İstanbul Antlaşması (1888)

İstanbul Antlaşması (1888)
Tür	Çok taraflı ticaret anlaşması
Yazılma	2 Mart 1888
İmzalanma	29 Ekim 1888
Yer	İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Yürürlük	8 Nisan 1904^[1]^[2]
Bitiş	N/A
İmzacılar	Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı Rus İmparatorluğu Fransa Alman İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Hollanda Krallığı İspanya Krallığı
Korunma yeri	Osmanlı İmparatorluğu
Dil	Fransızca

İstanbul Anlaşması, 29 Ekim 1888 tarihinde Britanya İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İspanyol İmparatorluğu, Fransa, İtalya, Hollanda, Rus İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu'nun imzaladığı çok taraflı bir ticaret antlaşmasıdır.

Britanya’nın 1882 yılında Mısırı işgal etmesiyle, Mısır ve Süveyş Kanalı bölgesinde fiziksel olarak kontrol elde etmişti. 17 Kasım 1869 tarihinden beri, Kanala hakim olan ve Süveyş Kanal Şirketinin çoğunluğunu kontrol eden Fransa, bu durumdan rahatsızlık duyması sonucunda, Britanya’nın kontrolünü zayıflatmak, Kanalı uluslararası bir hale getirmek ve tüm gemilerin, savaş ve barış zamanlarında geçişini düzenleyen bir antlaşmanın gerekliliğini ortaya attı. Bu amaçla 2 Mart 1888 tarihinde İstanbul da yapılan bir kongre ile taslak metin üzerinde uzlaşma sağlandı.

Antlaşmanın nihai metni, 29 Ekim 1888 tarihinde ilgili Devletlerin temsilcileri tarafından İstanbul da imzalandı. Ancak Antlaşma, Fransa ve Britanya’nın çekinceler koyması sonucunda yürürlüğe giremedi. İki ülke, savaş ve barış sırasında tüm gemilere geçişi garanti eden I. Madde ile Mısır Hidivi’nin "Mısır'ın savunması ve kamu düzeninin korunması" için tedbirler almasına izin veren X. Maddesi ile gerginlik yaşıyordu.

Ancak, 8 Nisan 1904’te imzalanan İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması ile taraflar birbirlerinin Mısır ve Fas'taki hakimiyet hukukunu tanıdılar ve Süveyş Kanalı'nın hakimiyeti konusundaki 29 Ekim 1888 tarihli İstanbul Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi konusunda mutabık kaldılar.

Kaynakça

Özel

^ Love, p.171
^ Allain, p.53

Genel

Allain, Jean (2004). International Law in the Middle East: Closer to Power Than Justice (İngilizce). Londra: Ashgate Publishing. ISBN 978-0-7546-2436-3.
Thomas Barclay (1907). Problems of International Practice and Diplomacy: With Special Reference to the Hague Conferences and Conventions and other General International Agreements (İngilizce). Boston: Boston Book Co. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020. (online)
Love, Kennett (1969). Suez: The Twice-Fought War (İngilizce). New York: McGraw Hill.

Dış bağlantılar

https://en.wikisource.org/wiki/Constantinople_Convention_of_the_Suez_Canal 26 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Sykes-Picot Anlaşması 1916 yılında Birleşik Krallık ve Fransa arasında imzalanan, Rusya ve İtalya tarafından onaylanan, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması durumunda karşılıklı olarak kabul edilen etki ve kontrol alanlarını tanımlayan gizli bir anlaşmadır.

Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Britanya İmparatorluğu, Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı (Yugoslavya) temsilcileri tarafından, Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace'ta imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.

Süveyş Kanalı, Akdeniz'i Kızıldeniz'e bağlayan ve Mısır'ın Osmanlı idaresinde olduğu dönemde açılan kanal.

Sevr Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonrasında İtilâf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti arasında 10 Ağustos 1920'de Fransa'nın başkenti Paris'in 3 km batısındaki Sevr (Sèvres) banliyösünde bulunan Seramik Müzesi'nde imzalanmış antlaşmadır. Antlaşma imzalandığı dönemde devam eden Türk Kurtuluş Savaşı'nın sonucunda Türklerin galibiyetiyle, bu antlaşma yerine 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalanıp uygulamaya konulduğundan Sevr Antlaşması geçerliliğini kaybetmiştir. Sevr Antlaşması 433 maddeden oluşmaktaydı.

İstanbul Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğunun çeşitli tarihlerde başka ülkelerle yaptığı antlaşmalardan herhangi biri olabilir:

İstanbul Antlaşması (1533), Avusturya Arşidükünün sadrazama denk sayıldığı antlaşma
İstanbul Antlaşması (1547), I. Ferdinand ile V. Karl'ın, Osmanlı İmparatorluğu'nun Macaristan üzerindeki hâkimiyetini tanıdığı ve Habsburg Hanedanı'nın elinde bulundurduğu Macaristan toprakları için Osmanlı İmparatorluğu'na vergi vermeyi kabul ettiği antlaşma
İstanbul Antlaşması (1553), Fransa kralının Osmanlı padişahını Avrupa'nın tek imparatoru kabul ettiği antlaşma
İstanbul Antlaşması (1562), Avusturya Arşidüklüğü'nün Osmanlı İmparatorluğu'na vergi vermeyi kabul ettiği antlaşma
Ferhat Paşa Antlaşması ya da diğer bir adıyla 1590 İstanbul Antlaşması
İstanbul Antlaşması (1700), Azak Kalesi'nin Rusya'ya bırakıldığı antlaşma
İstanbul Antlaşması (1724), Rusya'yla yapılan ilk dostluk antlaşması
İstanbul Antlaşması (1736), 1735-1736 İran Savaşı'nı sona erdiren antlaşma
İstanbul Antlaşması (1832), Osmanlı İmparatorluğu'nun Yunanıstan'ı bağımsız devlet olarak tanıdığı antlaşma
İstanbul Antlaşması (1885), Büyük Britanya'nın Mısır'daki varlığının tanındığı antlaşma
İstanbul Antlaşması (1888), Süveyş Kanalı'ndan geçişleri belirleyen antlaşma
İstanbul Antlaşması (1897), Girit'e özerklik verilen antlaşma
İstanbul Antlaşması (1913), Yunanistan sınırının Meriç Nehri üzerinden tanımlandığı antlaşma
Boğazlar Antlaşması ya da diğer bir adıyla 1915 İstanbul Antlaşması, İtilaf Devletleri arasında imzalanan, İstanbul da dahil olmak üzere İstanbul Boğazı ile Çanakkale Boğazı'nın Rus İmparatorluğu'na bırakıldığı gizli antlaşma

Kale-i Sultaniye Antlaşması veya Çanakkale Antlaşması, Osmanlı-İngiliz Savaşı'nın sonucu olarak 5 Ocak 1809 tarihinde, Osmanlı İmparatorluğu ile Birleşik Krallık arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır. Antlaşmaya Osmanlı tarafını temsilen nişancı Mehmet Emin Vahat Efendi, Birleşik Krallık tarafını temsilen Robert Adair imza koymuştur.

El-Ariş Sözleşmesi, Fransa ve Osmanlı Devleti arasında 24 Ocak 1800 tarihinde imzalanmış ateşkes antlaşması. Fransa'nın Mısır Seferi çerçevesinde imzalanmış, Büyük Britanya'nın karşı çıkması nedeniyle uygulamaya konamamıştır.

İstanbul Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Büyük Britanya arasında Mısır konusunda imzalanmış bir düzenleme antlaşmasıdır.

Süveyş Krizi, Süveyş Savaşı ya da İkinci Arap-İsrail Savaşı, 1956 yılında, bir tarafta Mısır; diğer tarafta İngiltere, Fransa ve İsrail; üçüncü tarafta Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşmiş Milletler’in olduğu diplomatik ve askeri karşılaşmalarla gerçekleşmiş krizdir.

1841 Boğazlar Sözleşmesi, Avusturya İmparatorluğu, Fransa Krallığı, Birleşik Krallık, Prusya, Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 13 Temmuz 1841'de Londra'da imzaladığı uluslararası sözleşme.

Britanya İmparatorluğu, Birleşik Krallık veya öncül devletleri tarafından yönetilen dominyonlar, sömürgeler, himayeler ve mandalar ile diğer bağımlı bölgelerden oluşmuş olan imparatorluktur. 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere Krallığı tarafından kurulan denizaşırı sömürgeler ve ticaret karakolları olarak başlamıştı. En güçlü döneminde tarihteki en geniş topraklara sahip devlet olmasının yanı sıra bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca dünyanın en önde gelen küresel gücüydü. 1922'de 458 milyon kişi, yani dünya nüfusunun neredeyse dörtte biri, Britanya İmparatorluğu'nun egemenliği altındaydı ve toprakları 33.000.000 km²'lik alanı kapsıyordu. Bu derece geniş bir coğrafyaya hükmettiği için siyasi, dilsel ve kültürel kalıtı hâlen yaygın olarak devam etmektedir. Gücünün doruklarındayken, dünya geneline yayılmış toprakları nedeniyle her zaman en az bir bölgesinde gün ışığı olmasından ötürü "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak da tanımlanmaktaydı.

Paris Antlaşması, 25 Haziran 1802'de Paris'te, Fransa ile Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalan bir barış antlaşmasıdır. Napolyon'un Mısır Seferi'nin 1798 yılında başlamasından itibaren bozulan ikili ilişkileri barış ilkeleri temelinde yeniden düzenleme amacı taşır.

Birleşik Krallık-Fransa Dostluk Antlaşması, Almanya tehdidi karşısında yakınlaşan Birleşik Krallık ve Fransa'nın 8 Nisan 1904'te imzaladıkları antlaşma.

Londra Antlaşması (1840) 15 Temmuz 1840 tarihinde bir taraf olarak Osmanlı Devleti ve ikinci taraf olarak Mısır Hidivliği, Birleşik Krallık, Avusturya İmparatorluğu, Prusya, Rusya devletlerinden oluşan Büyük Avrupa Güçleri arasında imzalanmış bir barış ve düzenleme antlaşmasıdır. 1839-1841 Osmanlı-Mısır Savaşını sona erdirmiştir.

Guy Mollet, 1956-1957 yıllarında görev yapan Fransa eski başbakanıdır.

Ateşkes Devletleri Basra Körfezi'nde bulunan, 1971'de sona eren bir grup şeyhliğe verilen isimdir. 1820'den 1971'de Birleşik Arap Emirlikleri'nin kuruluşuna kadar Büyük Britanya himayesiydiler.

Boğazlar Antlaşması ya da İstanbul Antlaşması, 18 Mart 1915 tarihinde I. Dünya Savaşı çerçevesinde Üçlü İtilaf arasında imzalanan gizli antlaşma. Antlaşmaya göre Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti olan İstanbul da dahil olmak üzere İstanbul ve Çanakkale Boğazları Rusya'ya bırakılmıştır.

Britanya-Mısır Sudanı, Afrika kıtasının kuzeyinde Büyük Britanya ve Mısır kondominyumu olarak iki ülke tarafından 1899 ile 1956 yılları arasında yönetilen ve günümüzde Sudan ve Güney Sudan'ın bulunduğu bölge. 1914 ile 1922 yılları arasında Mısır, Britanya himaye bölgesi olarak ilan edildiği için Britanya-Mısır Sudanı bu süreçte de facto olarak Britanya koloni bölgesi olarak yönetilmiştir.

1923 Boğazlar Sözleşmesi veya 1923 Lozan Boğazlar Sözleşmesi, İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın statüsünü 1923-1936 yılları arasında düzenleyen sözleşmedir. 143 maddeden oluşan Lozan Antlaşması'nın bölümlerinden birini oluşturur. 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanmasıyla birlikte hükmü sona ermiştir.

Akabe Krizi veya Akabe meselesi aynı zamanda "Taba Meselesi" veya "Taba Krizi (1906)" olarak da bilinen bir krizdir. Osmanlı İmparatorluğu, Britanya İmparatorluğu ve Britanya İmparatorluğu'nun işgali ile İngiltere'ye bağlanan Mısır Hidivliği arasında 1906 yılında patlak veren krizdir. Kriz Akabe'nin Osmanlı'ya Taba'nın ise Mısır'a bırakılıp Osmanlı'nın 13 Mayıs 1906'da Taba'yı boşaltması ile sona ermiştir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.