İşgal Almanyası'nda gıda

İşgal Almanyasında gıda, II. Dünya Savaşının sona ermesinin ardından 2 yıl boyunca ABD hükûmeti ve belli oranda Müttefik Devletler tarafından İşgal Almanyasının batı kısmında uygulanan gıda politikasıdır.

Almanya’ya gönderilen gıda yardımları ABD tarafından 1945 yılı Aralık ayına kadar engellenmiştir. Buna gerekçe olarak Almanya halkının savaş sonrasında diğer Avrupa halklarının maruz kaldığı yaşam standartlarıyla çelişen bir konuma sahip olmadığı belirtilmiştir.^[1]

Esir Alman askerleri

Nazi Almanyası'nın teslim olmasından sonra ABD teslim olan Alman askerlerini savaş esiri yerine silahsızlandırılmış düşman kuvvetler olarak tanımladı. Buna göre Alman esir askerleri Cenevre Konvansiyonuna dahil edilmemiş^[2] ve buna göre kendilerine verilmesi gereken asgari gıdadan mahrum kalmıştır.

ABD tarafından Cenevre Konvansiyonunun hükümlerinin uygulanmamasının iki sebebi vardı. Bunlardan birincisi, artık Nazi Almanyası varolmadığı için Amerikalı savaş esirlerine misilleme yapma ihtimali ve tehlikesinin bulunmamasıydı. İkincisi ise savaşın getirdiği yıkımdan sonra sivil toplumun bile beslenmesinin büyük bir sorun teşkil etmesi ve ABD’ye karşı savaşmış çok sayıdaki Alman askerine Cenevre Konvansiyonu'nun yüksek standartlarının uygulanmasının istenmemesiydi.

Savaş esirlerinin karşı karşıya kaldığı durum çok kötüydü. Batı Almanya’daki çoğu kamp sadece etrafı dikenli tellerle çevrilmiş birer toprak parçasından ibaretti, iklim koşullarından korunmayı sağlayacak hiçbir yapı veya altyapı bulunmuyordu.^[2]^[3]

Almanların misilleme yapma ihtimali ortadan kalkınca savaş esirlerine giderek daha az ilgi gösterilmiş ve açlık, salgın hastalık ve yetersiz beslenmeye dayanan önlenebilir vakalardan on binlerce asker ölmüştür.^[2] Ayrıca savaş esiri askerler fiziksel durumlarına bakılmaksızın savaş sırasında Nazi işgaline uğramış ülkeler olan Fransa ve Hollanda’da zorunlu işçi olarak kullanılmış ve mayın temizleme gibi tehlikeli işleri yapmaya zorlanmışlardır.^[2]^[4]

Uluslararası Kızılhaç yetkililerin kampları denetlemesine izin verilmemiş ve sadece 1945 yılında Fransa’daki kamplarda 16 bin 500 Alman askeri ölmüştür.^[2] Kızılhaç yetkililerinin ABD kontrolündeki kamplara girmesine ancak 4 Şubat 1946’da izin verilmiştir. Ancak hala gıda yardımında bulunamayan yetkililer kampların korkunç durumunu rapor etmişlerdir.^[5]

Alman sivil nüfusu

1945 yılı boyunca ABD etnik Almanlara uluslararası hiçbir yardımın ülkeye girmesine izin vermedi.^[6] Gelen yardımlar tamamen mülteci konumundaki Alman olmayan halklara, özgürlüğüne kavuşmuş Müttefik savaş esirlerine ve Nazi toplama kamplarından kurtulanlara yönlendirildi.^[7]

“	Bence Almanlar açlık ve soğuğa maruz kalmalılar çünkü ancak bu şekilde kendilerinin başlattıkları bu savaşın sonuçlarının farkına varabilirler.	„
— General Lucius Clay^[8]

Alman Kızılhaçı lağvedildi ve Kızılhaç başta olmak üzere her türlü yardım kuruluşunun faaliyetleri ve seyahat etmeleri engellendi. Vatikan Alman çocukları için Şili’den gıda getirmeye çalışınca ABD Dışişleri Bakanlığı buna engel oldu.^[9]

1945 yılı boyunca ABD ve İngiltere denetimindeki işgal altındaki Almanya’da Alman sivillerin günlük aldıkları besin 1200 kalori olurken,^[10] Alman olmayan mülteciler yardımlar sayesinde günlük ortalama 2300 kalori değerinde besin alabilmektedir. 1945 yılı Ekim ayında yapılan İngiltere kabine toplantısında Alman sivil ölüm oranının savaş öncesi döneme göre 4 kat, Alman çocukların ölüm oranının ise 10 kat arttığı konuşulmuştur.^[9]

“	Hiç şüphe yok ki çok sayıda mülteci zaten açlık, soğuk ve hastalıktan ölmüş durumda. Bazı yerlerde ölüm oranı hızla artıyor, çocuk ölüm oranları yüzde 65’lere dayandı. 1946 baharında Oder ve Elbe bölgesinde salgın hastalık ve yetersiz beslenme kaynaklı 2,5 ila 3 milyon ölümün yaşanacağı düşünülüyor.	„
— General Lucius Clay^[9]

ABD işgal kuvvetleri yiyeceklerini Alman sivil halkla kesinlikle paylaşmamaları yönünde emir almıştı. Yiyilmeyen gıdalar bile yenemeyecek hale getirilmekte, doğrudan çöpe atılmamaktaydı.^[11]

1946 yılı Ocak ayında 34 ABD senatörü yardım kurluşlarına izin verilmesi için teklif vererek Almanya ve Avusturya’da yaşanan drama dikkat çeker ve insanlık suçuna ortak olunmaması talep edilir.^[12] Senatör William Langer ABD tarafından uygulanan gıda politikasının Nazilerin Dachau, Mauthausen ve Buchenwald’de yapılanların fotoğraflarına benzediğini söyleyerek yetersiz beslenen çocukların fotoğraflarını Kongrede gösterir.^[13]

1946 yılı başında ABD Başkanı Harry Truman baskıya boyun eğer ve yardımlara izin verilmesi talimatını verir. 1946 yılında ortalama bir yetişkin Alman günde 1500 kalori alabilmekteydi, bu değer uzun süreli olarak sağlıklı yaşayabilecek standart olan 2000 kalori değerinin altında kalıyordu.^[14]

Almanya’daki gıda sorunu 1946-47 kışında felaket boyutlarını aldı. Bu dönemde ortalama bir Almanın aldığı kalori günde 1000-1500 seviyelerine düştü, ayrıca ısınma sorunu da yaşamsal boyuttaydı.^[15]^[16]

ABD ve Batılı Müttefikler Almanya’nın dış ticaret yapmasına da izin vermediği için Almanya ihtiyacı olan yiyecek maddelerini diğer ülkelerden de sağlayamadı. Bu dönemde Almanya’dan kömür veya makine karşılığında Hollanda sebze, Türkiye fındık, Norveç balık ve balıkyağı, İsveç ise yağ satmak istese de bu talepler ABD tarafından reddedilir.^[17] Böylelikle 1907 yılında imza altına alınan I. Lahey Sözleşmesi'nin 43. maddesi gereğince Alman toplumun yeterli beslenmesi yükümlülüğü yerine getirilmemiş olur.^[18]^[19]

JCS 1067

Almanya’nın işgal edildikten sonraki askeri idare için talimatname 1944 yılı Ağustos ayı itibarıyla hazırlanmıştır. Bu belgede Almanya’da normal hayata hızla dönülmesi öngörülmekte ve hızla ülkenin yeniden yapılandırılması gerekliliği yer alıyordu. Morgenthau Planı olarak adlandırılan planın sahibi olan ABD Hazine Bakanı Henry Morgenthau’nun Almanya’nın savaştan sonra bölünmesi ve sanayisizleştirilmesine dair sunduğu fikirler Başkan Franklin D. Roosevelt tarafından reddedilir:

“	Burada ve İngiltere’de çok sayıda insan olanlardan tüm Alman halkının değil sadece az sayıdaki Nazinin sorumlu olduğunu düşünüyor. Ne yazık ki bu düşünce gerçeklere dayanmıyor. Tüm Alman halkına, modern uygarlığın gereklerine karşı yasa dışı bir suçun parçası oldukları anlatılmalıdır.	„
— Roosevelt

Bunun üzerine Genelkurmay Emri olarak yayınlanan JCS 1067 belgesi gündeme gelir. Buna göre Alman ekonomisinin yeniden yapılanması veya güçlenmesi için çaba gösterilmeyecek, açlık, salgın hastalık ve asayiş, ülkedeki ABD silahlı kuvvetlerine tehlike teşkil etmeyecek düzeyde tutulacaktır. 20 Mart 1945 tarihinde Roosevelt, JCS 1067 için gelen eleştirilere şiddetli cevaplar vermiştir:

“	Bırakın halk dağıtılan çorbalarla ayakta kalsın, bırakın ekonomileri çöksün! (Alman halkının açlık mı çekmesini istiyorsunuz sorusuna yanıt olarak) Neden olmasın?	„
— Roosevelt^[20]

JCS 1067 iki yıl sonra 1947 yılı Temmuz ayında JCS 1779 ile değiştirilecek ve bu belgede varsıl bir Avrupa için üretken ve kararlı bir Almanya’nın varlığına vurgu yapılmıştır.^[21]^[22]^[23]

Sonuçları

Tarihçi Richard Dominic Wiggers konuyla ilgili yazdığı eserde ABD’nin savaşın sonrasında Almanya’da uyguladığı cezalandırma ve intikam politikasıyla hem uluslararası kanunları ihlal ettiğini hem de doğrudan ve dolaylı olarak çok sayıda sivil ve savaş esirinin önlenebilir ölümlerine sebebiyet verdiğini belirtir.^[24]

Kaynakça

^ Earl Ziemke, The U.S. Army In The Occupation of Germany 1944–1946 içinde 23. Bölüm dipnotlarında kaynak olarak verilen yer: Memo, European Section Theater Group, OPD, for L & LD, sub: Establishment of Civilian Director of Relief, 8 Dec 45, in OPD, ABC 336 (sec. IV) (cases 155– ) [1] 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 19 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
^ ^a ^b ^c ^d ^e S. P. MacKenzie "The Treatment of Prisoners of War in World War II", The Journal of Modern History, Cilt. 66, No. 3. (Eylül 1994), s. 487–520
^ Bakınız Rheinwiesenlager
^ K. W. Bohme, Zur Geschichte der deutschen Kriegsgefangenen des Zweiten Weltkrieges, (Münih, 1962–74) içinde dipnot s.334
^ Kızılhaç sitesinden makale 26 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 20 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
^ Steven Bela Vardy ve T. Hunt Tooley editörlüğünde, Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe ISBN 0-88033-995-0 içinde bölüm: Richard Dominic Wiggers, The United States and the Refusal to Feed German Civilians after World War II s.281
^ Richard Dominic Wiggers, s. 281–82
^ Richard Dominic Wiggers, s. 278
^ ^a ^b ^c Richard Dominic Wiggers, s. 281
^ Richard Dominic Wiggers, s. 280
^ Eugene Davidson The Death and Life of Germany, University of Missouri Press, 1999 ISBN 0826212492 s.86
^ Richard Dominic Wiggers, s. 282,283
^ Steven Bela Vardy ve T. Hunt Tooley editörlüğünde, Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe ISBN 0-88033-995-0 içinde bölüm: Charles M. Barber "The Isolationist as Interventionist: Senator William Langer on the Subject of Ethnic Cleansing, March 29, l946"
^ Richard Dominic Wiggers, s.284
^ Richard Dominic Wiggers, s. 244
^ Aynı dönemde bölgedeki ABD ordusu mensuplarının ortalama aldıkları günlük kalori 4000 civarındaydı.(Richard Dominic Wiggers, s.285)
^ Nicholas Balabkins, Germany Under Direct Controls: Economic Aspects of Industrial Disarmament 1945–1948, Rutgers University Press, 1964 s.125
^ Nicholas Balabkins, s.101
^ Richard Dominic Wiggers, s.274, 279
^ Michael R. Beschloss, The Conquerors: Roosevelt, Truman and the Destruction of Hitler's Germany, 1941–1945, s.196
^ Time dergisi 28 Temmuz 1947 [2] 28 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 22 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
^ Bu belgenin artık iyice ortaya çıkan Soğuk Savaş dönemi de göz önüne alınarak yazıldığı hatırlanmalıdır
^ Belge hakkında yıllar sonra yorum yapan General Clay JCS 1067 belgesinin Kartaca Barışı mantığıyla yapıldığını teslim etmiştir (Williamson Murray, A Nation at War in an Era of Strategic Change, 2004, s.129) [3] 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce), 22 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
^ Richard Dominic Wiggers, s.288

Ayrıca bakınız

Morgenthau Planı
II. Dünya Savaşı'nda Almanya’da zorunlu işçilik
OST-Arbeiter

Konuyla ilgili yazılan eserler

Steven Bela Vardy ve T. Hunt Tooley, Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe, Boulder: Columbia University Press, 2003, ISBN 0-88033-995-0 içinde bölüm: Richard Dominic Wiggers, "The United States and the Refusal to Feed German Civilians after World War II"
William Langer, The Famine in Germany, ABD Hükûmeti, 1946
Alexander Häusser, Gordian Maugg, Hungerwinter: Deutschlands humanitäre Katastrophe 1946/47, 2009, ISBN 9783549073643
Eugene Davidson, The Death and Life of Germany, University of Missouri Press, 1999 ISBN 0826212492
Nicholas Balabkins, Germany Under Direct Controls: Economic Aspects of Industrial Disarmament 1945–1948, Rutgers University Press, 1964
Herbert Hoover, "The President's Economic Mission to Germany and Austria: Report No. 1 – German Agriculture and Food Requirements", 28 Şubat 1947
The Journal of a Retread; The observations, problems, and comments of a food and agricultural officer in Military Government in World War II, Emekli Albay Stanley Andrews, Alamo, Texas 1975
John Dietrich, The Morgenthau Plan: Soviet influence on American postwar policy Algora, 2002, ISBN 1892941902

[1] Earl Ziemke, The U.S. Army In The Occupation of Germany 1944–1946 içinde 23. Bölüm dipnotlarında kaynak olarak verilen yer: Memo, European Section Theater Group, OPD, for L & LD, sub: Establishment of Civilian Director of Relief, 8 Dec 45, in OPD, ABC 336 (sec. IV) (cases 155– ) [1] 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 19 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir

[Tarih-2] S. P. MacKenzie "The Treatment of Prisoners of War in World War II", The Journal of Modern History, Cilt. 66, No. 3. (Eylül 1994), s. 487–520

[3] Bakınız Rheinwiesenlager

[4] K. W. Bohme, Zur Geschichte der deutschen Kriegsgefangenen des Zweiten Weltkrieges, (Münih, 1962–74) içinde dipnot s.334

[5] Kızılhaç sitesinden makale 26 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 20 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir

[6] Steven Bela Vardy ve T. Hunt Tooley editörlüğünde, Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe ISBN 0-88033-995-0 içinde bölüm: Richard Dominic Wiggers, The United States and the Refusal to Feed German Civilians after World War II s.281

[7] Richard Dominic Wiggers, s. 281–82

[8] Richard Dominic Wiggers, s. 278

[Kitap-9] Richard Dominic Wiggers, s. 281

[10] Richard Dominic Wiggers, s. 280

[11] Eugene Davidson The Death and Life of Germany, University of Missouri Press, 1999 ISBN 0826212492 s.86

[12] Richard Dominic Wiggers, s. 282,283

[13] Steven Bela Vardy ve T. Hunt Tooley editörlüğünde, Ethnic Cleansing in Twentieth-Century Europe ISBN 0-88033-995-0 içinde bölüm: Charles M. Barber "The Isolationist as Interventionist: Senator William Langer on the Subject of Ethnic Cleansing, March 29, l946"

[14] Richard Dominic Wiggers, s.284

[15] Richard Dominic Wiggers, s. 244

[16] Aynı dönemde bölgedeki ABD ordusu mensuplarının ortalama aldıkları günlük kalori 4000 civarındaydı.(Richard Dominic Wiggers, s.285)

[17] Nicholas Balabkins, Germany Under Direct Controls: Economic Aspects of Industrial Disarmament 1945–1948, Rutgers University Press, 1964 s.125

[18] Nicholas Balabkins, s.101

[19] Richard Dominic Wiggers, s.274, 279

[20] Michael R. Beschloss, The Conquerors: Roosevelt, Truman and the Destruction of Hitler's Germany, 1941–1945, s.196

[21] Time dergisi 28 Temmuz 1947 [2] 28 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 22 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir

[22] Bu belgenin artık iyice ortaya çıkan Soğuk Savaş dönemi de göz önüne alınarak yazıldığı hatırlanmalıdır

[23] Belge hakkında yıllar sonra yorum yapan General Clay JCS 1067 belgesinin Kartaca Barışı mantığıyla yapıldığını teslim etmiştir (Williamson Murray, A Nation at War in an Era of Strategic Change, 2004, s.129) [3] 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce), 22 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir

[24] Richard Dominic Wiggers, s.288

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]