kuşları içeren dinozor kladı

Avialae, yaşayan tek dinozorlar olan mevcut kuşları (Aves) ve yakın akrabalarını içeren bir kladdır. Genellikle tüm teropod dinozorların çağdaş kuşlarla deinonychosaurlardan daha yakın akraba olanlarını sınıflandırmada kullanılır. Aves sınıfından olmayan Avialae üyelerine de sıklıkla kuş denir.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Neotheropoda</span> teropod kladı

Neotherapoda, Coelophysoidleri ve diğer gelişmiş teropod dinozorları içeren bir kladdır. Aynı zamanda Triyas-Jura yok oluşundan sağ kurtulan tek teropod kladıdır. Averostranlar dışında tüm neoteropodların soyu erken Jura döneminde tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Averostra</span> teropod kladı

Averostra, çoğu theropod dinozorun içinde bulunduğu, Ceratosauria ve Tetanurae'yi içeren bir teropod dinozor kladıdır. Her iki klad'da Kretase dönemine kadar hayatta kaldı. Kretase-Paleojen neslinin tükenmesi olayı meydana geldiğinde, ceratosaurianlar ve Tetanurae grubundan, tyrannosauroidler ve Maniraptoriformlar hala mevcuttu. Ancak yok oluştan sadece bir Maniraptoran alt grubu olan Aves, sağ çıktı ve özellikle Kretase Paleojen yok oluşu sonrası türleşerek günümüzedeki kuşları oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<span class="mw-page-title-main">Avetheropoda</span> Coelurosaurları ve carnosaurları içeren dinozor kladı

Avetheropoda veya "kuş teropodlar", Carnosauria ve Coelurosauria kladlarını içeren bir teropod dinozor kladıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoriformes</span> dinozor kladı

Maniraptoriformes, kuşların yaşayan tek temsilcileri olduğu Maniraptora kladını ve Ornithomimosauria'yı içeren bir teropod dinozor kladıdır. Klad Thomas Holtz tarafından "Ornithomimus ile kuşların son ortak atası ve onun tüm torunları" biçiminde tanımlanmıştır.

<i>Anchiornithidae</i> kuşlarla ilişkili dinozor familyası

Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.

<i>Protoavis</i> tartışmalı Triyas taksonu

Protoavis, Post, Teksas yakınlarındaki Geç Triyas'ın Noriyen evresi yataklarından parça parça kalıntılardan bilinen sorunlu bir sürüngen taksonudur. Hayvan üzerinde çok fazla tartışma var ve Protoavis'in gerçekte ne olduğuna dair birçok farklı yorum var. İlk tanımlandığında, fosillerin ilkel bir kuşa ait olduğu belirtilmişti; bu, eğer teşhis geçerliyse, kuşların kökenini 60-75 milyon yıl geriye itecekti.

<i>Aurornis</i> Jura döneminde yaşamış paravian dinozor cinsi

Aurornis, Çin'in Jura döneminden soyu tükenmiş bir anchiornithid theropod dinozor cinsidir. Aurornis cinsi, bilinen tek bir tür içerir: Aurornis xui. Aurornis xui, bugüne kadar bilinen en temel ("ilkel") avialan dinozor olabilir ve bugüne kadar bulunan en eski paravianlardan biridir. Hayvanın fosil kanıtları, genellikle en eski kuş türü olarak kabul edilen Archaeopteryx lithographica'dan yaklaşık 10 milyon yıl öncesine dayanmaktadır.

<i>Anchiornis</i> jura döneminde yaşamış kuş benzeri dinozor cinsi

Anchiornis, Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.

<span class="mw-page-title-main">Allosauroidea</span> Dinozor kladı

Allosauroidea [tip cinsi Allosaurus'tan; allos (farklı) sauros (kertenkele)], Metriacanthosauridae, Allosauridae, Carcharodontosauridae ve Neovenatoridae familyalarını içeren bir teropod dinozor kladıdır. Allosauroidler, megalosauroidler ile birlikte Orta Jura ve Geç Kretase dönemlerinde süper yırtıcılardı. En tanınmış allosauroid, kalıntıları Kuzey Amerika'nın üst Jura tortullarında bulunan Allosaurus cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Kuşların kökeni</span>

Kuşların hangi hayvan grubundan evrimleştiği üzerine olan bilimsel soru geleneksel olarak "kuşların kökeni" sorunsalı olarak adlandırılır. Günümüzde ulaşılan bilimsel konsensüs kuşların Mezozoyik'te ortaya çıkmış olan maniraptor teropod dinozorların bir grubu olduğu görüşüdür.

<span class="mw-page-title-main">Xiaotingia</span>

Xiaotingia, Çin'in batısındaki Liaoning'in Orta Jurassic veya erken Geç Jurassic yataklarından anchiornithid theropod dinozorunun bir cinsidir ve Xiaotingia zhengi adlı tek bir tür içerir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.