Şah I. Abbas'ın Bahreyn'i fethi

Şah I. Abbas'ın Bahreyn'i Fethi - Bahreyn'in Safevi hükümdarı I. Abbas tarafından ele geçirmesi. Savaş 1602'de gerçekleşti.

Savaş

Portekizliler XVI. yüzyıl boyunca İran Körfezi'nde üsler kurmuşlardı.^[1] Bu nedenle, 1507'den itibaren Safevi İmparatorluğu ile Portekiz arasındaki ilişkiler gerilimliydi. Şah I. Abbas'ın dış politikadaki ana hedeflerinden biri de Portekiz'i İran Körfezi'nden çıkarmaktı. Bu yönde atılan ilk adımlardan biri Bahreyn'in ele geçirilmesiydi. Bahreyn, Basra Körfezi'nin batı kıyılarında bulunan bir ada grubudur. Bu adaların en büyüğüne Bahreyn adı verilir.^[2] Özbeklerle savaş arka planında Şah Abbas'ın hedeflerinden biri de şimdiye kadar Safevi İmparatorluğu'nun çok az faaliyet gösterdiği İran Körfezi bölgesiydi. Bunun düzeltilmesine kararlı olan Abbas, 1601'de bölgedeki bir vassal devlet olan Lar'ı ilhak etti ve bölgenin son hükümdarı İbrahim Han, Fars hükümdarı Allahverdi Han'ın ordusunda Özbeklere karşı yapılan Bağdat seferine katıldı ve sefer sırasında hayatını kaybetti. Lar'ın fethi, Safevi hükûmetinin Hürmüz Körfezi'nden imparatorluğun iç bölgelerine kadar olan ana karayolu ticaret yolunu kontrol etmesini sağladı.^[3]

1602 yılında Bahreyn hükümdarı Rüküneddin Mesud, Portekizlilerin himayesinde olan Hürmüz hükümdarı Firuzşah'ın korkusundan, Safevi İmparatorluğu'nun Fars vilayetinin hükümdarı olan Allahverdi Han'dan yardım istedi. Ada Hürmüz Krallığı'na bağlı olmasına rağmen, kral Portekiz'in kuklası gibi yönetimdeydi. Allahverdi Han, teklif geldikten sonra Abbas'a haber vermeden, kendi inisiyatifiyle hareket ederek Bahreyn'i ele geçirmişti, ancak o, Abbas'ın buna razı olacağını doğru bir şekilde tahmin etmişti. Ancak bu işgal, Şah I. Abbas'ın Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Portekiz ile İspanya'dan oluşan bir ittifak kurmaya çalıştığı zamana denk gelmesi nedeniyle şaşkınlığa yol açmıştı. Şah I. Abbas bu bölgeyi kendi yasal toprakları olarak görüyordu ve bu bölgeden gelen büyük ticaret vergilerinin Portekizlilere gitmesine öfkeliydi. Bu öfke, Portekizlilerin Safevi tüccarlarına kötü davranmaları haberlerinin gelmesinden sonra daha da arttı. Hürmüz'den ve komşu kara sahasında bulunan Cembrun'dan gelen ticaret yolundan büyük gelirler elde etmeye başlayan Abbas, Portekizlilere olan baskısını daha da artırdı.^[3]

Bunun üzerine Portekizliler ve Hürmüz valisinin güçleri Bahreyn'e deniz saldırısı başlattı.^[4] Safevi İmparatorluğu, Gembru'yu kuşatarak ve kervan yollarını kapatarak karşılık verdi.

Ayrıca bakınız

Hürmüz Kuşatması (1622)

Kaynakça

^ Bomati və Nahavandi 1998, s. 159.
^ İnalcık 2000, s. 398.
^ ^a ^b Blow 2009, s. 69.
^ Pazuki 1317, s. 322-323.

Kaynak

Yves Bomati; Houchang Nahavandi (1998). Shah Abbas, empereur de Perse 1587–1629 [Shah Abbas, Emperor of Persia, 1587-1629] (fransızca). Paris, France: Perrin. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2023.
David Blow (2009). Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend. I.B. Tauris. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2023.

İlgili Araştırma Makaleleri

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

Afşar hanedanı Şah Abbas döneminde Azerbaycan'dan kuzey Horasana yerleştirilmiş Afşar kabilesi ve on sekizinci yüzyılın ortalarında Afşar İmparatorluğu'nu yöneten hanedandır. Hanedan, 1736'da Safevi hanedanının son üyesini deviren ve kendisini Azerbaycan ve İran Şahı ilan eden ordu komutanı Nadir Şah tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Abbas</span> 5. Safevi hükümdarı

I. Abbas veya Büyük Abbas, Safevi Hanedanlığının beşinci hükümdarı olan Şah Abbas, Safevi Hanedanı'nın en güçlü hükümdarı olarak gösterilir. Şah Muhammed Hüdabende'nin üçüncü oğludur. 3 Ekim 1587 tarihinde Türkmen şeflerinin desteklediği bir askerî darbe ile 17 yaşında tahta geçip 1629 yılına kadar 42 yıl hükümdar olarak kalmıştır. Hükümdar olduğu tarih Safevi Devleti açısından zorlu bir dönemdir. İçeride Türkmen aşiretleri arasındaki kanlı çatışmalar, doğuda Özbek akınları, batıda ise Osmanlı İmparatorluğu'nun baskısı altındaydı. Bu durumun kaçınılmaz sonucu olarak ülke ekonomik olarak da çözülmektedir. Tarımsal ve endüstüriyel üretim düşerken ticaret de çökmüştür.

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Muhammed Hüdabende veya Hudabende, Muhammed Şah, Sultan Muhammed, 1578 ve 1587 yılları arasında hükümdarlık yapmış Safevî Devletinin 4. şahı.

1050'den 1600'lü yılların başına kadar Basra Körfezi'nin girişindeki Hürmüz Adası'nda hüküm süren emirlik.

<span class="mw-page-title-main">Bender Abbas</span>

Bender Abbas ) İran'ın Hürmüzgan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

Bahreyn Kuşatması, 1559 yılında Lahsa Valisi Mustafa Paşa'nın İstanbul'a haber vermeden Osmanlı Devleti'ne bağlı bir emirlik olan Bahreyn'i işgal etmeye yönelik başarısız girişimi.

Tebriz Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı Safevi-Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Tebriz'in 18 yıl sonra tekrar Safevilerin idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır.

Revan Kuşatması, 1603-1618 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Revan'ın 21 yıl sonra tekrar İran idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır.

Bekir Subaşı Olayı ya da Bekir Subaşı Vakası, 1623 yılında Osmanlı idaresindeki Bağdat'taki idarecilerin sebebiyet verdiği ve anılan kentin Safevî Devleti tarafından kuşatılarak alınmasına neden olan isyan ve kargaşa.

I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir. Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.

İsa Han Safevi ve ya İsa Han Şeyhavend, I. Abbas (1587-1629) devrinde yüksek görevlerde hizmet eden Safevi Hanedanı'na mensup şahzade.

Safevi donanması ilk defa 1734 yılında Şah III. Abbas döneminde Başbakan Nadir Han Afşar tarafından kurulmuştur. Kırmızı "Zulfugar Kılıcı", ilk düzenli askeri kuvvetlerin bayrağına yansır.

Herat Savaşı, 9 Ağustos 1598'de Horasan ve Belh için Şeybani Hanlığı ve Safevîler arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaş, Özbeklerin tamamen yenilgisiyle sonuçlandı, bunun sonucunda Safevi İmparatorluğu Horasan'daki gücünü tamamen geri kazandı ve bölgeyi geri aldı.

Hürmüz Savaşı 1622'de gerçekleşti. 10 haftalık bir kuşatmanın ardından İngiliz-Safevi devletlerinin müttefik kuvvetleri, kaledeki Portekiz garnizonunu yenmeyi başardı. Böylece İngiltere ile Safevi devleti arasındaki ticaret yolu Basra Körfezi'nde açıldı. Hürmüz, Safeviler tarafından yeniden ele geçirilmeden önce, Portekiz onu yaklaşık yüzyıl boyunca fethetmişti. Hürmüz, Portekizli general Alfonso de Albuerque tarafından fethedildiği 1507 yılından beri Portekiz'e bağlıydı. Bu yer aracılığıyla Portekiz, Hindistan ile Avrupa arasındaki tüm ticareti kontrol ediyordu.

Şah Abbas'ın Babür sarayına gönderdiği elçilik, Safevi Şah Abbas'ın 1620'de Babür İmparatoru Sultan Cihangir Şah'ın sarayına gönderdiği elçiliği ifade eder. Elçiliğin asıl amacı, Kandehar'ın Safevi İmparatorluğu'na ilhakını sağlamaktı.

Bender Abbas'ın Safeviler Tarafından Ele Geçirilmesi — 1614 yılında İmamgulu Han komutasındaki Kızılbaş ordusunun, Kambarao kalesini ele geçirmesi bekleniyor. Kale Portekiz'e aitti.

Portekiz-Safevî Savaşı, Portekiz İmparatorluğu ile onun tebaası Hürmüz, Safevi İmparatorluğu ve onları destekleyen İngilizler arasında 1507 ile 1622 yılları arasında yaşanan bir dizi askeri çatışma. Savaş, Portekiz İmparatorluğu'nun Hürmüz ve Bahreyn adalarının yanı sıra Kaşm ve Bandar-Abbas kalelerinin ele geçirilmesiyle başladı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.