İçeriğe atla

Deniz ineklerinin evrimi

Bir manatinin ayağı. Deniz ineklerinin fillerle yakın akraba olduğu düşünülüyor.

Sirenia, modern "deniz inekleri" (Manati ve Dugong) ve onların soyu tükenmiş akrabalarından oluşan plasentalı memeliler takımıdır. Onlar var olan tek otçul deniz memelileri ve tamamen suda yaşayan tek otçul memeli grubudur. Deniz ineklerinin 50 milyon yıllık bir fosil kaydına sahip olduğu düşünülüyor (erken Eosen). Oligosen ve Miyosen sırasında mütevazı bir çeşitlilik elde ettiler, ancak o zamandan beri iklimsel soğuma, oşinografik değişiklikler ve insan müdahalesinin bir sonucu olarak azaldılar.[1] Gruba dahil yaşayan iki cins ve dört tür mevcuttur: Atlantik kıyıları boyunca Amerika ve Batı Afrika'nın nehirleri ve kıyılarında yaşayan üç denizineği türünü içeren Trichechus ve Hint Okyanusu ile Pasifik okyanusunda bulunan Dugong.

Kökenler

Berta ve Sumich, 1999'a dayanan Deniz inekleri'nin Evrimi.
Daryl P. Domning ve Deniz Memelileri Ansiklopedisine dayanan Sirenia'nın Evrimi.
Amazon deniz ineği

Deniz inekleri, Proboscidea (filler) ile birlikte, soyu tükenmiş Desmostylia (bazen tek toynaklılarda da sınıflandırılır) ve muhtemelen soyu tükenmiş Embrithopoda ile birlikte Tethytheria'yı oluşturur. Tethytheria, antik Tethys Okyanusu kıyılarındaki ilkel toynaklı memelilerden ("condylarthlar") evrimleşmiş olabilir, ancak bu gruptaki canlılar daha çok boreoeutherian olarak değer görürler. Yani Afrotherianlarla yakından ilişkili değillerdir.

Tethytheria, Hyracoidea (hyraxes) ile birleşerek Paenungulata adı verilen bir klad oluşturur. Paenungulata ve Tethytheria (özellikle ikincisi), morfolojik ve moleküler çalışmalardan güçlü destek alan, en az tartışmalı memeli dalları arasındadır. Sirenia'nın ataları Balinalar ve Yüzgeçayaklılarınki'nden uzaktır, ancak aynı zamanda sucul bir yaşam tarzı geliştirdikleri düşünülür.

Fosil tarihi

Prorastomus, Eosen'den erken bir sirenian

Fosil kayıtlarında ilk deniz ineklerinin ortaya çıkışı erken Eosen sırasındaydı ve geç Eosen'de sirenianlar önemli ölçüde türleşti. Nehirlerin, haliçlerin ve kıyıya yakın deniz sularının sakinleri, hızla yayılmayı başardılar. Bugüne kadar bilinen en ilkel siren olan Prorastomus, Eski Dünya'da değil Jamaika'da bulundu; ancak daha yakın zamanda çağdaş Sobrarbesiren fosilleri İspanya'da bulunmuştur.[2] Bilinen ilk dört ayaklı siren, erken Eosen'den Pezosiren'di.[3] Prorastomidae ve Protosirenidae familyalarından bilinen en eski deniz ineklerinin her ikisi de Eosen ile sınırlıdır ve yaklaşık bir domuz büyüklüğünde, dört ayaklı amfibi yaratıklardır. Eosen sona erdiğinde, Dugongidae ilk kez ortaya çıktı; deniz inekleri, arka uzuvları olmayan yüzgeç benzeri ön ayakları, yatay kuyruk yüzgeci olan güçlü kuyruğu, deniz memelileri gibi suda hareket eden (yukarı ve aşağı hareketleriyle) tamamen suda yaşayan aerodinamik vücutlarını edinmişlerdi.

Ortaya çıkan son siren familyası olan Trichechidae'nin, geç Eosen veya erken Oligosen'deki erken dugongidlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Mevcut fosil kayıtları, arka uzuv ve pelvik redüksiyonda (bir sakruma (Prorastomidae) bağlı iyi gelişmiş arka uzuvlar), uygun sakruma sahip olmayan iyi gelişmiş arka uzuvlar (Protosirenidae) ve uzuvları azaltılmış veya yok (Dugongidler ve Trichechidler) ile innominate bazı ana aşamaları belgelemektedir.[4]

Deniz inekleri ilk evrimleştiğinden beri, muhtemelen deniz çayırlarına ve suda yaşayan anjiyospermlere (çiçekli bitkiler) bağlı olarak, otçullardı. Bugüne kadar, hemen hemen hepsi tropikal (Steller'ın deniz ineği, dikkate değer istisna dışında), deniz ve angiosperm tüketicileri olarak kaldı. Deniz inekleri, büyük akciğerleri olan sığ dalgıçlardır. Su altında kalmalarına yardımcı olacak ağır iskeletleri vardır; kemikleri pachyostotik (şişmiş) ve osteosklerotiktir (yoğun) (özellikle de genellikle fosil olarak bulunan kaburgalar).

Eosen sirenleri, Mesozoyik memeliler gibi, ancak diğer Senozoyik olanların aksine, onlara 3.1.5.3 diş formülü veren dört küçük azı dişi yerine beş tane vardır. Bu durumun sirenlerde gerçekten ilkel bir tutulum olup olmadığı halen tartışılmaktadır.

Diğer memelilerdeki türlerin tanımlanması için yanak dişlerine güvenilmesine rağmen, deniz inekleri kendi aralarında morfolojilerinde önemli ölçüde farklılık göstermezler, ancak neredeyse her zaman iki sıra büyük, yuvarlak uçlu (bunobilophodont) düşük tepeli (brakiyodont) olurlar. Deniz ineklerinin iskeletlerinin en kolay tanımlanabilen kısımları kafatası ve mandibuladır. Özellikle ön ve diğer kafatası kemikleri karakterizedir. Çoğu türde bulunan bir çift dişi andıran birinci üst kesici diş dışında –en erken deniz inekleri hariç– ön dişler (ön dişler ve köpek dişleri) hiçbirinde yoktur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Return to the Sea : The Life and Evolutionary Times of Marine Mammals. Berkeley, CA: University of California. 2012. ss. 5. ISBN 9780520270572. 
  2. ^ Díaz-Berenguer (2018). "First adequately-known quadrupedal sirenian from Eurasia (Eocene, Bay of Biscay, Huesca, northeastern Spain)". Scientific Reports. 8 (1): 5127. doi:10.1038/s41598-018-23355-w. PMC 5865116 $2. PMID 29572454. 
  3. ^ Domning DP (2001). "The Earliest Known Fully Quadrupedal Sirenian". Nature. 413 (6856): 625-627. doi:10.1038/35098072. PMID 11675784. 
  4. ^ Domning, D.P. (2000). ”The readaptation of Eocene sirenians to life in water”. Historical Biology 14(1-2): p. 115-119. DOI:10.1080/10292380009380559

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Memeliler</span> kara omurgalıları sınıfı

Memeliler, hayvanlar aleminin insanların da dâhil olduğu, dişilerinde bulunan meme bezleri ve hem dişi hem erkek bireylerinde bulunan ter bezleri, kıl, işitmede kullanılan üç orta kulak kemiği ve beyinde yer alan neokorteks bölgesi ile ayrılan bir omurgalı sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Eteneliler</span> Eutheria sınıfındaki memelilerin alt sınıfı

Eteneliler, eteneli memeliler veya plasentalı memeliler, memelilerin bir infra sınıfı. Diğer alt sınıflar keseliler (Metatheria) ve hâlâ yumurtlayarak üreyen ilkel memelilerdir (Protheria). Aralarında büyük bir farkla en büyük grup etenelilerdir. Günümüzde, 6000'in üzerinde eteneli türü bulunmaktadır. Vücut yapıları ve yaşam alanlarının farklılıkları ile en çeşitli memeli grubunu oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Deniz inekleri</span> memeli takımı

Deniz inekleri, sadece suda yaşayabilen ve günümüzde 4 türü kalmış olan, otobur bir memeli takımı. Bu takım Afrotheria üst takımına aittir; bugün yaşayan hayvanların arasında en yakın akrabaları fillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hortumlular</span>

Hortumlular, en çok dikkati çeken özellikleri olan hortumları ile adlandırılmış bir memeli takımı. Günümüzde tek yaşayan temsilcileri fillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Balinaların evrimi</span> Eosen devrinin başında sucul hayata adapte olmaya başlayan mezonikid benzeri çift toynaklıların evrimsel süreci

Balinaların evriminin, Hindistan alt kıtasında 50 milyon yıl önce çift toynaklılardan başladığı ve en az 15 milyon yıllık bir süre boyunca ilerleyip günümüz dişli ve dişsiz balina gruplarını oluşturduğu düşünülmektedir. Balinalar, çift toynaklılar takımına ait, tamamen suda yaşayan deniz memelileridir ve yaklaşık 50-55 milyon yıl önce diğer çift toynaklılardan kopmuşlardır. Birçok analiz, balinaların Eosen veya daha öncesinde evrimleştikleri ve su aygırları ile nispeten yakın – diğer çift toynaklılara göre – bir ortak ataya sahip olmaları gerektiğini göstermiştir. Memeli olarak, hava solumak için yüzeye çıkarlar; yüzgeçlerinde 5 parmak kemiği vardır; yavrularını emzirirler. Tamamen suda yaşamalarına rağmen, karasal atalarından gelen birçok iskelet özelliğini korumuşlardır. 1970'lerin sonlarında Pakistan'da yapılan araştırmalar, deniz memelilerinin karadan denize geçişindeki çeşitli aşamaları ortaya çıkardı.

<i>Paenungulata</i> memeli kladı

Paenungulata, içinde günümüzde yaşayan üç memeli takımını barındıran bir kladdır: Proboscidea, Sirenia ve Hyracoidea (Kırsıçanımsılar). Embrithopoda ve Desmostylia adlı en az iki takım daha fosil kalıntılarından bilinir. Bu her iki soyu tükenmiş takım da, yaşayan takımlar kadar kendilerine özgü özellikleri taşımaktaydı. Embrithopodlar gergedan benzeri ve tabanlarına basarak yürüyen otçul hayvanlardı. Desmostylianlar ise su aygırı benzeri amfibi hayvanlardı. Yürüme biçimleri ve beslenmeleri spekülasyon konusu olsa da dişlerindeki aşınmalar kara bitkileriyle beslendiklerini ve diğer toynaklı büyük memelilerle benzer duruşa sahip olduklarını gösterir.

<i>Pakicetus</i> bir arkaik balina cinsi

Pakicetus, Erken Eosen'de Pakistan yakınlarında yaşamış, ilkel bir ikiyaşamlı cetacean cinsidir. Yaklaşık olarak kurt büyüklüğünde bir çift toynaklıydı. Muhtemelen suda veya yakınında yaşayan hayvanlarla, balıklarla ve böceklerle besleniyordu. Paleontologların büyük çoğunluğu, onu kara memelileri ile balinalar arasında bir geçiş türünü temsil eden en bazal balina olarak tanımlar.

<i>Anthracotheriidae</i> tarih öncesi çift toynaklı familyası

Anthracotheriidae, su aygırları ve balinalarla ilişkili soyu tükenmiş, su aygırı benzeri çift toynaklıların parafiletik bir familyasıdır. En eski cins olan Elomeryx, ilk olarak Orta Eosen'de Asya'da ortaya çıktı. Familya Afrika ve Avrasya'da dağıldı ve birkaç tür Oligosen sırasında Kuzey Amerika'ya ulaştı.

<span class="mw-page-title-main">Pakicetidae</span> tarih öncesi balina familyası

Pakicetidae, Erken Eosen'de Kuzey Pakistan'da yaşamış, en eski balinaları içeren bir Arkaik balina familyasıdır. Familyaya ait fosiller Kuzey Pakistan ve Kuzeybatı Hindistan'da bulunmuştur.

<i>Kutchicetus</i> tarih öncesi balina cinsi

Kutchicetus, Orta Eosen'de Batı Hindistan'da yaşamış bir arkaik balina cinsidir.

<i>Prorastomus</i> tarih öncesi deniz ineği cinsi

Prorastomus sirenoides, 40 milyon yıl önce Jamaika'da Eosen Çağı'nda yaşamış, soyu tükenmiş bir ilkel deniz ineği türüdür.

<i>Ocepeia</i> tarih öncesi afrotherian memeli cinsi

Ocepeia, fosil buluntuları Fas'ın Ouled Abdoun Havzası'nın orta Paleosen çökeltilerinde bulunmuş bazal bir afrotherian memeli cinsi. Cins ilk olarak 2001'de Gheerbrant & Sudre tarafından O. daouiensis tip türü ile bir Phenacodont olarak tanımlandı.

<i>Dinocerata</i>

Dinoceratanlar, tahmini vücut ağırlığı 175 kg ile 4.5 ton arasında değişen, tüm arkaik Paleosen-Eosen otoburlarının en büyüklerini içeren bir toynaklı takımı.

<i>Embrithopoda</i> soyu tükenmiş memeli takımı

Embrithopoda, en çok Fayum'dan ünlü Geç Eosen'de yaşamış Arsinoitherium ile bilinen paenungulate takımı. Arsinoitherium, kafatası bir çift devasa boynuzla donatılmış, iri, gergedan büyüklüğünde bir hayvandı, ne dişleri ne de büyümüş köpek dişleri mevcuttu ve yanak dişleri bilophodont ve hipsodont formdaydı. Romanya ve orta Türkiye'de daha eski ve daha ilkel, boynuzsuz embrithopodların dişleri bulunmuştur.

<i>Basilosaurus</i> arkaik balina cinsi

Basilosaurus, küçük arka ayaklara sahip bir Orta Eosen arkaik balinasıdır. Modern balinalarınki gibi küçük pelvis, omur sütununa olan bağlantısını kaybetmiştir. Ön ayakları da küçüktür ve sadece dalgalı yüzmenin kontrolünde işlev görebilirdi. Bu yüzden, Basilosaurus, bir balina kuyruğuna sahip olmalıdır ve kendisi ile birlikte modern deniz memelilerinin hareket tarzı nihayet evrimleşmişti. Basilosaurus fosilleri; ABD, Fas, Pakistan, Ürdün, Tunus ve Mısır'da bulundu.

Himalayacetus, Erken Eosen döneminde kuzey Hindistan'da yaşamış, bilinen en eski balina cinsi. Subathu Oluşumu'nda bulunan kalıntıları 53.5 milyon yıl öncesine tarihlendi. Bu kalıntılar tek ve tip türü olan Himalayacetus subathuensis'e atandı.

<i>Andrewsiphius</i> tarih öncesi balina cinsi

Andrewsiphius, Orta Eosen (Lütesiyen) döneminde Orta Pakistan ve Batı Hindistan'da yaşamış remingtonocetid balina cinsi. Daha önce cinse atanan A. minor ve A. kutchensis günümüzde A. sloani ile sinonimdir.

<i>Rodhocetus</i> tarihöncesi balina cinsi

Rodhocetus, Pakistan'ın Lütesiyen'inden bilinen soyu tükenmiş bir protocetid erken balina cinsidir. En iyi bilinen protocetid olan Rodhocetus, muhtemelen perdeli uzun elleri ve ayakları olan kısa uzuvları ve kısmen kaynaşmış dört sakral omurla hareketsiz bir sakrumu olan bir Eosen balinasının tam bir görüntüsünü veren iki kısmi iskeletten bilinmektedir. Kara memelisi özelliklerine sahip olan ve böylece karadan denize evrimsel geçişi gösteren soyu tükenmiş birkaç balina türünden biridir.

<i>Meridiungulata</i> Güney Amerikaya özgü soyu tükenmiş toynaklı grubu

Meridiungulata ya da Güney Amerika Toynaklıları, 60 milyon yıl öncesinden (Paleosen) Pleistosen sonlarına kadar Güney Amerika ve Antarktika'da yaşamış memeli kladı. Günümüzde gruptan 280 cins bilinmektedir, bunlardan en iyi bilinenleri deve benzeri Macrauchenia ve su aygırı benzeri Toxodon'dur. Her iki cinsin fosilleri ilk olarak Charles Darwin tarafından, Beagle'a yaptığı yolculuk sırasında toplandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.