Asteroit çifti
Asteroit çifti veya (iki cisimden fazlaysa) asteroit kümesi, geçmişte bir dönem çok düşük izafi hızlara sahip olan ve genellikle ya bir ana cismin çarpışma sonucu parçalanmasıyla ya da birbirine kütleçekimsel olarak bağlı olmayan, ancak Güneş etrafında benzer fakat farklı yörüngeleri takip eden ikili asteroitlerin ayrılmasıyla oluşmuş asteroitlerdir.[1] Kütleçekimsel olmayan etkiler nedeniyle ömürleri birkaç yüz bin yılla sınırlıdır. Asteroit çiftinin aksine, kütleçekimsel bir bağ olduğunda ikili asteroitden söz edilir.
Olası bir çift örneği, 1583 Antilokhos ve 3801 Thrasymedes Truvalı asteroitleridir. Bu çifti öneren Andrea Milani Comparetti, Yunan kampında 1437 Diomedes, 1647 Menelaus, 2456 Palamedes, 2797 Teucer ve 4035 Thestor asteroitleri etrafında kümelenmiş beş olası asteroit kümesi daha bulmuştur.[2]
2022 yılı itibarıyla keşfedilen en genç asteroit çiftleri, ana kuşak asteroitleri P/2016 J1-A/B (yaklaşık 2010 yılında ayrılmış) ve (458271) 2010 UM26/2010 RN221'dir (yaklaşık 2003 yılında ayrılmış).[3][4] Bu çiftlerden ilki, su buzu süblimasyonu ve dönüşlü (rotasyonel) parçalanma nedeniyle kuyruklu yıldız benzeri aktivite sergilemesi açısından özellikle dikkat çekicidir.[3]
Kökenleri
Asteroit çiftleri neredeyse aynı güneş merkezli salınımlı yörünge öğelerine sahiptir ve geriye doğru bir entegrasyon kullanılarak, iki asteroidin birbirinden Hill yarıçapından daha az mesafede olduğu bir zamanı belirlemek mümkün olabilir. İki küçük gezegenin renk ölçeği ve spektrumu ayırt edilemez.
Kökenleri hakkında şu hipotezler öne sürülmüştür:
- Meteoroit çarpması sonucu asteroidin parçalanması
- YORP etkisinin neden olduğu rotasyon artışı nedeniyle asteroidin bölünmesi
- İkili asteroidin, bir gezegene yakın geçişten dolayı saçılma veya YORP etkisi gibi kütleçekimsel veya kütleçekimsel olmayan kuvvetler tarafından asteroidin yarılması
Bazı genç asteroit çiftleri, uzay kaynaklı aşınma nedeniyle dönüş periyotları boyunca sadece hafifçe yaşlanmış bir yüzey gösterirken diğerlerinde bu gözlemlenmez. Bunlardan ilki muhtemelen, moloz yığınının içsel tutunma kuvvetlerinin artık yeterli olmadığı bir asteroidin parçalanmasıyla oluşmuştur. Günümüzde ise asteroit çiftlerinin aynı zamanda ikili asteroidin bölünmesiyle oluştuğu varsayılırken, asteroit aileleri ve grupları bir meteoroit çarpmasından kaynaklanabilir, fakat ortaya çıkan yörünge öğeleri bir asteroit çifti için çok fazla bir şekilde sapar.
Asteroit çiftlerinin ömrü, gezegenlerle olan kütleçekimsel etkileşim ve YORP etkisi ile sınırlıdır. Birkaç yüz bin yıl sonra yörünge öğeleri o kadar farklılaşır ki, iki asteroit artık bir çift olarak algılanamaz (yaşlarının birkaç milyar yıla kadar olduğu tahmin edilebilen asteroit ailelerinin aksine).
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Johnston, Wm. Robert (29 Nisan 2018). "Asteroid pairs and clusters". Johnston's Archive. 30 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2018.
- ^ Milani, Andrea (Ekim 1993). "The Trojan asteroid belt: Proper elements, stability, chaos and families". Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 57 (1–2). ss. 59-94. Bibcode:1993CeMDA..57...59M. doi:10.1007/BF00692462. ISSN 0923-2958.
- ^ a b Moreno, F.; Pozuelos, F. J.; Novaković, B.; Licandro, J.; Cabrera-Lavers, A.; Bolin, B.; ve diğerleri. (Mart 2017). "The Splitting of Double-component Active Asteroid P/2016 J1 (PANSTARRS)" (PDF). The Astrophysical Journal Letters. 837 (1). s. 6. arXiv:1702.03665 $2. Bibcode:2017ApJ...837L...3M. doi:10.3847/2041-8213/aa6036. L3. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ Vokrouhlický, D.; Fatka, P.; Micheli, M.; Pravec, P.; Christensen, E. J. (Ağustos 2022). "Extremely young asteroid pair (458271) 2010 UM26 and 2010 RN221" (PDF). Astronomy & Astrophysics. Cilt 664. s. 6. arXiv:2208.06207 $2. Bibcode:2022A&A...664L..17V. doi:10.1051/0004-6361/202244589. L17. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
