İçeriğe atla

İskoçya başbakanı

Kontrol Edilmiş
İskoçya başbakanı
heid Meinister o Scotland (Scots)
prìomh Mhinistear na h-Alba (İskoçça)
İskoçya bayrağı
Görevdeki
Hamza Yusuf
29 Mart 2023 tarihinden beri
Üyelikİskoç Parlamentosu, İskoç Kabinesi
Önerenİskoç Parlamentosu
AtayanIII. Charles
Monarşi olarak
ÖnceliNicola Sturgeon
Oluşum17 Mayıs 1999
Açılışı yapanDonald Dewar
Maaş£ 157.861 yıllık[1]
Websitesiİskoçya başbakanı

İskoçya başbakanı, İskoçya birinci bakanı veya İskoçya ilkbakanı (Scots: heid meinister o Scotland; İskoçça: prìomh mhinistear na h-Alba) İskoç hükûmetinin lideri ve İskoçya Büyük Mührü'nün koruyucusudur. Başbakan İskoç kabinesine başkanlık eder ve öncelikle İskoç hükûmeti politikasının formülasyonundan, geliştirilmesinden ve sunumundan sorumludur.[2] Başbakanın ek işlevleri arasında İskoçya'yı yurtiçinde ve yurtdışında resmi bir şekilde tanıtmak ve temsil etmek yer alır.[2]

İlkbakan İskoç Parlamentosu tarafından diğer vekiller tarafından aday gösterilir ve resmi olarak hükümdar tarafından atanır. İskoç kabine üyeleri ve İskoç hükûmetinin küçük bakanları ile İskoç hukuk görevlileri ilkbakan tarafından atanır. İskoç hükûmetinin başı olarak, başbakan, eylemleri ve daha geniş olarak hükûmetin eylemlerinden dolayı doğrudan İskoç Parlamentosuna karşı sorumludur.

İskoç Ulusal Partisi'nden Hamza Yusuf, İskoçya'nın şu anki başbakanıdır.[3] 29 Mart 2023'te göreve başladı ve İskoçya'nın ilk genç, asyalı ve müslüman başbakanı oldu.

Tarih

İskoç seçmenlerinin onay verdiği 1997 referandumunun ardından, İskoç Parlamentosu ve İskoç Yürütme Kurulu (daha sonra İskoç hükûmeti) Birleşik Krallık Parlamentosu ve Başbakan Tony Blair'in İşçi Partisi hükûmeti tarafından kuruldu.

Eski İskoçya Parlamentosu, Büyük Britanya Parlamentosu'nu oluşturan 1707 Birlik Yasası'nın ardından askıya alınmıştı. İskoçya için özel bir yasama ve yürütme organının yeniden kurulması yetki devri olarak biliniyordu ve sağlık, eğitim ve adalet gibi iç işlerinde bir öz-yönetim dönemi başlattı.[4] Yetki devri hareketi 1970'lerde doruğa ulaştı ve Kraliyet Anayasa Komisyonu ile sonuçlandı ve 1978 İskoçya Yasası'na yol açtı. Bu yasayla, Strathclyde siyasi lideri Geoff Shaw'un geniş çapta seçilmesinin beklendiği bir görev olan 'Birinci Sekreter' olarak adlandırılan bir lidere sahip özerk bir İskoç yürütmesi kurulacaktı, ancak Shaw'ın erken ölümü ve takip eden bir referandumda başarısız olunması,[5][6] yasanın uygulanmamasına ve 1998 tarihli İskoçya Yasası için yirmi yıl beklenmesine yol açtı.

İskoç yetki devri, İskoçya'nın yönetilme biçiminde idari ve yasal değişikliklere yol açtı ve devredilen İskoç hükûmetinin başı olacak bir ilkbakanlık görevinin kurulmasıyla sonuçlandı. "Birinci bakan" terimi, Kanada eyaletleri, Avustralya eyaletleri ve Güney Afrika eyaletleri gibi Commonwealth uluslarının alt-ulusal kuruluşlarında hükûmet başkanlarını belirtmek için premier'in kullanımına benzer.[7]

Yetki devrinden önce, ilkbakanın karşılaştırılabilir işlevleri, 1885'te kurulan ve İngiliz hükümetinin bir departmanı olan İskoç Ofisi, İskoçya dışişleri bakanı tarafından idare edildi. Dışişleri bakanı, başbakan tarafından İskoçya'nın iç işlerinden sorumlu olmak üzere atanan İngiliz kabine üyesidir.

1999 yılından bu yana, İskoçya dışişleri bakanı, sorumlulukların İskoç Parlamentosuna ve İskoç hükûmetine devredilmesinin bir sonucu olarak, yeniden adlandırılan İskoçya Ofisinde (İskoçya Dışişleri Bakanlığı Ofisi) çok daha az bir role sahiptir.[8]

Seçimi ve dönemi

İlk bakan, İskoç Parlamentosu tarafından her dönemin başında, üyeleri arasından kapsamlı bir oylama yoluyla aday gösterilir ve daha sonra resmi olarak hükümdar tarafından atanır.[9]

Gücü

Donald Dewar, İskoçya'nın ilk başbakanıydı ve Mayıs 1999'dan Ekim 2000'deki ölümüne kadar görevde kaldı.

Başbakanın rolü ve yetkileri, 1998 tarihli İskoçya Yasasının 45 ila 49. bölümlerinde belirtilmektedir.[9]

Atanmalarının ardından, ilk bakan daha sonra İskoç kabinesinde oturmak üzere bakanları ve İskoç hükûmetini kurmak için küçük bakanları aday gösterebilir. Daha sonra resmen İskoç Parlamentosu tarafından seçilirler. Bakanlar Majestelerinin Memnuniyetine göre görev yaparlar ve herhangi bir zamanda birinci bakan tarafından görevden alınabilirler. Başbakan ayrıca İskoç hükûmetinin hukuk görevlilerini ve baş hukuk görevlilerini - lord avukatı ve başsavcıyı, ancak yalnızca İskoç Parlamentosu'nun desteğiyle - atama yetkisine sahiptir.

1999'dan bu yana iki kez, başbakan yardımcısı, birinci bakanın yokluğunda veya yetersiz kaldığında yetkilerini devralarak başbakan 'vekilliği' rolünü üstlendi. 11 Ekim 2000'den 26 Ekim 2000'e kadar, zamanın başbakanı Donald Dewar'ın görevdeyken ölümünün ardından, yardımcısı Jim Wallace, İşçi Partisi yeni bir lider ve dolayısıyla başbakan atayana kadar başbakan vekili oldu.[10] Wallace ayrıca Henry McLeish'in istifasının ardından 8 Kasım 2001 ile 22 Kasım 2001 arasında başbakan vekili oldu.[10]

  • Makamın ayrıcalıkları
  • Başbakanlık arabası, bir Volvo S90, resimdekine benzer
    Başbakanlık arabası, bir Volvo S90, resimdekine benzer
  • Resmi Rezidans, Bute Evi, 6 Charlotte Meydanı
    Resmi Rezidans, Bute Evi, 6 Charlotte Meydanı
  • Başbakanın St Andrew's House'da bir ofisi var
    Başbakanın St Andrew's House'da bir ofisi var
  • Eski başbakanlar, Vali Konağı'nda ve Bute Evi'nde ikamet ettiler
    Eski başbakanlar, Vali Konağı'nda ve Bute Evi'nde ikamet ettiler

Kaynakça

  1. ^ "Salaries From 1 April 2020" (PDF). Scottish Parliament. 1 Nisan 2020. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Haziran 2022. 
  2. ^ a b "About the Scottish Government > Who runs government > First Minister". Scottish Government. 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019. 
  3. ^ "Nicola Sturgeon becomes Scottish first minister". BBC News. 19 Kasım 2014. 19 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2014. 
  4. ^ "The Scottish Parliament – History – The Path to Devolution". Scottish Parliament. 14 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2007. 
  5. ^ "Through an open door". Glasgow: The Herald (Herald & Times Group). 27 Nisan 1998. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ "A cry of 'Gerrymander' as Strathclyde is axed". Londra: The Independent. 17 Temmuz 1993. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ "Lords Hansard text for 28 Oct 1998 (181028-25)". publications.parliament.uk. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2020. 
  8. ^ "Devolution Guidance Note 3 – The role of the Secretary of State for Scotland" (PDF). Department for Constitutional Affairs (DCA). October 2006. 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2007. 
  9. ^ a b "Section 45 – Scotland Act 1998". Office of Public Sector Information. 31 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007. 
  10. ^ a b "World Statesmen – United Kingdom, Scotland". World Statesmen. 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2007. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri bakanlığı</span> diplomasiden sorumlu hükümet bakanlığı

Dışişleri bakanlığı, devletin dış politika ve ilişkilerinden, diplomasi faaliyetlerinden, ikili ve çok taraflı ilişkilerden sorumlu olan hükûmet departmanıdır. Ayrıca, yurtdışında bulunan ülke vatandaşlarına destek sağlamak da görevleri arasındadır. Bu kurum genellikle bir dışişleri bakanı veya dışişleri bakanı tarafından yönetilir. Dışişleri bakanı genellikle hükûmetin başı olan yetkili kişiye rapor verir.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya</span> Birleşik Krallıkın parçası olan Batı Avrupa ülkesi

İskoçya, Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. İskoçya anakarası, Büyük Britanya adasının kuzeydeki üçte birlik kısmını kaplar. Güneydoğusunda İngiltere ile 154 km uzunluğunda bir sınırı vardır. Kuzeyi ve batısı Atlas Okyanusu ile, kuzeydoğusu Kuzey Denizi ile ve güneyi İrlanda Denizi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">59. Türkiye Hükûmeti</span> I. Erdoğan Hükûmeti (2003–2007)

59. Türkiye Hükûmeti veya I. Erdoğan Hükûmeti olarak da isimlendirilen hükûmettir.

<span class="mw-page-title-main">Cumhurbaşkanlığı Kabinesi</span> Türkiye Cumhuriyetinin yürütme organı

Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Hükûmet veya Kabine, Türkiye'de Cumhurbaşkanının başkanlık ettiği ve tüm bakanların bir araya gelip kararlar aldığı kuruldur. Her bakan, kendi bakanlığını ilgilendiren iş ve emri altındaki kamu personelinin yerine getirdikleri işlem ve eylemlerinden sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Alex Salmond</span> İskoçya başbakanı (2007-2014)

Alexander Elliot Anderson "Alex" Salmond, İskoç politikacı ve İskoçya'nın eski birinci bakanıdır. 2007 yılının Mayıs ayında İskoçya'nın dördüncü başbakanı oldu. İskoç Ulusal Partisi Lideri (SNP) olarak Gordon İskoç Parlamentosu (MSP) Üyesi olarak görev yapmıştı. 1987-2010 yılları arasında Avam UK House Banff ve Buchan Milletvekili olarak görev yaptı. 2000 yılı Eylül ayında istifa edene kadar önceden Eylül 1990'dan beri SNP lideri olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya Krallığı</span> 843ten 1707ye kadar Büyük Britanyanın kuzeyine egemen bir tarihî devlet

İskoçya Krallığı, 843'ten 1707'ye kadar Büyük Britanya'nın kuzeyine egemen bir tarihî devlet. Daha sonra İngiltere Krallığı ile birleşerek Büyük Britanya Krallığı oldu.

<span class="mw-page-title-main">İskoç Parlamentosu</span> İskoçya Yasama Organı

İskoç Parlamentosu İskoç halkını temsil eden, İskoçya'nın sınırlı, özerk tek meclisli yasama organıdır. Başkent Edinburgh'un Holyrood bölgesinde yer almaktadır. Genel kullanımda "Holyrood" olarak adlandırılan parlamento, 129 İskoçya Parlamentosu Üyesinden (İPÜ) oluşan demokratik bir organdır. Üyeler dört yıllık görev süresi için karışık nispi temsil sistemi ile seçilirler. Sonuç olarak, ulusal seçmenler tarafından çoğunluk sistemi ile seçilen 73 İPÜ, sekiz ek üye bölgesinden atanan 56 İPÜ'den oluşmaktadır. Son parlamento genel seçimleri 6 Mayıs 2021 tarihinde yapılmıştır.

İskoçya Parlamentosu seçmenleri ve bölgeler İskoç Parlamentosu (Holyrood) tarafından oluşturulan 1998 İskoçya Yasası kanunlarıyla çerçevesinde 1999'da yapılan ilk genel seçimlerde ilk olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Finlandiya Parlamentosu</span>

Finlandiya Parlamentosu, 9 Mayıs 1906'da kurulan Finlandiya'nın tek kamaralı yüksek yasama organıdır. Finlandiya Anayasası uyarınca, egemenlik halka aittir ve bu güç Parlamentoya verilmiştir. Parlamento, her dört yılda bir, D'Hondt sistemi kullanılarak seçilen 200 üyeden oluşur. Bu üyelerin 199'u Finlandiya'dan 1 tanesi ise Åland'dan seçilir.

<span class="mw-page-title-main">2014 İskoçya bağımsızlık referandumu</span>

2014 İskoçya bağımsızlık referandumu, 18 Eylül 2014'te İskoçya'da yapılan ve Birleşik Krallık'tan bağımsızlığın oylandığı bir referandum. İskoç hükûmeti ile Birleşik Krallık hükûmeti arasındaki anlaşmanın ardından referandum için gerekli düzenlemeleri öngören İskoç Bağımsızlığı Referandum Tasarısı 21 Mart 2013'te ortaya kondu ve 14 Kasım 2013'te İskoçya Parlamentosu'ndan geçerek 17 Aralık 2013'te Kraliyet Onayı aldı. Birleşik Krallık Seçim Komisyonu'nun önerisi doğrultusunda referandumda seçmenlere "İskoçya bağımsız bir ülke olmalı mı?" sorusu yöneltildi.

<span class="mw-page-title-main">Nicola Sturgeon</span>

Nicola Ferguson Sturgeon, İskoç siyasetçi. İskoçya'nın beşinci başbakanı. 2014-2023 yılları arasında İskoç Ulusal Partisi lideri olmuştur. 1999 yılından bu yana İskoç Parlamentosu üyesi olmuştur. İlk olarak 1999 yılından 2007 yılına kadar Glasgow seçim bölgesinin üyesi olarak ve 2007 yılından bu yana Glasgow Southside'dan üye olmuştur.

Birleşik Krallık'ta siyaset, çok partili iki meclisli parlamenter demokrasiye sahip anayasal monarşi çerçevesinde yürütülmektedir. Kral veya kraliçe unvanına sahip olan hükümdar sembolik olarak devletin başı olup Başbakan ise hükûmetin ve Bakanlar Kurulunun başıdır.

<span class="mw-page-title-main">İsveç başbakanı</span> İsveçin hükûmet başkanı

İsveç başbakanı, İsveç'in hükûmet başkanıdır. Makam 1876 yılında kurulmuş olup bu tarihten İsveç'te kraldan ayrı bir hükûmet başkanına sahip değildi.

<span class="mw-page-title-main">Solomon Adaları genel valisi</span> Solomon Adaları hükümdarının yerleşik temsilcisi

Solomon Adaları genel valisi, Solomon Adaları hükümdarının - şu anda Kral III. Charles - Solomon Adaları'ndaki temsilcisidir. Genel vali, Ulusal Parlamento tarafından oylamayla aday gösterildikten sonra hükümdar tarafından atanır. Genel valinin görevleri arasında bakanları, hakimleri ve büyükelçileri atamak; parlamento tarafından kabul edilen yasalara kraliyet onayı vermek ve seçim için yazılar yayınlamak yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği hükûmeti</span>

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği hükûmeti, Sovyetler Birliği yönetiminde yürütme organının ana gövdesidir. Hükûmet başkanı, birinci dünya ülkelerinde "Sovyetler Birliği Başbakanı" olarak bilinen bürokrattı. 1977 Anayasası uyarınca Bakanlar Konseyi Başkanı aynı zamanda hükûmet başkanı idi. Bakanlar Konseyi Başkanı'nın görevleri birinci dünya ülkelerindeki başbakanla eşdeğerdi. Buna karşın siyasi sistemi oluşturan iktidar tüm sovyetler arasında paylaştırılmıştı. Buna karşın her dönem de facto olarak üst düzey liderler bulunmaktaydı ve genellikle ülkeyi Halk Komiserleri Konseyi Başkanlığı ya da Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreterliği makamı vasıtasıyla yönetirlerdi. Zira Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Vladimir Lenin'in teorize ettiği öncü parti ilkesine uygun olarak devletin yönetim organıydı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye başbakanı</span> Suriyenin hükûmet başkanı

Suriye başbakanı veya resmi adıyla Bakanlar Kurulu başkanı, Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin başıdır.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Churchill Hükûmeti</span> Birleşik Krallık hükûmeti

Winston Churchill, 1951 genel seçimlerinden sonra Birleşik Krallık'ta Üçüncü Churchill Hükûmetini kurdu,. Kral George VI tarafından yeniden Birleşik Krallık Başbakanı olarak atandı ve 1952'de Kraliçe II. Elizabeth'in tahta çıkışına ve taç giyme törenine tanık oldu.

<span class="mw-page-title-main">John Swinney</span> İngiliz siyasetçi

John Ramsay Swinney, 8 Mayıs 2024'ten beri İskoçya Başbakanı ve İskoç Ulusal Partisi (SNP) lideri olarak görev yapan bir siyasetçidir. 2014'ten 2023'e kadar İskoçya'nın Birinci Bakan Yardımcısı ve 2021'den 2023'e kadar Covid İyileşmesinden Sorumlu Kabine Sekreteri olarak görev yaptı. 2000'den 2004'e kadar İskoç Ulusal Partisi'nin (MSP) başkanıydı. 2016-2021 yılları arasında Eğitim Sekreteri ve 2007-2016 yılları arasında Maliye Sekreteri olarak görev yaptı. Swinney ayrıca, daha önce 1999'dan 2011'e kadar Kuzey Tayside'ı görevli olarak temsil etti. 2011'den beri Kuzey Pertshire için İskoç Parlementosu Üyesi (MSP) olarak görev yapmaktadır.

Yürütme başkanı, sahip olduğu yetkilerle çeşitli görevleri yerine getirmesine izin veren devletin başı için kullanılan bir terimdir. Bu terim, pozisyonun unvanına atıfta bulunabilir, ancak birçok yasama birimi bu yetkiyi farklı bir unvana sahip bir pozisyona yerleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Iain Gray</span>

Iain Cumming Gray, 2008-2011 yılları arasında İskoç İşçi Partisi Lideri olarak görev yapmış İskoç bir siyasetçidir. Daha önce 1999-2003 yılları arasında Edinburgh Pentlands'ı temsil etmiş olan Gray, 2007-2021 yılları arasında Doğu Lothian seçim bölgesinin İskoç Parlamentosu Üyesi (MSP) olmuştur. Eski bir yardım görevlisi ve matematik ve fizik öğretmeni olan Gray, İskoç Parlamentosu'na ilk kez 1999 yılında Edinburgh Pentlands seçim bölgesinden İskoç Parlemento Üyesi (MSP) olarak seçildi ve 2003 yılında İskoç Muhafazakâr Parti Lideri David McLetchie'ye karşı kaybetti. Gray, 2007 yılında Doğu Lothian İskoç Parlemento Üyesi olarak Holyrood'a geri döndü. Wendy Alexander'ın 2008 yılında İskoç İşçi Partisi Liderliğinden istifa etmesinin ardından, Gray bir sonraki liderlik seçimlerinde aday oldu ve ikinci turda %57.8 oy oranıyla seçildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.