İçeriğe atla

İskender Paşa Camii (Ardanuç)

Koordinatlar: 41°07′41″K 42°03′29″D / 41.12806°K 42.05806°D / 41.12806; 42.05806
İskender Paşa Camii
Gürcü kilisesinden kalma ve bugün İskender Paşa Camii’nin duvarında bulunan Gürcüce yazılı taş. Fotoğraf: Nikolay Marr, 1904.
Harita
Temel bilgiler
KonumAdakale, Ardanuç
Eski Gürcü kilisesinin arazisi
Koordinatlar41°07′41″K 42°03′29″D / 41.12806°K 42.05806°D / 41.12806; 42.05806
İnançİslam
DurumFaal
Mimari
Mimari türCami
Tamamlanma1553
Özellikler
MalzemelerTaş, ahşap
Devşirme taşlar (Eski Gürcü kilisesinden)

İskender Paşa Camii, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesinin idari merkezi olan Ardanuç kasabasının ilk yerleşimi olan Adakale'deki camidir. Cami, Ardanuç Kalesi'ni 1551'de Gürcülerden ele geçiren Çerkez İskender Paşa'nın adını taşımaktadır.

Tarihçe

İskender Paşa Camii'nin yerinde 11. yüzyılda inşa edilmiş bir Gürcü kilisesi bulunuyordu. 1904 yılında Şavşeti ve Klarceti bölgelerini gezen Nikolay Marr İskender Paşa Camii'nin inşasında bu kilisenin taşlarının kullanılmış olduğunu tespit etmiştir. Bu taşlar arasında Gürcüce yazılı bir taş da bulunmaktadır. Bu taş caminin duvarında baş aşağı kullanılmıştır. Camide ayrıca 11. yüzyıla ait süslemeleri olan bir taş da bulunmaktadır. Buradaki Gürcü kilisesinin yıkılıp yerine İskender Paşa Camisi'nin inşa edilmiş olduğu bu yapı malzemelerinden de anlaşılmaktadır.[1][2] Kaynaklarda farklı tarihler verilse de İskender Paşa Camii'nin ilk halinin 1553 yılında Çerkez İskender Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.[3]

Mimari

Bugünkü İskender Paşa Camii'nin 1553 yılında inşa edilmiş olan yapı olmadığı caminin kapalı mekânında bulunan Hicri 1281 (1864-65) tarihli kitabesinden anlaşılmaktadır. Bu kitabeye göre İskender Paşa Camii, Süleyman Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Caminin yeniden inşa edilmesi bazı kaynaklarda esaslı biçimde tamirat olarak ifade edilmiştir. Eski Gürcü kilisesinin yapı malzemeleri de bu tarihte inşa edilmiş yapıda kullanılmıştır. Bundan dolayı 11. yüzyıldan kalma Gürcü kilisesi bu tarihte yıkılmış da olabilir. Caminin duvarında bugün de yerinde duran taştaki Gürcüce yazıt "წ(ი)ნ(ა)მძღ(უა)რს / და მ(ის)სა დას..." (Baş rahip ve onun kız kardeşine...) şeklinde okunmuştur.[2][3] Ahşap malzemenin de kullanıldığı yapı, 2017 yılında restore edilmiştir.[4]

Bugünkü İskender Paşa Külliyesi, cami dışında, medrese, arasta, çeşme ve üç türbeden meydana gelir. Caminin güneyi ve batısında ayrıca bir hazire bulunmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 130, ISBN 9789941478178.
  2. ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 74. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  3. ^ a b ""İskender Paşa Külliyesi" - İslam Ansiklopedisi". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021. 
  4. ^ ""Artvin'deki 466 yıllık cami restore ediliyor" - Anadolu Ajansı". 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ardanuç</span> Artvinin ilçesi

Ardanuç, Karadeniz Bölgesi’nin doğu ucunda, Artvin iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezidir. Ardanuç adı Gürcüce Artanuci’den gelir. Ardanuç kenti, tarihsel Klarceti bölgesinin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Ortaçağda Gürcü hanedanı Bagrationilerin önemli merkezlerinden biri olmuştur. Ardanuç kasabası Artvin kentine 39 kilometre uzaklıktadır. İlçenin rağbetle tüketilen yemeklerinden birisi de çağ kebabıdır.

<span class="mw-page-title-main">İncilli, Ardanuç</span>

İncilli, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Doliskana Manastırı</span>

Doliskana Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde, tarihsel Klarceti bölgesinde, Doliskana köyünde orta çağ Gürcü manastırıdır. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Hamamlı köyünde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Ança Manastırı</span>

Ança Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Anca olan İncilli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Ança Manastırı, Tao-Klarceti bölgesindeki beş Gürcü piskoposluğundan biri olan Ança Piskoposluğu'nun da merkeziydi.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nuka Kilisesi</span>

Nuka Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesindeki Alabalık köyündedir. Kilisenin son rahibi Nuka'dan dolayı bu isimle anılıyor hale gelmiş ve kilisenin eski adının da unutulmuş olabileciğine dair görüş bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Rabat Kilisesi</span>

Yeni Rabat Kilisesi veya Ahaldaba Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bugün Bulanık köyünün Çamlık mahallesinde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Kaynakların çoğunda “Yeni Rabat Kilisesi” olarak geçmesine rağmen eski bir kaynakta Ahaldaba olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Manastırı</span>

Ali Manastırı, tam adı Ali Aziz Giorgi Manastırı,, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Alköy'de bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın 10-11. yüzyılda Aziz Giorgi adına inşa edilmiş olduğu yazılı kaynaklardan anlaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İspir Kalesi Kilisesi</span>

İspir Kalesi Kilisesi, tarihsel Speri bölgesinde, bugün Erzurum iline bağlı İspir ilçesinin merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kilisedir. İspir Kalesi'nin içinde yer alır ve büyük ölçüde yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artanuci Kilisesi</span>

Artanuci Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin iline bağlı Ardanuç ilçesinin idari merkezi oalan Ardanuç kasabasında Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Eski Artanuci kasabasına sonradan Adakale dendiği için bu kilise Adakale Kilisesi olarak da bilinir. Artanuci Kilisesi, Ardanuç Kalesi içinde yer alan iki kiliseden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Efeler Köyü Camii</span>

Efeler Köyü Camii veya Eprati Camii, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Eprati olan Efeler köyünde bulunan bir camidir. Köyün eski adından dolayı Eprati Camii ve bulunduğu mahallenin yeni adından dolayı Aksu Camii olarak da bilinir. Efeler Köyü Camii, köydeki Gürcü kilisesi Eprati Kilisesi yıkılıp yerinde inşa edilmiştir.

Şavmta Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Şenköy'de eski bir kilisedir. Yıkılmış olan kilisenin taşlarının bir kısmı Çoraklı Köyü Camii'nin inşasında kullanılmıştır.

Suagara Kilisesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Suagara olan Soğanlı köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Mekereti (მექერეთი) mahallesinde bulunduğu için Mekereti Kilisesi olarak da bilinir.

Kintshureti Kilisesi veya Kintzureti Kilisesi, Artvin ilinin Borçka ilçesinde, eski Kintshureti köyünü de kapsayan Zedoban köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Ahoti Klisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Ahoti olan Kömürlü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Karsnia Kilisesi, Artvin ilinin Ardanuç ilçesinde, eski adı Karsnia olan Kapıköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Gelaşeni Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Gelaşeni olan Güleş köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Gelaşeni Kilisesi, köyün eski adının farklı yazılışlarından dolayı Goreşen Kilisesi, Goleşen Kilisesi ve Güleşen Kilisesi olarak da bilinir.

Eprati Kilisesi, Maçaheli bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Eprati olan Efeler köyünde eski bir Gürcü kilisesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.