İçeriğe atla

İsrail-Kürdistan Bölgesel Yönetimi ilişkileri

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-İsrail ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve İsrail

Kürdistan Bölgesel Yönetimi
İsrail

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-İsrail ilişkileri, Kürt ve Yahudi halkları arasındaki ilişkilerin tarihsel arka planını ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile İsrail arasındaki mevcut siyasi ve ekonomik ilişkileri kapsamaktadır.

Siyasî ilişkiler

Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve İsrail'in resmi statüde bir ilişkileri olmadığı halde hükûmetler ve iş dünyası kurumları arasında çok sayıda temasların olduğu iddia ediyorlar. İran ve Suriye Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni İsrail'le ilişkiye girmekle suçlamıştır.[1] Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani, 2005 yılında "birçok Arap ülkesinin Yahudi devletiyle ilişkisi olduğundan Kürtlerle İsrail arasındaki ilişki kurulması bir suç değildir" dedi.[2]

Dünya çapında Yahudi örgütleri Körfez Savaşı sırasında Irak hükûmetinin zulümlerini durdurmak için Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ndeki Kürtlere yardım etmek için kampanyalara, lobi faaliyetlerine başladılar.[3] İsrail, Türkiye aracılığıyla, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne ilk yardım maddelerini ulaştırmışlardır ve İsrail Başbakanı İzak Şamir ABD Dışişleri Bakanı James Baker'le yaptığı görüşmede, Amerikan hükûmetine Kürtleri savunma çağrısında bulunmuştur.[4]

2004'te İsrail medyası, Mesud Barzani, Celal Talabani ve eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un Irak Kürdistan bölgesi ile olan iyi ilişkileri doğruladıklarında, İsrailli yetkililerin Kürt siyasi liderlerle yaptıkları toplantıları açıkladılar.[5] Irak Kürdistanı Başkanı Mesud Barzani, Mayıs 2006'da Kürt-İsrail ilişkileri hakkında Kuveyt'i ziyaret ederken bir soruyu şöyle yanıtladı: "İsrail'le ilişkiler suç değildir. Bağdat İsrail'le diplomatik ilişkiler kurduysa, Erbil'de bir konsolosluk açabilirler" dedi. İsrail televizyonunda geçmişte 1960'larda Mesud Barzani'nin babası Mustafa Barzani'nin o zaman İsrail Savunma Bakanı Moşe Dayan'ı kucakladığını gösteren fotoğrafları yayınlandı.[6]

2014 yılında, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını destekleyerek şöyle dedi: "Kürtler mücadeleci bir topluluktur, siyasi şartları da yerine getiriyor, bu bağlamda bağımsızlığı da hak ediyorlar".[7]

Yakın tarihli habere göre, Kürt bölgesinde yaşayan 400-730 Yahudi ailesi var. 18 Ekim 2015'te Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürt bir Yahudi olan Şerzad Ömer Mamsani'yi Başbakanlık ve Din İşleri Bakanlığı'nın Yahudi temsilcisi olarak atadı.[8]

İsrail, Irak Kürdistanı'nın bağımsızlığını destekleyen ilk devlet oldu, ancak bağımsız bir devlet olarak tanımıyor.[9]

Askerî ilişkiler

2004'te New Yorker Dergisi tarafından, İsrail askeri ve istihbarat teşkilatlarının İran, Suriye ve Irak'taki Kürt bölgelerinde aktif oldukları ve komuta birimleri için eğitim sağladıkları ve gizli operasyonlar yürüttükleri bildirildi.[10] Buna yanıt olarak, İsrail'in Washington'daki elçiliği, dergide özellikle İsrail, ABD ve Türkiye'de isimsiz eski ve mevcut istihbarat görevlileriyle ilgili verilen iddiayı reddetti. 2006 BBC raporuna göre, İsrail uzmanlarının Peşmergeler'e eğitim vermek üzere Irak Kürdistanı'na gönderildiğine dair kanıtlar vardı.[11] Kürt yetkililer bu rapor hakkında yorum yapmayı reddetti ve İsrail herhangi bir katılımdan haberdar olmadığını söyledi.

İsrail'de Kürt Yahudilerin rolü

Osmanlı İmparatorluğu'ndan İsrail topraklarına Yahudi göçü, 16. yüzyılda Kürdistan'dan gelen ilk Yahudi göçmenlerin Safed'e yerleşmesiyle başlamıştır. Kürt Yahudi göçmenler daha sonra 20. yüzyılda 1920'li ve 1930'lu yıllarda İsrail'e gittiler ve 1948'de İsrail'de 8.000 Kürt Yahudi vardı. Bugün, İsrail'deki Kürt kökenli Yahudi nüfusu 150.000'in üzerinde. Kürt Yahudilerinin en büyük yoğun olduğu bölge Kudüs civarıdır.[12] Kürt kökenli Yahudiler İsrail ve Irak Kürdistanı arasındaki resmi olmayan kültürel ve ticari ilişkilerin sürdürülmesinde önemli rol oynamaktadırlar.

Kaynakça

  1. ^ "Israelis 'train Kurdish forces'". BBC News. 20 Eylül 2006. 10 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011. 
  2. ^ "Iraq's Kurds support relations with Israel, Massoud Barzani". Kurd Net. 8 Haziran 2005. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011. 
  3. ^ Barron A. "US and Israeli Jews Express Support for Kurdish Refugees" // Washington Report of Middle East Affairs, May–June 1991, p. 64.Şablon:Verify source
  4. ^ "Kurdistan: The Next Flashpoint Between Turkey, Iraq, and the Syrian Revolt". Jerusalem Center for Public Affairs. 5 Ağustos 2012. 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2013. 
  5. ^ Gary Younge (21 Haziran 2004). "Israelis 'using Kurds to build power base'". Guardian. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013. 
  6. ^ Sadi Baig (30 Haziran 2004). "A clean break for Israel". Asia Times. 24 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2013. 
  7. ^ "Netanyahu expresses support for Kurdish independence". LA Times. 29 Haziran 2014. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2014. 
  8. ^ Sokol, Sam (18 Ekim 2015). "Jew appointed to official position in Iraqi Kurdistan". Jerusalem Post. 11 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015. 
  9. ^ "Israel becomes first state to back an independent Kurdistan". The Telegraph. 14 Eylül 2017. 30 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017. 
  10. ^ "Israel accused of covert Kurdish operations". 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017. 
  11. ^ "BBC NEWS - Middle East - Israelis 'train Kurdish forces'". 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2017. 
  12. ^ "Kurdish Jewish Community in Israel". Jcjcr.org. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Celal Talabani</span> 6. Irak cumhurbaşkanı

Celal Talabani, Iraklı Kürt siyasetçi. 2005-2014 yılları arası Irak cumhurbaşkanı olarak görev almıştır. Irak'ın ilk Arap olmayan cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Peşmerge</span> Irak Kürdistanının askerî gücü

Peşmerge, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin askerî gücüdür. Irak Anayasası'na göre Peşmerge, güvenlik yan kuruluşlarıyla birlikte Kürdistan Bölgesi'nin güvenliğinden sorumludur. Peşmerge'ye bağlı kuruluşlar arasında Asayiş, Parastin u Zanyarî ve Zeravani bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Barzani</span> Kürt milliyetçi lider

Molla Mustafa Barzani, Kürt lider. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin kurucusudur. 1946 yılından 1979'daki ölümüne kadar Kürdistan Demokrat Partisi'nin başkanı olarak siyaset yapmıştır. Bağımsız Kürt devleti görüşleriyle Kürt milliyetçiliğine önemli katkılar sunmuştur. Mesud Barzani ve İdris Barzani'nin babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mahabad Cumhuriyeti</span> 1946da kurulmuş tanınmayan Kürt devleti

Mahabad Cumhuriyeti, Ocak 1946'da Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulan ve Sovyetler Birliği'nin çekilişiyle aynı yıl içinde yıkılan, Birleşmiş Milletler tarafından tanınmamış Kürt devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Demokratik Partisi</span> Siyasi parti

Kürdistan Demokrat Partisi kısaca KDP veya PDK, 16 Ağustos 1946'da Molla Mustafa Barzani liderliğinde kurulan Kürt milliyetçi siyasi partidir. Mustafa Barzani'nin 1979'daki ölümünden günümüze partiyi, oğlu Mesud Barzani yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Neçirvan Barzani</span> Iraklı Kürt siyasetçi

Neçirvan İdris Barzani, Kürt siyasetçi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başkanı. Daha önce Mart 2006-Ağustos 2009 tarihleri arasında Kürdistan Bölgesel Yönetimi başbakanlığını yapmış ve Mart 2012 yılında tekrar bu göreve gelerek 2019'da başkanlık görevine geçene kadar sürdürmüştür. Kürdistan Üniversitesi Erbil'in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin dış ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin uluslararası politikaları ve ilişkileri, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin bölgesinin dış ilişkilerini ifade eder. Dış ilişkiler Kürdistan Bölgesel Hükûmeti (KBH) tarafından yürütülmektedir. Siyasi istikrar ve gelişen ekonomisiyle KBH, yoğun bir dış politikala trafiğine sahiptir. KBH'nin dinamik dış ilişkileri Kürdistan Bölgesi'nin ekonomik ve sosyal kalkınması için ayrılmaz bir bileşendir.

<span class="mw-page-title-main">2017 Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi bağımsızlık referandumu, 25 Eylül 2017'de Irak'ın özerk bölgesi Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde yapılan referandum. Referandumda seçmenlere "Kürdistan Bölgesi ve Kürdistan Bölgesi dışında kalan Kürt yerleşimlerinin bağımsız bir devlet olmasını istiyor musunuz?" sorusu sorulmuş ve seçmenlerin %92.73'ü referanduma "Evet" oyu vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mesrur Barzani</span> Kürdistan Bölgesel Yönetiminin başbakanı.

Mesrur Barzani Kürt siyasetçi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başbakanı. Kürdistan Demokrat Partisinin bir üyesidir. Mesut Barzani'nin oğlu ve Kürdistan Bölgesi'ndeki Kürdistan Bölgesi Güvenlik Konseyi eski başkanıdır. 10 Temmuz 2019'da, Kürdistan Parlamentosu'ndaki 97 milletvekilinden aldığı 88 oyla Kürdistan Bölgesel Yönetimi 9. kabinesinin Başbakanı olarak yemin ederek görevine başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Macaristan ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Macaristan ilişkileri, Macaristan ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki ikili ilişkilerdir. Macaristan, Kasım 2014'ten bu yana Kürdistan Bölgesi'nde başkonsolosluk aracılığıyla temsil edilirken, Kürdistan Bölgesi'nin Macaristan'da temsilciliği bulunmamaktadır. İlişkiler, birkaç üst düzey görüşme ve yakın bağlarla şekilleniyor. Kürt Cumhurbaşkanı Mesud Barzani, 2012 ve 2015 yıllarında resmi ziyaretlerle Macaristan'ı ziyaret etti. Ayrıca, Macaristan Başbakanı Viktor Orbán'ın, 2015 yılında Kürdistan Bölgesi'nin Irak'tan bağımsızlığına verdiği desteği Irak İslam Devrim Konseyi'nde endişeye yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Kürdistan Bölgesel Yönetimi ilişkileri</span>

Bulgaristan-Kürdistan Bölgesel Yönetimi ilişkileri, Bulgaristan ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki ikili ilişkilerdir. Bulgaristan, 2014 yılından bu yana Erbil'de bir ticaret ofisi aracılığıyla Kürdistan Bölgesi'nde temsil edilirken, Kürdistan Bölgesi'nin Bulgaristan'da temsilciliği bulunmamaktadır. 2012 yılında, Kürt Cumhurbaşkanı Mesud Barzani resmi bir ziyaret için Bulgaristan'a gitti ve Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev ve Başbakan Boyko Borisov ile bir araya geldi. Mayıs 2017'de Başkan Barzani, Bulgaristan'a yaptığı resmi bir ziyarette Cumhurbaşkanı Boyko Borislov ile bir araya geldi.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Yunanistan ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Yunanistan ilişkileri, Yunanistan ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki ikili ilişkileri kapsar. Yunanistan'ın Erbil'de ekonomik ve ticari ofisi varken, Kürdistan Bölgesi'nin Yunanistan'da temsilciliği bulunmamaktadır. Şubat 2017'de Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias, Kürdistan'ı bölgede jeostratejik bir role sahip olarak nitelendirdi ve Yunanistan'ın jeostratejik politikasında önemli bir unsur oluşturdu ve bunlar Yunanistan'ın Mayıs 2016'da Erbil'de başkonsolosluk açmasının nedenleriydi. Alpha Radio'ya verdiği röportajda Kotzias, Eylül 2017'deki Kürt bağımsızlık referandumunun Irak Anayasasıyla güvence altına alındığını ve Kürdistan Bölgesi'nin bunu yapma hakkı olduğunu belirtti. Yeni Demokrasi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Adonis Georgiadis, partisinin referandumu ve Kürtlerin kendi kaderini tayin hakkını desteklediğini söyledi.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Türkiye ilişkileri</span> Kürt ve Türk ilişkileri

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Türkiye ilişkileri, Irak'taki özerk statüdeki Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile Türkiye arasındaki süregelen ilişkileri içerir. 2001'e kadar dalgalı bir hâl izleyen Kürdistan-Türkiye ilişkileri, bu tarihten itibaren Türkiye'nin ekonomik politikalarının değişimine bağlı olarak dış politikalarının da değişimiyle beraber iki tarafın Orta Doğu'daki ortak ekonomik menfaatlerine bağlı olarak statükoyu kırarak pozitif yönde seyretmiştir.

İdris Barzani Kürt politikacı. Kürdistan Demokratik Partisi için sık sık diplomatik gezilerdeydi. 31 Ocak 1987'de, 43 yaşındayken geçirdiği kalp krizi nedeniyle öldü.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Kürdistan Bölgesel Yönetimi ilişkileri</span>

Avusturya-Kürdistan Bölgesi ilişkileri, Avusturya ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ikili ilişkilerdir. Avusturya, Kürdistan Bölgesi'nde 2006 yılından bu yana Erbil'de bir ticari ofis aracılığıyla temsil edilmektedir, Kürdistan Bölgesi'nin ise 2012'den beri Viyana'da bir temsilciliği bulunmaktadır. Kürt Devlet Başkanı Mesud Barzani, Avusturya Cumhurbaşkanı Heinz Fischer ile Viyana'da üç kez bir araya geldi; 2011, 2014 ve 2015 yıllarında resmi ziyaretlerde bulunmuştur. Avusturya Dışişleri Bakanı Sebastian Kurz, ilişkileri ve insani yardımları ilerletmek için 2015 ve 2016 yıllarında Erbil'i ziyaret etti.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Polonya ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesi-Polonya ilişkileri, Kürdistan Bölgesi ile Polonya arasındaki ikili ilişkilerdir. Kürdistan Bölgesi Polonya'da 2004 yılından bu yana Varşova'da bir temsilcilik aracılığıyla temsil edilmektedir, Polonya'nın ise 2012'den beri Erbil'de bir başkonsolosluğu bulunmaktadır. 2005 yılında Polonya Başbakanı Marek Belka, Dışişleri Bakanı Adam Rotfeld, Ulusal Savunma Bakanı Jerzy Szmajdziński ve Kültür Bakanı Waldemar Dąbrowski, Erbil'de Kürt Devlet Başkanı Mesud Barzani ve Başbakan Neçirvan Barzani ile bir araya gelerek Kürdistan Bölgesi dahil Irak'ın yeniden inşasına desteklerini ifade ettiler.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi-Rusya ilişkileri</span>

Kürdistan Bölgesi-Rusya ilişkileri, Kürdistan Bölgesi ile Rusya arasındaki ikili ilişkilerdir. Kürdistan Bölgesi'nin Moskova'da bir temsilciliği bulunurken, Rusya'nın Erbil'de 28 Kasım 2007'de açılan bir başkonsolosluğu vardır. Kürtler ve Ruslar arasındaki ilişkiler, Rusların yayılmacı hırsları nedeniyle Kürtlere ilgi duyduğu 1800'lerin ikinci yarısına kadar uzanıyor. Soğuk Savaş sırasında, Sovyetler Birliği, Afganistan'ı işgalinden dolayı Orta Doğu'nun gösterdiği tepki nedeniyle Avrupa gücü 1970'lerin sonlarında Ortadoğu'dan siyasi olarak çekilene kadar Irak'a karşı Kürt isyancıları destekledi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.