İçeriğe atla

İngiliz-Kuveyt Antlaşması (1899)

İngiliz-Kuveyt 1899 Anlaşması, Britanya İmparatorluğu ile Kuveyt Şeyhliği arasında 23 Ocak 1899 tarihinde imzalanan gizli bir anlaşmadır. Anlaşma hükümlerine göre İngiltere, yabancı güçlerin Şeyhliğe erişimini kısıtlama ve iç işlerini düzenleme karşılığında Kuveyt'in toprak bütünlüğünü korumayı taahhüt etti.

Arka plan

Kuveyt Şeyhliği 18. yüzyılın başlarındaki kuruluşundan bu yana fiili bağımsızlığa sahipti. Zaman zaman iki bölgesel güç olan Riyad Vahhabi İmamları ve Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir devlet rolünü üstlenmek zorunda kalmıştır. 1871'deki başarılı Necid seferinin ardından Osmanlılar Kuveyt üzerindeki nüfuzlarını sağlamlaştırdı. 1892 yılında Muhammed el-Sabah Kuveyt tahtına çıktı. Muhammed'in bir yönetici olarak beceriksizliği, kayınbiraderi Yusuf bin Abdullah el-İbrahim'in perde arkasındaki asıl güç (Azerice: Boz Kardinal) olarak kademeli bir şekilde ortaya çıkmasına yol açtı. El İbrahim, Kuveyt toplumunun milliyetçi çevrelerini yabancılaştıran Türkofil politikalar izlemeye devam etti. Mayıs 1896'da Muhammed, iktidarı ele geçiren üvey kardeşi Mübarek el-Sabah tarafından öldürüldü. Osmanlılar isyanın, Osmanlı karşıtı bir Pan-Arap ittifakı oluşturmak için daha büyük bir İngiliz komplosunun bir parçası olduğuna inanıyordu. Osmanlılar, Mübarek'in darbeden kısa bir süre önce Buşehr'de İngiliz Mukim elçi ile görüşmesine atıfta bulunarak, Katar'dan Casim bin Thani ve Hail'den Emir Muhammed bin Reşid'in de ittifakın bir parçası olduğunu iddia ettiler. Mukim elçi bu iddiaları reddetti.[1]

Sabah'ın iki oğlunun intikam almak isteyebileceğinden korkan Mübarek, Osmanlılardan gaspçı statüsünden kurtulmak için kendisine Kaymakam unvanı verilmesini talep etti. Komşu Basra Vilayeti'nin genel valisi Hamdi Paşa bunu reddetti, bunun yerine üstlerine Kuveyt'in ilhakını önerdi. Kritik bir anda Hamdi Paşa'nın yerine Mübarek'in rüşvetle kazanmayı başardığı Muhsin Paşa getirildi. Kuveyt'teki İngiliz nüfuzunun semtikadem (ayak ucu) seviyeye indiği bir dönemde Mübarek Basra'daki İngiliz konsolosuna başvurarak İngiliz koruması talep etti. İngilizler başlangıçta isteksiz görünüyordu çünkü böyle bir hareket büyük olasılıkla Fransa ve Rusya gibi diğer büyük güçlerle çıkar çatışmasına yol açacaktı. Rus girişimci Vladimir Kapnist, Akdeniz'deki Trablusşam limanını Kuveyt'e bağlayacak bir demiryolu inşa etme planını ortaya koyduğunda durum değişti. Bu planın Mezopotamya'daki çıkarlarına zarar vereceğini düşünen İngilizler müzakere masasına geri döndü.[2]

Anlaşma

23 Ocak 1899'da Mübarek ve İngiliz temsilci Meade 1899 tarihli gizli İngiliz-Kuveyt Anlaşmasını imzaladı. Anlaşma hükümlerine göre Şeyh ve halefleri yabancı ajan ya da temsilci kabul etmemeyi kabul ederken, aynı zamanda kontrolü altındaki toprakların herhangi bir bölümünü önceden İngiliz onayı olmadan yabancı bir hükûmet ya da vatandaşa satmayı, kiralamayı, ipotek etmeyi ya da devretmeyi de yasaklıyordu. Bunun karşılığında İngilizler Kuveyt Şeyhine yıllık 1.000 sterlin verecek, ayrıca İngiltere Kuveyt'in toprak bütünlüğünü dış tehditlere karşı korumayı taahhüt edecekti.[1]

Sonrası

1899 anlaşmasını, inci ve petrol kaynaklarının yönetimi de dahil olmak üzere İngiltere'nin ülkedeki rolünü pekiştiren bir dizi küçük anlaşma izledi. Takip eden yıllarda İngiltere, Osmanlı'nın Kuveyt üzerindeki kontrolünü yeniden tesis etmeye yönelik birçok girişimini hem diplomatik hem de askeri çabalarla engelledi. 1904 yılında Yüzbaşı S.G. Knox Kuveyt'teki ilk İngiliz mukimi olarak atandı. Söz konusu anlaşmaların statüsü daha sonra 1913 İngiliz-Osmanlı Sözleşmesi ile teyit edildi.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Kuwait: Anglo-Ottoman Relations 1890-1914" (PDF). Shodhganga Thesis Repository. 1994. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Kasım 2017. 
  2. ^ "'File 53/6 (D 2) Koweit [Kuwait] Affairs, 1898-1899'". Qatar Digital Library. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt</span> Arap Yarımadasının kuzeydoğusundaki bir ülke

Kuveyt, resmî adıyla Kuveyt Devleti, Arap Yarımadası'nın kuzeydoğusunda, Basra Körfezi kıyısında yer alan ülkedir. Kuzeyde Irak ve güneyde Suudi Arabistan ile komşudur. Ülkenin ismi, Arapçada "su kenarındaki kale" anlamına gelen akwat kelimesinden gelmektedir. Yüzölçümü 17.818 km² olan ülkenin nüfusu 2020 tahminiyle yaklaşık 2,9 milyondur.

<span class="mw-page-title-main">Sabah Hanedanı</span>

Sabah,, Kuveyt'in kraliyet ailesidir. 1752'de Birinci Sabah'in Şeyhliğinden beri hükümleri sürmektedirler ve kökleri Kuveyt'e on yedinci yüzyılda göç eden Beni Utub kabilesine dayanır. Bölgeye Beni Halid kabilesi onlardan önce gelmişti, ama kabile bölgeyi terk edince topraklar Es-Sabah'lara kalmıştı. Daha sonra gelen Şeyhler Birinci Sabah'ın torunlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed el-Cabir es-Sabah</span>

Ahmed el-Cabir es-Sabah, 29 Mart 1921 - 29 Ocak 1950 yılları arası Kuveyt şeyhi ve Es-Sabah ailesinden onuncu hükümdardı.

Şeyh II. Abdullah bin Sabah el-Sabah Paşa Kuveyt'in beşinci Şeyhi olarak hizmet verdi. Abdullah yerine geçtiği II. Sabah es-Sabah'ın en büyük oğluydu ve Kasım 1866 – Mayıs 1892 tarihleri arası Kuveyt'in Şeyhiydi. 1871 yılında Şeyh Abdullah Osmanlı hükümdarlığını kabullenerek Paşa olmuştu.

Şeyh Muhammed bin Sabah el-Sabah Paşa Kuveyt'in Es-Sabah ailesinden hizmet veren altıncı Şeyhiydi. Şeyh Muhammed Paşa Mayıs 1892 – 17 Mayıs 1896 tarihleri arası ülkesinin basındaydı ve Osmanlı Sultanı tarafından Paşa ilan edilmişti. Şeyh Muhammed Paşa Kuveyt'in dördüncü Şeyhi olan II. Sabah es-Sabah'ın ikinci evladıydı ve ölümü sonrası üvey kardeşi II. Abdullah es-Sabah'ın yerine geçmişti. Şeyh Muhammed Paşa hareminde kardeşi Mübarek el-Sabah tarafından öldürülmüştü.

<span class="mw-page-title-main">Mübarek es-Sabah</span>

Şeyh Mübarek Bin Sabah Es-Sabah Paşa Mayıs 18 1896 – 28 Kasım 1915 tarihleri arası Kuveyt Şeyhi olarak hizmet verdi. Kardeşi Muhammed es-Sabah'ı öldürdükten sonra Şeyh olan Mübarek, Kuveyt'in yedinci Şeyhiydi. Aynı zamanda Mübarek ondan sonra gelen ve Kuveyt'in iki önemli Şeyhlerinden kabul edilen II. Cabir es-Sabah ve Salim el-Mübarek es-Sabah'ın babasıydı. Bu iki kardeş sonradan Es-Sabah ailesinin Al-Cabir ve Al-Salim dalları yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt'in posta tarihi ve posta pulları</span>

Kuveyt'in posta tarihi başlar. Bu uygulama 1795 yılına kadar devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt'in İşgali</span> İşgal

Kuveyt'in İşgali veya diğer adıyla Irak-Kuveyt Savaşı, Irak ile Kuveyt arasında, 1990'ın Ağustos ayında gerçekleşen ve Körfez Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilen çatışmalardır. Irak'ın, yedi ay boyunca Kuveyt'i işgaliyle sonuçlanmış ve Amerika Birleşik Devletleri'nin önderliğindeki koalisyon güçleri tarafından Irak'a karşı mücadele başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ateşkes Devletleri</span>

Ateşkes Devletleri Basra Körfezi'nde bulunan, 1971'de sona eren bir grup şeyhliğe verilen isimdir. 1820'den 1971'de Birleşik Arap Emirlikleri'nin kuruluşuna kadar Büyük Britanya himayesiydiler.

Suudi Arabistan'ın birleşmesi 1902 ve 1932 yılları arasında İbni Suud'un liderliğinde günümüzdeki Suudi Arabistan Krallığının Arap Yarımadasında bulunan çeşitli kabile, emirlik ve krallıklarla birlikte Arap Yarımadasının büyük bir kısmını ele geçirdiği askeri ve politik süreç.

<span class="mw-page-title-main">Seyyid Talip Bey</span> Iraklı siyasetçi

Seyyid Talip Bey ya da Talib bin Recep bin Muhammed Seyyid bin Talip el-Nakib el-Refa'i Arap siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">1774-1779 Osmanlı-İran Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile İran arasında 1775-1779 yılları arasında yapılmış savaş

1774-1779 Osmanlı-İran Savaşı, İran'da 1750 yılında yönetimi ele geçiren Zend Hanedanı'nın Osmanlı İmparatorluğu'yla Irak cephesinde karşı karşıya geldiği askerî mücadele.

<span class="mw-page-title-main">Lahsa Seferi (1871)</span> Osmanlı İmparatorluğunun Nejd Emirliğine karşı harekatı

Lahsa Seferi ya da Ahsa Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1551-1670 arasında egemenliği altında bulunan Doğu Arabistan'ın El-Ahsa bölgesini yeniden ele geçirmek amacıyla icra ettiği askerî harekât.

Beni el-Atraş olarak da bilinen el-Atraş, Güneybatı Suriye'deki Cebel el-Dürzi merkezli bir Dürzi aşiretidir. Ailenin el-Atraş ismi Arapçada "sağır" anlamına gelmektedir ve ailenin sağır reislerinden birinden türemiştir. El-Atraş aşireti 19. yüzyılın başlarında Cebel el-Dürzi'ye göç etti ve şeyhleri İsmail el-Atraş'ın liderliğinde 19. yüzyılın ortalarında el-Hamdan'dan görevi devralarak Cebel el-Dürzi'nin en önemli yönetici Dürzi ailesi haline geldi. Savaş alanındaki ünü ve diğer Dürzi aşiretleri, Bedevi aşiretleri, Osmanlı yetkilileri ve Avrupalı konsoloslarla kurduğu siyasi entrikalar sayesinde İsmail el-Atraş gücünü pekiştirdi. 1880'lerin başlarında aile, aralarında Süveyda, Salkhad, el-Kureyya, Ira ve Arman'ın da bulunduğu on sekiz köyü kontrol ediyordu.

Bu sayfada 1899 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Riyad Muharebesi</span>

Riyad Muharebesi Reşidi ile Suudi güçleri arasında Birleşme Savaşı sırasında yaşanan küçük çaplı ama önemli bir muharebedir. Bu muharebe 13 Ocak 1902'de bugünkü Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'daki Masmak Kalesi'nde meydana geldi.

<span class="mw-page-title-main">Sarif Muharebesi</span>

El-Sarif Muharebesi, 17 Mart 1901'de Kuveyt Emirliği ile Cebel Şammar Emirliği arasında Bureyde'nin kuzeydoğusundaki El-Sarif'te gerçekleşen muharebedir. Muharebe, Abdulaziz El-Mitab El-Reşid komutasındaki Cebel Şammar'ın zaferiyle sona erdi.

Kuveyt-Reşidi savaşı Kuveyt Şeyhliği ile Cebel Şammar Emirliği arasında 1900'den 1901'e kadar süren bir çatışmaydı. Aralık 1900'ün ortalarında başladı, Muharebeler önce sınır çatışmaları ve Cebel Şammar Emirliği'nin Kuveyt'e girmeye çalışması ile başladı, ancak bu saldırılar püskürtüldü, ardından Kuveyt Emiri Mübarek es-Sabah çeşitli İbn Reşid'e düşman aşiret ve emirleri biraraya getirerek Orta Arabistan'a büyük bir ordu ile harekât başlattı. Kuveytlilerin Şubat 1901'in sonlarına doğru Necid'e girmesi, ve 11 Mart'a kadar Uneyze, Bureyde ve El Zülfi'yi ele geçirmesiyle başlangıçta ılımlı bir başarı elde etti. Riyad'ın büyük bir kısmı da ele geçirildi ve buradan Kuveytliler Hail üzerine yürümeye çalıştı, ve 11 Mart'ta Kuveytliler Hail civarında olduğu düşünülen Cebel Şammar emirini takibe başladı. Ancak Kuveyt'in başarısı 17 Mart 1901'de tersine döndü ve sayıca fazla olmasına karşın Kuveyt ordusu Sarif Muharebesi'nde ağır bir yenilgiye uğradı. Bu yenilgiyi duyan İbn Suud, Riyad'daki Masmak Kalesindeki kuşatmayı kaldırıp hızla Kuveyt'e çekildi, ve Kuveyt emiri de aynı yolu izleyerek 31 Mart'ta Kuveyt'e vardı. Cebel Şammar emiri Abdülaziz bin Mitab el-Reşid, El Cehre'yi kuşatarak bu zaferi takip etmeye çalıştı, ancak 2-3 hafta boyunca El Cehre'yi ele geçiremedikten sonra Kuveyt'in dışına çekildi.

Yusuf bin Abdullah El Ibrahim Arapça: يوسف بن عبد الله الإبراهيم yerel bir ileri gelen ve çok zengin bir inci ve hurma tüccarıydı. Kuveyt Şehri'nde doğdu ve orada büyüdü. Çevresinde birçok mülkü ve büyük meyve bahçeleri vardı. Ailesinin bir kısmıyla birlikte yaşadığı Basra eyaletinin El-Dora köyünde, sonrasında yaptığı ticareti serveti ve yetenekleri ile Kuveyt hükümdarı Muhammed bin Sabah'ın kayınbiraderi aynı zamanda yakın danışmanı ve emirlikte ikinci adam, emirin iktidarının arkasındaki en büyük güç olacak kadar yükseldi. Özellikle Muhammed bin Sabah'ın zayıf yönetimi de bunda etkili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Abdülhamid dönemi Osmanlı tarihi (1897-1903)</span> 1897-1903 yılları arasında Osmanlı tarihi

Bu madde II. Abdulhamid'in 1881-1897 yılları arasındaki padişahlığında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan tarihi olayları ele almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.