İçeriğe atla

İstanköy Katliamı

İstanköy'ün Ege Denizi'ndeki konumu
Agnus Dei Kilisesi önünde Kos Katliamı anıtı
Kos mezarlığındaki hatıra plaketi

İstanköy (Kos) Katliamı (İtalyanca: Eccidio di Kos), Ekim 1943'ün başlarında Wehrmacht tarafından, o zamanlar İtalyan işgali altındaki On İki Ada'dan biri olan Kos'ta İtalyan ordusu savaş esirlerine karşı işlenen bir savaş suçudur. Adanın Alman işgaline direndikleri için hain olarak görüldükten sonra General Friedrich-Wilhelm Müller'in emriyle yaklaşık yüz İtalyan subay vuruldu (Oniki Ada seferinin bir parçası olan İstanköy Muharebesi olarak bilinir).[1][2]

Arka plan

İstanköy, ada üzerindeki uzun Osmanlı egemenliğine son veren 1912 İtalyan-Türk Savaşı'ndan bu yana İtalya tarafından işgal edilmişti. İkinci Dünya Savaşı sırasında İstanköy, Antimachia yakınlarındaki bir hava üssü nedeniyle önem kazandı. İtalya'nın Müttefiklere teslim olmasını şart koşan 8 Eylül 1943'teki Cassibile ateşkesi, savaşın yakında sona ermesi umuduyla hem İtalyan ordusu hem de yerel halk tarafından coşkuyla karşılandı. Adadaki birkaç Alman hazırlıksız yakalandı ve kolayca silahsızlandırıldı. Kısa bir süre sonra, adayı olası bir Alman işgaline karşı savunmada yaklaşık 4.000 İtalyan askerine yardımcı olmak için 1.500'den fazla İngiliz askeri İstanköy'e çıktı.

3 Ekim şafağında, General Friedrich-Wilhelm Müller liderliğindeki Alman 22. Hava Çıkarma Tümeni (o zamanlar Girit'te konuşlanmıştı), hem denizden hem de havadan adanın üç farklı yerine iniş yaparak Kutup Ayısı Operasyonunu başlattı. Savaş sırasında İtalyanlar ve İngilizler arasında koordinasyon yoktu, RAF hava koruması sağlayamadı ve yeterli uçaksavar topçusunun olmaması, Luftwaffe'nin Fliegerkorps X'in rahatsız edilmeden ağır hava bombardımanları gerçekleştirmesine izin verdi. Böylece, İstanköy'ü savunan kara kuvvetlerinin sayısı Almanlardan çok daha fazla olmasına rağmen (yaklaşık 5.500 İngiliz ve İtalyan'a karşı yaklaşık 1.000 Alman), 4 Ekim'de teslim oldular, İstanköy kentindeki Neratzia Kalesi'nde toplam 1.388 İngiliz ve 3.145 İtalyan yakalandı ve toplandı.

Katliam

4 ve 6 Ekim tarihleri arasında, yakalanan 148 İtalyan subay (Albay Felice Leggio komutasındaki 10. Alay, 50. Piyade Tümeni'ne mensup olanlar), Müller tarafından emredilen bir özet yargılamaya tabi tutuldu. Kral III. Vittorio Emanuele'e sadık kalan ve sonuç olarak Almanlara direnen tüm subayların vurulacağı sonucuna varıldı. Sonunda 148 subaydan yedisi taraf değiştirerek Almanlara katıldı, 28'i Türkiye'ye kaçmayı başardı, 10'u hastaneye kaldırıldı ve daha sonra Almanya'daki kamplara nakledildi, geri kalan 103'ü ise 4-7 Ekim akşamı yakınlarda Müller'in adamları tarafından Tigaki tuz gölü yakınlarında vuruldu.[1][2]

Sonrası

Şubat 1945'te Linopotis yakınlarındaki sekiz toplu mezardan 66 ceset çıkarıldı ve Kos Katolik mezarlığına gömüldü. 1954'te bu cesetler İtalya'ya nakledildi ve Bari'deki bir 2. Dünya Savaşı anıtına gömüldü. İstanköy'de birçok cesedin hala kayıp olmasına rağmen, 2015 yılına kadar onları bulmak için hiçbir araştırma yapılmadı. Ardından, bir grup Yunan ve İtalyan gönüllü, insan kalıntıları ve kişisel eşyaları ortaya çıkaran kazılar gerçekleştirdi. Kurtarılan kalıntılar, Kos Katolik mezarlığında mermer bir çömleğe yerleştirildi.[3]

Savaşın sona ermesinden sonra General Müller, Doğu Prusya'da Kızıl Ordu tarafından yakalandı ve Yunanistan'a iade edildi ve burada Girit'te sivillere karşı misilleme niteliğindeki vahşet nedeniyle askeri bir mahkeme tarafından ölüm cezasına çarptırıldı (ancak Kos'taki olaylar için değil). 20 Mayıs 1947'de Atina'da idam mangası tarafından idam edildi ve katliamın sorumluları arasında cezalandırılan tek kişi oydu.[4]

Utanç Dolabı

1994 yılında, eski SS Erich Priebke'nin yargılanması sırasında, Kos katliamına ilişkin belgeler, Roma askeri savcılık ofisinde duvara bakan ahşap bir dolapta (utanç dolabı) bulunan bir arşivde diğer birçok dosya arasında ortaya çıktı.[5] 2003 yılında bir parlamento komisyonu tarafından yapılan soruşturmalar, Ocak 1960'ta İtalyan askeri başsavcısı Gen. Enrico Santacroce, yaklaşık 2.000 Nazi savaş suçu dosyası için dosyalama emri imzalamıştı.[5][6] Soğuk Savaş dönemi bağlamında, askeri başsavcı, İtalya'nın NATO müttefiki Almanya'nın rahatsız olacağından korkan bakanlar G. Martino ve P. Taviani'nin materyallerini örtbas etmesi için güçlü siyasi baskı altındaydı.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b Isabella Insolvibile (2010). Kos 1943-1948: La strage, la storia. Napoli: Edizioni Scientifiche Italiane. ISBN 978-88-495-2082-8. 
  2. ^ a b Kos. Una tragedia dimenticata. Aracne. 2015. ISBN 978-88-548-4047-8. 
  3. ^ "Comitato Caduti di Kos - Operazione Lisia 1 - 8 luglio 2015". YouTube. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  4. ^ "History of the United Nations War Crimes Commission and the Development of the Laws of War. United Nations War Crimes Commission. London: HMSO, 1948". 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020. 
  5. ^ a b c Bruno (2010). Vincitori e vinti. Mondadori. ISBN 978-88-520-1191-7. 
  6. ^ Italy and the Second World War: Alternative Perspectives. History of Warfare. Brill. 2018. ISBN 978-900-436-3762. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı</span> 1939-1945 yılları arasındaki küresel savaş

II. Dünya Savaşı, 1939'dan 1945'e kadar süren küresel savaştır. Savaşa dönemin büyük güçleri ve dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu katıldı, Müttefikler ve Mihver olmak üzere iki karşıt askerî ittifak kuruldu. 30'dan fazla ülkeden gelen 100 milyondan fazla personelin doğrudan katıldığı bu topyekûn savaşta, savaşın büyük tarafları tüm ekonomik, endüstriyel ve bilimsel kapasitelerini savaş için seferber ettiler. 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlanan II. Dünya Savaşı, insanlık tarihindeki en ölümcül savaştı ve savaş boyunca askerî personelden daha çok sivil kayıp verildi. Milyonlarca insan soykırımdan, planlanmış açlık ölümlerinden, katliamlardan ve hastalıklardan öldü. Tanklar, zırhlı araçlar, savaş uçakları, stratejik bombardımanlar, uçak gemileri, radar ve sonar, nükleer silahların geliştirilmesi ve roketler gibi birçok savaş teknolojisi savaşta önemli rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Erwin Rommel</span> I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasında görev yapmış Alman komutan

Erwin Johannes Eugen Rommel, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Afrika Kolordusu komutanlığını da yapmış olan Alman mareşal. Kuzey Afrika'da İngiliz birliklerine karşı kazandığı başarılar nedeniyle "Çöl Tilkisi" (Wüstenfuchs,

<span class="mw-page-title-main">Stalingrad Muharebesi</span> II. Dünya Savaşının dönüm noktası kabul edilen muharebe

Stalingrad Muharebesi, Stalingrad Meydan Muharebesi ya da Stalingrad Savaşı, II. Dünya Savaşı’nın Doğu Cephesi'nde, Mihver ordularıyla Kızıl Ordu arasında, Stalingrad kenti için yapılan savaştır. Hemen hemen tüm tarihçiler tarafından II. Dünya Savaşı’nın kesin dönüm noktalarından biri olarak kabul edilir. Bu savaş, tarafların tüm güç ve azimlerini ortaya koydukları, kıran kırana süren ve sonuçta, toplam kayıpların neredeyse iki milyona ulaşmasıyla askeri tarihin en kanlı savaşları arasında yer almaktadır. Savaşın sonu Almanya açısından bir yıkım oldu. Mihver güçlerin savaşı kendi lehlerine döndürmeleri çabasında bir dönüm noktasıydı. ve Doğu Cephesi'nde Alman zaferini olanaksız kıldı. Doğu Cephesi'ndeki Mihver kuvvetleri toplamının neredeyse dörtte biri bu muharebe sırasında kaybedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İstanköy</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

İstanköy veya Kos Adası Bodrum Yarımadası'nın karşısında, Anadolu'dan 8 mil uzakta yer alan bir Ege adasıdır. Yunanistan'ın 12 Adalar Vilayeti'ne bağlıdır. 2019 verilerine göre nüfusu 60.500'dür. Adada turizm oldukça gelişmiştir. Antik kalıntılar bulunmaktadır. İstanköy şehrinde yer alan ve hekim Hipokrat ile ilişkilendirilen bir ağaç meşhurdur. Adada yaşayan halkın bir bölümü Yunanistan vatandaşı Türk ve Müslümanlardan oluşur. Sayıları 3.000 ila 4.000 arası olduğu tahmin edilen Türk kökenli nüfus ağırlıklı olarak Platani köyünde ve Kos şehir merkezinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">On İki Ada</span> Ege Denizinde bir grup adaya verilen isim

On İki Ada, Menteşe Adaları veya Dodekanez, Adalar Denizi'nde bulunan bir grup adaya verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Girit Muharebesi</span>

Girit Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nda 20 Mayıs 1941 sabahında Fallschirmjäger'lerin Girit Adasına havadan indirilmesi ile başlamıştır. İşgal amaçları bağlamında başarıya ulaştıysa da, Alman tarafının verdiği kayıpların büyüklüğü nedeniyle, Alman ordusu bir daha hava indirme operasyonu yapmamıştır.

<i>Wehrmacht</i> Nazi Almanyasının Silahlı Kuvvetleri

Wehrmacht, 1935 ile 1945 yılları arasında Nazi Almanyası'nın silahlı kuvvetleridir. "Waffenträger der Nation" olan Heer, Kriegsmarine ve Luftwaffe'den oluşmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">13. Waffen-SS Dağ Tümeni Handschar</span>

13. SS Waffen Dağ Tümeni "Handschar", Waffen SS'e bağlı 38 tümenden biridir. Tümenin ismi olan Handschar, tümenin amblemiydi. Adı Hançer Birliği olmasına rağmen birliğin sembolü aynı zamanda Bosna-Hersek'in sembolü olan pala'dır. Ülkede yaşayan Müslüman Boşnaklar ve Katolik Hırvatlar'dan kurulmuştur. II. Dünya Savaşı sırasında Balkanlardaki komünist Partizanlara karşı savaşması için Kudüs Baş Müftüsü Emin el-Hüseyni'nin girişimi ile kuruldu. Himmler, Boşnakları etkilemek için Almanya'dan kaçan yahudilerin Orta Doğuda bir devlet kurmasından çekinen ve bu sebeple Nazilere sempati duyan Kudüs müftüsü Emin el-Hüseyni'den yararlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kutuzov Harekâtı</span> II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu’nun yürüttüğü askeri bir harekât

Kutuzov Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu'nun yürüttüğü askeri bir harekâttır. I. Napolyon'un 1812 yılında Rusya'yı istilası sırasında Rusya'yı yenilgiden kurtaran General olarak ünlenen Mihail İllarionoviç Kutuzov'a ithafen, harekâta onun ismi verilmiştir. Harekât 12 Temmuz'da başladı ve 18 Ağustos 1943 tarihinde sona erdi. Muharebelerin son aşamasında, Oryol yakınlarında mevzide olan 2. Panzer Ordusu'nun, Sovyet Batı ve Bryansk Cepheleri tarafından atılmasıyla Oryol girintisi ortadan kalkmıştır.

<i>Luftwaffe</i> II.Dünya Savaşında Alman Hava Kuvvetleri

Luftwaffe, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimiydi. Almanya'nın I. Dünya Savaşı sırasındaki askeri hava kuvvetleri, İmparatorluk Ordusu'nun Luftstreitkräfte'si ve İmparatorluk Donanması'nın Marine-Fliegerabteilung'u, Mayıs 1920'de Versay Antlaşması'nın şartları uyarınca dağıtıldı ve Almanya'nın herhangi bir hava kuvvetlerine sahip olması yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Rodos ve On İki Ada'nın işgali</span>

Rodos ve On İki Ada'nın İşgali veya On İki Ada'nın işgali isimli harekât 1912 yılında On İki Ada'nın Trablusgarp Savaşı sırasında İtalyanlar tarafından yapılan çıkarmalar sonucu işgale uğramasıyla gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Yunan Direnişi</span>

Yunan Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941-44 yılları arasında Mihver Devletleri işgali altında bulunan Yunanistan’da işgale karşı faaliyet gösteren silahlı ve silahsız farklı siyasi görüşlere sahip grupları içeren terimdir. II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden az önce Almanların ülkeden atılmasının ardından direnişin farklı unsurları iktidarı almak için birbirleriyle mücadeleye girişmiş ve sonunda Yunan İç Savaşı patlak vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sonlanması</span>

Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sonlanması, Almanya'nın Nisan ayında başlayarak Mayıs ortalarına kadar Sovyetler Birliği ve Batılı Müttefiklerine teslim olmasıyla savaşın sona ermesidir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Krallığı (1943-1944)</span>

Alman Arnavutluk işgali, 1943-1944 yılları arasında II. Dünya Savaşı sırasında meydana geldi. İtalya ile ateşkes ve 8 Eylül 1943'te İtalya ile Müttefikler kuvvetler arasındaki ateşkes öncesinde Arnavutluk, İtalya Krallığı'nın kontrolü altında fiilen bir kişisel birlik içerisindeydi. Ateşkes ve İtalya'nın Mihver Devletleri'den ayrılmasından sonra, Alman askeri kuvvetleri Arnavutluk'a girdi ve Alman işgali altına girerek bağımlı devlet olan Arnavut Krallığı'nı kurdu.

3. Piyade Tümeni, II. Dünya Savaşı'nda savaşan Alman Ordusunun bir piyade tümeni idi. Bölüm, 1934 yılında Reichswehr'in 3. Tümeni genişletilerek Wehrgauleitung Frankfurt kapağı adı altında kuruldu. Kısa süre sonra Kommandant von Frankfurt olarak yeniden tasarlandı ve Wehrmacht'ın oluşumu Ekim 1935'te duyurulduğunda iyi niyetli adını aldı. Mart 1939'da tümen Çekoslovakya'nın İşgali'nde yer aldı.

Amerika Birleşik Devletleri savaş suçları, Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetlerinin 1899 ve 1907 Lahey Sözleşmelerinin imzalanmasından sonra işlediği savaş kanunlarının ve geleneklerin ihlalidir. Bunlar, yakalanan düşman savaşçıların infaz edilmesini, sorgu sırasında mahkûmlara kötü muameleyi, işkencenin kullanımını ve sivillere ve savaşçı olmayanlara karşı şiddet kullanımını ve tecavüzü içermektedir.

<i>Wehrmacht</i> savaş suçları

1935 ile 1945 yılları arasında Nazi Almanyası'nın silahlı kuvvetleri olan Wehrmacht, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya, Yunanistan, Sırbistan ve Sovyetler Birliği başta olmak üzere işgali altındaki bölgelerde çeşitli savaş suçları işledi. Wehrmacht'ın dahil olduğu ilk önemli çarpışma, 1 Eylül 1939'da başlayan Polonya Seferi'ydi. Nihai Çözüm'ün mimarı olan Reinhard Heydrich, Nisan 1939'da Wehrmacht ve Einsatzgruppen'in istihbarat bölümleri arasında işbirliği gerçekleşmesini çoktan sağlamıştı. Ordunun Polonya'daki eylemleri daha sonra gerçekleşecek olan imha savaşının başlangıcıydı, Wehrmacht sivillerin ve potansiyel partizanların toplu olarak katledilmesinde yer almaya ilk kez Polonya'da başladı.

<span class="mw-page-title-main">İtalyan savaş suçları</span>

İtalyan savaş suçları çoğunlukla Libya'nın Pasifikasyonu, II. İtalya-Habeşistan Savaşı, İspanya İç Savaşı ve II. Dünya Savaşı'ndaki Faşist İtalya ile ilişkilendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">On İki Ada Seferi</span> II. Dünya Sabaşında bir sefer

On İki Ada Seferi, II. Dünya Savaşı sırasında Müttefik kuvvetlerin Eylül 1943'te İtalya ile Mütareke'nin ardından Ege Denizi'ndeki İtalya yönetimindeki On İki Ada'yı ele geçirme ve adaları Nazi Almanyası kontrolündeki Balkanlar'a karşı üs olarak kullanma girişimidir. Hava desteği olmadan çalışan Müttefiklerin bu maliyetli girişimi başarısızlıkla sonuçlandı ve On İki Ada'nın tamamı iki ay içinde Almanların eline geçti. 8 Eylül'den 22 Kasım 1943'e kadar süren On İki Ada harekâtı, Almanların savaştaki son büyük zaferlerinden biri olarak sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kefalonya katliamı</span> İkinci Dünya Savaşı Katliamı

Kefalonya katliamı veya 33. Acqui Piyade Tümeni katliamı 1943 yılı Eylül ayında Nazi Wehrmacht güçleri tarafından İtalyan savaş esirlerine karşı işlenmiş savaş suçudur. İtalya'da faşizmin sona ermesiyle beraber İtalya ve Müttefikler arasında ateşkes imzalanınca Nazi Almanyası Achse Harekâtıyla İtalya'yı işgal etmiş ve İtalyan askerlerini silahsızlandırmıştı. Ancak Kefalonya'da konuşlanmış İtalyan birlikleri teslim olmayı reddederek Almanlara direnmiştir. 22 Eylül günü mühimmatları bittiği için teslim olmak durumunda kalan İtalyan askerlerden 5.155 tanesi yerinde infaz edilmiş, toplama kamplarına gönderilmek üzere gemilere bindirilen 3 bin asker ise gemilerinin Müttefik Devletler tarafından batırılması üzerine boğularak can vermiştir. Ağırlıklı olarak Avusturyalı Nazilerden oluşan 1. Dağ Dümeni tarafından işlenen katliam savaşın öne çıkan suçlarındandır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.