Tatarca veya İdil Tatarcası, Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.
Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.
Osetçe, Kafkasya’da yaşayan Osetlerin konuştuğu Doğu İran dilleri grubundan bir dildir. Asıl olarak Rusya içindeki Kuzey Osetya-Alanya’da ve Gürcistan’da Güney Osetya’da konuşulur. Osetçe konuşan toplam kişi sayısı 700.000 kadardır. Bu nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi, Gürcistan’ın değişik bölgelerinde yaşar.
Orta Farsça veya Pehlevî dili, Sasani İmparatorluğu'nun edebî dili olmuş bir Batı İran dilidir. Dil, Sasanilerin yıkılmasının ardından bir süre daha prestij dili olmayı sürdürmüştür. Orta Farsça Ahameniş İmparatorluğu'nda kullanılmış Eski Farsçadan evrilmiş olup modern İran, Afganistan ve Tacikistan kullanılan Farsça dilinin atası olmaktadır. Dil, içine Orta Farsçanın da dahil edildiği ve pek çok çağdaşı dili kapsayan Orta İran dilleri ile karıştırılmamalıdır.
Dargince, bir Kafkas halkı olan Dargiler tarafından kullanılan ve Kuzeydoğu Kafkas dil ailesine mensup bir dil. Dil, Lakça, Avarca, Andi, Dido, Lezgice ve Tabasaranca gibi diğer Dağıstan dilleriyle aynı köke dayanmaktadır.
Partça, aynı zamanda Arsasid Pehlevicesi olarak da bilinmektedir, tarihte Part ülkesinde konuşulan ve günümüzde kaybolmuş bir Kuzeybatı İrani dili. Partça Part İmparatorluğu ve dominyonları Arsak Krallığı, İberya Krallığı ve Albanya Krallığı'nın resmî devlet diliydi. Partça, İskitçe, Sakaca, Soğdca ve Harezmce ile aynı dönemde konuşulmuş İran dillerinden biridir.
Nepalce, Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-Aryan koluna ait bir Doğu Pahāṛi dili. Dil, Nepal'in resmî dili olup, aynı zamanda Hindistan'daki 22 tanınan dilden biridir. Nepalce Devanagari alfabesi ile yazılır.
Azerice Kuzeybatı İran dillerine mensup olduğuna inanılan ölü dil. Dilin kalıntısı olarak aralarında türlü benzerliklerin olduğu saptanan Tatça, Talışça ve Zazaca ve lehçeleri gösterilmektedir. "Gerçek Azerice"yi Farsçanın bir lehçesi olarak kabul eden İran tarihçisi Ahmed Kesrevi gibi diğer bazı bilim adamları da Azerice adında geçmişte bir İran dilinin yaşamış olduğunu, ancak zamanla baskın unsur olan Türk dilinin Azericenin yerini aldığını savunmaktadırlar.
Mazenderance Hint-Avrupa dil ailesinin İrani diller grubunun Kuzeybatı İran dilleri koluna bağlı bir dildir. Hazar Denizi'nin güney kesiminde başta Mazenderan olmak üzere Gilan ve Gülistan eyaletlerinde konuşulur. Mazenderanca, Farsçadan çok büyük ölçüde etkilenmiş olmasına rağmen, kuzeybatı İran kökenli bağımsız bir dil olarak varlığını sürdürmektedir.
Talışça veya Talişçe, İran ve Azerbaycan'da konuşulan bir Kuzeybatı İran dilidir. Tatça ve Zazaca ile yakından ilişkili dil, İran'ın Hazar Denizi kıyılarındaki Gilan ve Erdebil eyaletleri ile Azerbaycan'ın güney illerinde yaklaşık 220.000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Konuşurlar Hazar Denizi'nin batı ve güneybatı kıyı bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Glottolog Talişçeyi Türkiye'de konuşulan Zazaca ile Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan Tatça ve lehçeleri ile birlikte Eski Azerice'den türeyen Azeri dilleri grubu içinde sınıflandırmaktadır.
Ethnologue: Languages of the World , 2015'teki yayımındaki 18. sayısında 7,472 dil ile lehçenin istatistiklerini barındıran ağ tabanlı bir yayındır. 2009 yılındaki 16. baskısına kadar yayın bir cilt olarak yayımlandı. Ethnologue dilin konuşan sayısı, yeri, lehçesi, dilsel bağları, kutsal geçerliliği ve Genişletilmiş Kuşaklar Arası Bozulma Ölçeği kullanılarak yapılan dil canlılığının öngörüsü üzerine türlü konulardaki bilgi gereksinimini karşılayacak bir kapsamda bulunmaktadır. William Bright, Language: Journal of the Linguistic Society of America dergisinin o zamanki editörü, Ethnologue ile ilgili dünya dilleri üzerine herhangi bir başvurusunun kaçınılmaz olduğunu yazmıştır.
Tatça, Kafkas Farsçası, Tat Farsçası ya da Kafkas Tatçası Dağıstan ve Azerbaycan'da konuşulan bir Batı İran dilidir. Dil, Tatlar ve Dağ Yahudileri tarafından konuşulmaktadır. Dağ Yahudileri tarafından konuşulan bir diğer İran dili olan Yahudi Tatçasından farklıdır. Tatça Farsçaya oldukça benzer olmakla birlikte tamamen karşılıklı anlaşılabilir değildir.
İran bahçeleri veya Fars bahçeleri, tarafından ortaya çıkarılmış olan bahçe tasarımı geleneği ve tarzı Endülüs'ten Hindistan'a ve ötesine kadar bahçelerin tasarımını etkilemiştir. Elhamra bahçeleri, İspanya'daki Endülüs devrinden itibaren bir Moro sarayı ölçeğinde Pers bahçe felsefesinin ve tarzının etkisini göstermektedir. Hümayun Türbesi ve Tac Mahal, Hindistan'daki Babür İmparatorluğu döneminden beri dünyadaki en büyük Fars bahçelerini barındırmaktadır.
Med dili veya Medce, Medler tarafından konuşulmuş bir dildir. Ölü bir dil olan İran dillerinin Kuzeybatı İran dilleri kolu içinde sınıflandırılmıştır. Aynı kol içinde sınıflandırılan diğer diller Kürt dilleri, Goranice, Eski Azerice, Zazaca, Tatça, Mazenderanca, Gilanca ve Beluçça gibi dillerdir. Med dili İskit dilleri, Saka dili, Avestaca ve Eski Farsça ile birlikte Antik dönemde konuşulmuş İran dilleri arasında yer almaktadır.
Batı İran dilleri, Doğu İran dilleri ile birlikte Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunu oluşturan iki koldan biridir. Batı İran dilleri temelde Kuzeybatı İran dilleri ve Güneybatı İran dilleri olmak üzere iki kola ayrılmaktadır. Eski Farsça, Medce, Partça ve Orta Farsça gibi diller İran dillerinin batı grubunda yer almış belgelenmiş en eski dilleridir. Farsça, Kürtçe, Beluçça, Lurca, Zazaca, Talışça, Tatça, Simnanca, Sengserce, Gilekçe gibi diller bu grupta yer almaktadır.
Glottolog, Leipzig, Almanya'daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nde geliştirilmiş, daha az bilinen dilleri hedef alan bibliyografik bir veritabanıdır. 2015'ten beri Jena, Almanya'daki Max Planck İnsan Tarihi Bilimi Enstitüsü tarafından yürütülmektedir.
Güney Azerbaycanca, Güney Azerbaycan Türkçesi, Güney Azerice veya İran Azericesi, Türk dillerinin Oğuz koluna bağlı, ağırlıklı olarak İran'ın Azerbaycan bölgesinde yaşayan İran Azerileri tarafından kullanılan bir değişke. Değişke, Azerice makrodilinin bir üyesi olarak ele alınır. İran'da konuşurları tarafından Türkçe olarak adlandırılır.
Şugnanca Şugnanların konuştuğu dildir. Doğu İran dillerinin Pamir alt grubuna aittir. Tarihî Şugnan bölgesi çapında, yani Tacikistan'ın Dağlık Badahşan Özerk Bölgesi'nde ve Afganistan'ın Bedahşan İli'nde konuşulur. Tacikçeyle paylaştığı coğrafî yakınlık ve akraba bağından dolayı özellikle fonetik, gramer ve söz varlığı bakımlarından Tacikçeden önemli ölçüde etkilenmiştir.
Başkartça, İran'daki bazı bölgelerde konuşulan ve Farsçayla birlikte güneybatı-İrani diller grubuna giren dildir.
Sunguri olarak da bilinen Sungur Türkçesi, İran, Kirmanşah'ın doğusunda bulunan Sungur'da konuşulan bir Türk lehçesidir.