Kambriyen, yaklaşık 538,8 milyon yıl önce başlayıp 485,4 milyon yıl öncesine kadar devam eden jeolojik dönemi ifade eder. Bu dönem, Farklı hayvan gruplarının karmaşıklaştığı, hayvanların çeşitlendiği bir dönemdir. Adını Galler'in Latince karşılığı olan Cambria'dan alan Kambriyen Dönem, yer kabuğundaki dikkate değer değişimler, deniz seviyelerinin yükselmesi ve iklim değişiklikleri gibi etkilerle şekillendi.
Ordovisiyen, Paleozoyik Zaman'ın ikinci dönemi olarak kabul edilir ve 485,4 milyon yıl önce başlamış ve 443,8 milyon yıl önce sona ermiştir. Ordovisiyen, jeolojik zaman cetvelindeki dönemlerden biridir. Bu dönem boyunca yerküre tarihindeki bazı kayda değer evrimsel olaylar görülmüştür.
Devoniyen, Paleozoyik Zaman içinde 419,2 milyon yıl önce sonlanan Silüriyen'den, 358,9 milyon yıl önce Karbonifer'in başlangıcına kadar süren jeolojik bir dönem ve sistemdir. Bu döneme ait kayaçların ilk olarak incelendiği yer olan İngiltere'nin Devon bölgesine atfen adlandırılmıştır.
Kafadan bacaklılar (Cephalopoda), çok hücreli omurgasız hayvanların yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin en gelişmiş sınıfı. Başları büyük olup gözleri ve sinir sistemleri iyi gelişmiştir. Başlarının ön kısmından çekmenli veya çengelli kollar uzanır. Bunlarla avlarını yakalar ve sürünebilirler.
Trilobitler, Trilobita sınıfını oluşturan soyu tükenmiş deniz eklembacaklılarıdır. Trilobitler eklembacaklıların bilinen en eski gruplarından birini oluşturur. Trilobitlerin fosil kayıtlarında ilk kez ortaya çıkışı, Erken Kambriyen döneminin Kat 3 evresinin tabanını tanımlar. Trilobitler, uzun bir düşüşe geçmeden önce alt Paleozoyik süreci boyunca geliştiler; Devoniyen döneminde Proetida dışındaki tüm trilobit takımlarının soyu tükendi. Son trilobitler, yaklaşık 251,9 milyon yıl önce Permiyen'in sonundaki kitlesel yok oluş sırasında yok oldular. Trilobitler, neredeyse 270 milyon yıldır okyanuslarda var olan ve tanımlanmış 22.000'den fazla türle tüm erken çağ hayvanları arasında en başarılı olanlardandı.
Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.
Kimberella, Edikara faunasına ait olan nesli tükenmiş bir hayvan türüdür. Kimberella'nın sistematikteki sınıflandırılması belirsiz olup tam olarak kesilik kazanmamıştır. Bu cins sadece "Kimberella quadrata" isimli tek bir türü içermektedir. 1959'da bulunan ilk fosillere Avustralya kıtasında Ediacara tepelerinde rastlanıldığı için bu bölge jeolojik bir dönem olan Edikara'ya ismini vermiştir. Bulunan bu örneklerin radyometrik ölçümlerle yaşlarını kesin olarak tespit etmek şimdiye kadar mümkün olamamışsa bile 1997'de Rusya'da Barents Denizinde daha iyi korunmuş örnekleri bulunan fosillerin yaşları kesin olarak tespit edilebilmiştir. Yapılan ölçümler Rusya'da bulunan bu fosillerin 558 ile 555 milyon yıl öncesine ait olduğunu göstermektedir.
Biyostratigrafi, içerdiği fosil topluluklarını kullanarak kaya katmanlarının göreceli yaşlarını ilişkilendirmeye ve atamaya odaklanan yer katmanlarını inceleyen yerbilimi kolu nun dalıdır. Yaşlandırmanın birincil amacı, belirli bir olgunluğu olduğunu gösteren bir korelasyon olduğunu ufuk bir jeoloji bölümündeki farklı bölümünde bir ufuk olarak aynı zaman dilimini temsil eder. Bu tabakaların içindeki fosiller yararlıdır. tortuların yerel varyasyonlarına, tamamen farklı bakabilirsiniz tortul ortamda. Örneğin, bir bölüm kil ve marnlardan oluşurken diğerinde daha kireçli kireçtaşları olabilir. Bununla birlikte, kaydedilen fosil türleri benzeriyor ise, iki çökeltinin de aynı zamanda ortaya çıkması muhtemeldir. İdeal olarak, bu fosiller, temel biyostratigrafi birimlerini oluşturdukları için biyozonların tanımlanmasına yardımcı olmak ve her bölümde bulunan fosil türlerine dayalı jeolojik zaman periyotlarını tanımlamak için kullanılır.
Yumuşakçaların evrimi, omurgasız hayvanların en büyük gruplarından biri olan yumuşakçaların evrimleşme sürecini konu alır. Bu şube, karından bacaklılar, midyeler, denizdişleri ve kafadan bacaklılar gibi grupları kapsar. Yumuşakçukların fosilleri neredeyse eksiksizdir ve çoğu deniz canlısının fosilinden çok daha iyi bir şekilde korunmuştur. Kimberella ve Odontogriphus gibi çok eski zamanlarda yaşamış fosillerin bile Yumuşakçalar grubuna dahil olduğu düşünülmüştür.
Nautiloidea veya Nautiloidler Cephalopoda sınıfına bağlı bir hayvan altsınıfıdır. Nautiloidler, deniz kafadan bacaklıların (yumuşakçalar) geniş ve çeşitli bir grubudur. Nautiloidler, Paleozoik dönem boyunca gelişti ve olağanüstü bir kabuk şekli ve form çeşitliliği geliştirdiler. 2 bin 500 nautiloid fosil türü bilinmektedir fakat günümüzde sadece az miktarda canlı türü yaşamaktadır.
Bayağı ahtapot, kafadan bacaklılar sınıfına ait bir yumuşakçadır. Octopus vulgaris, tüm ahtapot türleri arasında üzerinde en çok çalışma yapılan türdür.
Suda hareket, biyolojik olarak sıvı bir ortamda hareket edilmesidir. En basit yürütücü sistemler, siller ve kamçılardır. Yüzme; eklem bacaklılar, balık, yumuşakçalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler dahil olmak üzere çeşitli organizmalarda birkaç kez evrilmiştir.
Kafadan bacaklıların boyutu büyük ölçüde değişkenlik göstermektedir. En küçük kafadan bacaklının erişkinkenki boyu 1 santimetre, ağırlığı ise 1 gramdan azdır. En büyük kalamar olduğu düşünülen dev kalamar veya Mesonychoteuthis hamiltoni'nin uzunluğu ise 10 metreye ve ağırlığı yarım tona ulaşabilmektedir. Bu istatikler kalamarı yaşayan en büyük omurgasız yapmaktadır. Yumurtadan yeni çıkmış bir kafadan bacaklının ağırlığı erişkin haline gelene kadar 3 milyar kat artar. Bazı kafadan bacaklı türlerinin, olağanüstü büyüklükteki vücut parçalarına sahip oldukları da not edilmiştir. Örnek vermek gerekirse dev kalamar ve Mesonychoteuthis hamiltoni yaşayan hayvanlar arasındaki en büyük gözlere sahiptir.
Balıkların evrimi, yaklaşık 530 milyon yıl önce Kambriyen patlaması sırasında başladı. Bu süre zarfında erken kordalılar kafatasını ve omur sütununu geliştirerek ilk kranatlara ve omurgalılara yol açtı. İlk balık soyları ya da çenesiz balıklara aitti. İlk örnekler; Haikouichthys adlı bir kraniat cinsini de içeriyordu. Geç Kambriyen Dönemi'nde yılan balığı gibi çenesiz olan balık Konodontlar ve küçük, zırhlı balıklar (ostracodermler), ilk defa ortaya çıktı. Çoğu çenesiz balık yok oldu; ancak taşemenler eski çeneli balıklara yaklaşabildi. Taşemenler yılan balığını da içeren Yuvarlak ağızlılar grubuna aitti ve bu grup diğer agnathanlardan erken bölünmüş olabilir.
Bayağı süngerler (Demospongiae), Porifera şubesindeki en çeşitli sınıftır. Dünya çapında yaklaşık 8.800 tür içeren tüm sünger türlerinin yaklaşık %76,2'sini oluştururlar. Kalsiyum karbonattan oluşan sert, genellikle masif bir iskeleti örten yumuşak gövdeli süngerlerdir. Yapıları olarak ağırlıklı olarak lökonoiddirler. Bayağı süngerlerin iskeletleri, protein spongin, mineral silika veya her ikisinin liflerinden oluşan dikenlerden oluşur. Silika spiküllerinin mevcut olduğu yerler cam süngerlerdekinden farklı bir şekle sahiptir.
Vetulicolia, soyu tükenmiş Kambriyen hayvanlarını kapsayan bir taksonomik gruptur. Vetulikoliyen gövdesi iki bölümden oluşur: ön tarafta konumlandırılmış bir ağız ile uçlu ve her bir yan tarafta solungaç olarak yorumlanan beş yuvarlak ila oval şekilli özellik ile kaplı hacimli bir ön gövde; ve ilkel olarak yedi segment içeren ve kuyruk işlevi gören bir arka bölüm. Tüm vetulikoliyenler, bacakları, duyargaları ve hatta gözleri olmayan, herhangi bir türden korunmuş uzantılardan yoksundur. Ön ve arka kısımların birleştiği alan daraltılır.
Anomalocaris, 520 ila 500 milyon yıl önce, Kambriyen Patlaması sırasında yaşamış bazal bir radiodont eklem bacaklı cinsi. Fosilleri Kanada'daki Burgess Shale'den ve Çin, Grönland, Avustralya ve Utah'daki jeolojik oluşumlarda bulundu.
Haikouichthys, 535 milyon yıl önce, Kambriyen patlaması sırasında yaşamış ve soyu tükenmiş bir kraniat cinsidir. Haikouichthys, paleontologların onu gerçek bir kafataslı olarak tanımlamasına ve hatta popüler olarak en eski balıklardan biri olarak nitelendirilmesine yol açan tanımlanmış bir kafatasına ve diğer özelliklere sahipti. Kladistik analizler, hayvanın muhtemelen bir bazal kordat veya bir bazal kraniat olduğunu gösteriyor ancak her iki kök grubuna bile tartışmasız şekilde dahil edilebilecek kadar yeterli özelliklere sahip değildir. Cins, 1999 yılında resmen tanımlanmıştır.
Waptia fieldensis, Kanada'nın Orta Kambriyen Burgess Shale Lagerstätte'den soyu tükenmiş bir eklembacaklı türüdür. Waptia, 8 santimetre (3 in) uzunluğa kadar ulaştı ve hem morfoloji hem de alışkanlık açısından modern karideslere benziyordu. Büyük bir çift kabuklu kabuğu ve bir çift kuyruk kanadıyla sonlanan parçalı bir gövdesi vardı. Aktif bir yüzücüydü ve deniz tabanından topladığı organik parçacıklarla besleniyordu. Ayrıca, kuluçka bakımının doğrudan kanıtı olan en eski hayvanlardan biridir.
Ediyakaran Dönemi, 635 milyon yıl önce Kriyojeniyen Dönemi'nin sonundan başlayarak Kambriyen Dönemi'nin başlangıcı olan 538,8 milyon yıl öncesine kadar süren, 96 milyon yıllık jeolojik bir dönemdir. Ediyakaran Dönemi'nin başlamasıyla Proterozoyik Üst Zaman sonlanır ve Fanerozoyik Üst Zaman başlar. Adını Güney Avustralya'daki Ediacara Tepeleri'nden almıştır.