İçeriğe atla

İtlieti Kalesi

Koordinatlar: 41°09′44″K 41°44′23″D / 41.16222°K 41.73972°D / 41.16222; 41.73972
İtlieti Kalesi
Harita
Genel bilgiler
DurumYıkıntılar
TürKale
Mimari tarzGürcü mimarisi
KonumTaşlıca, Artvin
Koordinatlar41°09′44″K 41°44′23″D / 41.16222°K 41.73972°D / 41.16222; 41.73972
Tamamlanma? Orta Çağ
Teknik ayrıntılar
MalzemeMoloz taş, kireç harcı.

İtlieti Kalesi (Gürcüce: ითლიეთის ციხე), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Taşlıca köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Ortadan kalkmış bir köy olan İtlieti bulunduğu için bu adla adlandırılmaktadır.[1] Kale, Hatila Vadisi'nde bulunduğu için Hatila Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.[2]

Tarihçe

Kalenin bulunduğu İtlieti (ითლიეთი) köyü, Hatila Vadisi'ndeki eski Gürcü yerleşimlerinden biridir.[3][4] Osmanlılar bu bölge 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcüce bir ad taşıyor olması, İtlieti’nin Osmanlı döneminden önce bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Ne var ki bu yerleşimin ne zaman boşaldığına dair bilgi mevcut değildir. İtlieti köyünde geriye sadece İtlieti Kalesi kalmıştır. İtlieti Kalesi'nde bulunan kilise, bu yapının Osmanlı döneminden önce inşa edildiğini göstermektedir.[2]

Mimari

İtlieti Kalesi, ulaşılması güç kayalık bir tepede, Klarceti’den Tao’ya giden yolu kontrol eden bir yerde inşa edilmiştir. Bu kaleden geriye zarar görmüş bir kilise, sarnıç, kule, surlar ve Gürcülerin geleneksel şarap yapımında kullandığı ve kvevri denilen şarap küpleri kalmıştır. Kalenin güneybatı kısmında bulunan kule, gri renkli moloz taşlarla harç kullanılarak inşa edilmiştir. Bu kuleden geriye üst kısmının duvarları kalmıştır ve bu duvarların yüksekliği 5 metreyi bulur. Kalenin üst bölümünde küçük bir kilise (5,6 × 4,7 m) yer alır. Çok dar bir yapı olan kilise, kule formuna yakın biçimde moloz taşlarla ve kireç harç kullanılarak inşa edilmiştir. Kilisenin içi yıkıntılarla dolmuştur. Kiliseden geriye kalan duvarların yüksekliği 2 metreyi bulur. Kilisenin kuzey kısmında toprağa gömülü olan şarap küpleri büyük ölçüde zarar görmüştür. Kalenin orta kısmında küçük bir sarnıç (2,0 × 2,5 m) bulunmaktadır. Kalenin surlarının günümüze ulaşan kısımlarının yüksekliği ise, 1,5 metreden 3,5 metre kadar değişmektedir. Surların toplam uzunluğu 50 metre kadardır.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 113. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  2. ^ a b c Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, 304, ISBN 9789941478178.
  3. ^ Klarceti (კლარცეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 187. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  4. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1351". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ölçek, Ardahan</span>

Ölçek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Şeytan Kalesi</span>

Şeytan Kalesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bazı kaynaklarda Çıldır Kalesi olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Handzta Manastırı</span> Pırnallı, Artvinde bir manastır

Handzta Manastırı ya da Hantsta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Porta olan Pırnallı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bulunduğu köyün eski ve yeni adından dolayı Porta Manastırı ya da Pırnallı Manastırı olarak da bilinir.

Şatberdi Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde 9. yüzyılda inşa edilmiş Gürcü kalesidir. Bugün Türkiye sınırları içinde yer alan kale, Artvin ilinin merkez ilçesindeki Boselta köyünde yer alır.

Çançahi Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Çançahi olan Savaşır köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün adının Savaşır olarak değiştirilmesinden sonra Savaşır Kalesi olarak da adlandırılmıştır.

Suagara Kalesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesinde, bugün Soğanlı adını taşıyan Suagara köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Eklevana (ეკლევანა) mahallesinde bulunduğu için Eklevana Kalesi olarak da bilinmektedir.

Kvamçireti Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünde, eski adı Kvamçireti olan Geniştaş mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi Kilisesi</span>

İspir Kalesi Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum iline bağlı İspir ilçesinin merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir. İspir Kalesi'nin içinde yer alır ve büyük ölçüde yıkılmıştır.

Huvahi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Huvahi / Havaği olan Alatarla köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Hovahi Kalesi veya Havaği Kalesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kavkasidzeler Kalesi</span>

Kavkasidzeler Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Yusufeli ilçesine bağlı Tekkale köyünün Kaledibi mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Çoruh Nehri'nin sol kıyısında, bir kayanın tepesinde inşa edilmiş olan kaleden geriye sur bölümleri ile tek nefli kilise kalmıştı. Ancak bu yapılar 2023 yılında Yusufeli Barajı suları altında kalmıştır.

Parnaki Kalesi, Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.

Parnaki Kilisesi veya Parnaki Kale Kilisesi, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağaç köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir.

Thiladzuri Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Thiladzuri olan Zorlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Utavi Kalesi, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Utavi olan Bostancı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Köyün Ahalta mahallesinde bulunduğu için Ahalta Kalesi olarak da bilinir.

Bice Kalesi, Bica Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Bice olan Tütünlü köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Sihçeki Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Tzepta Kalesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Ustamisi olan Eskikale köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Başkale adıyla günümüzde Eskikale'nin bir mahallesi olan Tzepta (წეფთა), eskiden ayrı bir köydü ve kale de bu köyün adını taşmaktadır. Eskikale köyünün eski adından dolayı Ustamisi Kalesi olarak da bilinir.

Kvartshana Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Kvartshana olan Bakırköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Baketi Kalesi veya Bakta Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Baketi olan Dikmenli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.