Tophane Çeşmesi ya da I. Mahmud Çeşmesi, İstanbul’un Tophane Meydanı'nda yer alan çeşmedir. Osmanlı Padişahı I. Mahmud tarafından 1732 yılında yaptırılmıştır. İstanbul’un üçüncü büyük çeşmesidir ve şehirdeki en yüksek duvarlı çeşmedir. Tarih kitabesi şair Nafihi'ye aittir. 1. Mahmud Han Çeşmesi adıyla da bilinir.
Çeşme, borularla gelen suyun bir oluk ya da musluktan aktığı düzenek. Evin mutfak, banyo, tuvalet gibi kısımlarında bulunduğu gibi umumi çeşmeler de vardır. Genellikle yol kenarlarında herkesin yararlanması için yapılan çeşmelerin yanı sıra bazen mahalle, köy meydanı, yayla gibi ortak yaşam alanlarında da bulunur.
Saliha Sultan Osmanlı padişahı I. Mahmud'un annesi, Valide Sultan ve Sultan II. Mustafa'nın eşiydi.
Fontana della Barcaccia İtalya'nın başkenti Roma'da İspanyol Merdivenleri'nin hemen altında bulunan Barok tarzında yapılmış bir tatlı su çeşmesidir. Çeşmenin ismi yarı batmış gemi şeklinden ve bazı kısımlarından su fışkırtmasından almaktadır. Çeşme 1627 yılında Pietro Bernini ve oğlu Gian Lorenzo Bernini tarafından tamamlanmıştır.
Trevi Çeşmesi, İtalya'nın başkenti Roma'nın Trevi semtinde, İtalyan mimar Nicola Salvi tarafından tasarlanan, Giuseppe Pannini ve diğer mimarlar tarafından tamamlanan bir çeşmedir. 26.3 metre yüksekliğe ve 49.15 metre genişliğe sahip olan yapı, Roma'nın en büyük Barok çeşmesidir.
İshak Ağa Çeşmesi, Onçeşmeler, On Çeşmeler, Beykoz Çeşmesi, Behruz Ağa Çeşmesi ya da I. Mahmud Çeşmesi, İstanbul'un Beykoz ilçesindeki bir çeşmedir. I. Süleyman'ın has odabaşı olarak görev yapan Behruz Ağa tarafından, daha önceleri bir Bizans çeşmesinin bulunduğu alana yaptırıldı. Zamanla harap hâle gelen ve suyu akmayan çeşme, Temmuz 1746'da başlayan ve 1746 ya da 1747 yılında tamamlanan çalışmalar sonucunda İstanbul Gümrük Emini İshak Ağa tarafından yenilendi. İnşa edildiği dönemde bir mesire alanında yer alırken bölgede yapılaşmanın artmasıyla şehir dokusu içinde kaldı. 1948 öncesinde üç; 1948-1950, 1986, 2005-2006 ve 2016-2017 yıllarında ise birer kez onarımdan geçti. Yapılan değişikliklerle kemerleri, üst örtüsü ve yan cephelerinde değişiklikler meydana gelirken kalemişi süslemeler eklendi. 1972'den beri korunması gereken tarihî eser statüsünde olan çeşme, Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup günümüzde işlevseldir.
Sineperver Valide Sultan Çeşmesi ya da Kanlı Çeşme, İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir çeşmedir. Ayşe Sineperver Sultan tarafından 1825 ya da 1826'da yaptırıldı. 1994 yılı itibarıyla suyu akmayan çeşme, 2009'daki restorasyonu sonucunda işlevsel hâle getirildi. Musluğunun tahrip edilmesinin ardından 2015 itibarıyla bir kez daha işlevini yitirse de 2018'deki restorasyonuyla birlikte tekrar faaliyete geçti.
Hasan Rıza Paşa Çeşmesi ya da Rıza Paşa Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesindeki bir çeşmedir. Hasan Rıza Paşa tarafından 1845 ya da 1846 yılında yaptırıldı. 1970'lerden itibaren tahrip edilmeye başlayan çeşme, işlevini de yitirdi. 2014'te tamamlanan restorasyon çalışmasıyla birlikte tekrar faaliyete geçti.
Horhor Çeşmesi ya da Horhor Acı Çeşmesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Fatih ilçesinde yer alan bir çeşmedir. Kaynaklar, I. Süleyman tarafından yaptırıldığı ya da daha öncesindeki döneme ait olduğuna dair farklı görüşler öne sürer. Üzerindeki onarım kitabesine göre 27 Mart 1876 tarihi civarında onarım gördü. Muslukları olmasa da 1966'ya kadar suyu akan çeşmenin tepesinde 2008 yılında yıkılana kadar ahşap bir ev vardı.
Mısırlı Osman Ağa Çeşmesi ya da kısaca Osman Ağa Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde yer alan bir çeşmedir. Üzerindeki kitâbesine göre Bâbüssaâde Ağası Mısırlı Osman Ağa tarafından 1621 ya da 1622'de yaptırılsa da bu kitâbenin bu çeşmeye ait olmayabileceği ihtimali de ortaya atılmıştır. Bir müddet sonra teknesi çukurda kalan ve işlevini de yitiren çeşme, 1980'lerde yapılan çalışmayla imar hattına taşındı ve kot farkı giderildi. Zaman içerisinde ön cephesine, dinlenme taşları ile onları birbirine bağlayan tekne ağzı taşı eklendi. 2020'de yapılan restorasyon çalışmasıyla birlikte tekrar faaliyete geçti.
Kasım Paşa Çeşmesi/Şadırvanı, Turunç Çeşmesi veya Mahkeme Kapısı Çeşmesi olarak da bilinir, Kudüs'ün Eski Şehri'ndeki Mescid-i Aksa'nın batı tarafında bulunan bir şadırvan ve içme suyu çeşmesidir. Mescid-i Aksa'nın batısı, Silsile Kapısı'nın önünde yer almaktadır.
Hazinedar Usta Çeşmesi, Türkiye'nin İstanbul ilinin Fatih ilçesindeki Kocamustafapaşa mahallesinde bulunan Osmanlı dönemi çeşmedir. 1792'de III. Selim'in kalfası Naz Perver Afife Hanım tarafından yaptırılan sıbyan mektebi'nin bir parçasıdır. Bu nedenle Naz-perver Usta Çeşmesi olarak da bilinir.
Ya Vedüd Türbesi, İstanbul'un Fethi'ne katılmış Şeyh Abdülvedûd'un İstanbul ili Eyüpsultan ilçesinde bulunan türbesidir. Şeyh Abdülvedûd 1456'da vefatı sonrasında buradaki kendi adına kurduğu tekkenin yanına defnedilmiştir. Türbe, Ya Vedüd Tekkesi'nin bir parçasıdır. IV. Mehmed'in kızı Hatice Sultan türbeyi tamir ettirmiş, 1876 yılında ise Pertevniyal Sultan tarafından yeniden yaptırılmıştır. Şemsi Cemal Usta Çeşmesi türbenin önünde, kendi adını taşıyan Ya Vedüd Camii ise karşı caddededir. Türbenin üzerinden 1974'te inşa edilen Haliç Köprüsü geçmektedir.
Tatlı Memba Sokak Çeşmesi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki Balat mahallesinde bulunan Osmanlı dönemi çeşmedir. Aynı isimde Tatlı Memba Sokak üzerindedir. Kitabesi üzerinde değildir. Hangi tarihte kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Harap vaziyetteki çeşmenin suyu akmamaktadır.
Kalpakçı Çeşmesi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki Derviş Ali mahallesinde bulunan Osmanlı dönemi çeşmedir. Aynı isimde Kalpakçı Sokak üzerindedir. Kitabesi üzerinde değildir. Hangi tarihte kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Harap vaziyetteki çeşmenin suyu akmamaktadır.
Çorbacı Çeşmesi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki Balat mahallesinde bulunan Osmanlı dönemi çeşmedir. Kitabesi üzerinde değildir. Hangi tarihte kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Harap vaziyetteyken yakın zamanda Fatih Belediyesi tarafından restorasyona tâbi tutularak çeşmenin suyu yeniden verilmiştir. Aynı isimde Çorbacı Sokak üzerindedir. Bu sokak üzerinde Cennet Mahallesi televizyon dizisinin çekildiği mekân da bulunur.
Çeşmenin adı bilinmemektedir. Bu nedenle üzerinde bulunduğu Tevkii Cafer Mektebi Sokağı ile adlandırılır. İstanbul'un Fatih ilçesindeki Balat mahallesinde bulunan Osmanlı dönemi bir duvar çeşmesidir. Kitabesi üzerinde değildir. Hangi tarihte kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Suyu akmamaktadır.
Kayışdağı Suyu Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesindeki bir çeşmedir.
Kayışdağı Suyu Çeşmesi, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde bulunan bir çeşmedir.
İstanbul'un Eyüpsultan ilçesindeki kayda değer çeşmeler şu şekildedir:
