İçeriğe atla

İllig Kağan'ın Üçüncü Çin Seferi (624-625)

İl Kağan'ın Üçüncü Çin Seferi (624-625)
Tarih624-625
Bölge
Kuzey Çin
Sonuç Kesin Göktürk Zaferi
Taraflar
Doğu Göktürk KağanlığıTang Hanedanı
Komutanlar ve liderler
İl Kağan Taizong
Güçler
10.000[1] 100.000[2]


İl Kağan'ın seferi

622-623 yıllarında yapılan akınlar neticesinde Çin ile barış akdedilmiş olsa da 624 yılında Türk hakanları İl Kağan ve Tuli Kağan Çin'e tekrar saldırıya geçerek herkesi korkudan titrettiler.[3] Türk hakanları, aniden 10.000'den fazla süvariyle Tang başkenti Çangan'ın batısında beliriverdiler.[1] Tangların tüm orduları arasından onların karşısına bir tek daha sonraları Taizong olarak adlandırılacak Tang İmparatoru Li Shimin çıkabildi. Türk ordusunun karşısında duramayacağını anlayan Taizong[3] bir hileye başvurarak, Türk Kağanını beklenmedik bir şekilde birebir dövüşe davet etti. Ancak İllig Kağan, bu teklife sadece güldü. Bunun sebebi ise İllig Kağan'ın bu çıkışın Taizong'un gücünden kaynaklanmadığını bilmesidir.[4] Zira Türklerin başkenti tehdit etmeleriyle Tang Sanggünlerini büyük bir korku kaplamıştı[1] ve imparator bile bu korkudan nasibini alarak[5] başkenti güneye taşımayı düşünmüştü.[6] Yani Türk Hakanlarının da bildiği üzere Taizong'un bu girişimi cesaret ve gücünden kaynaklanmıyor; düşmanı şaşkınlığa düşürmeyi amaçlıyordu. Bu sırada yağan yağmur Türk yaylarını da etkisiz hale getirdiğinden[7] ve ayrıca zaten İl Kağan istediklerini elde ettiğinden dolayı yurduna Çin birliklerini küçük düşürmüş bir vaziyette, zaferle dönmüş oldu.

İl Kağan yurduna barışı sağlamış bir şekilde dönerken Çin birliklerinin saldırısına uğradıysa da bu saldırıyı püskürterek yurduna başarıyla döndü.[8] Bunun ardından 625 yılında buna karşı bir intikam niteliğinde Çin topraklarına tekrar girdi, birliklerden birisi küçük bir mağlubiyet aldıysa da diğeri Tang ordularına karşı muhteşem bir zafer kazandı.[2] Dolayısıyla Çinliler yaptıkları barışı bozmanın bedelini savaşın devam etmesiyle ödemişlerdi ki İl Kağan'ın bundan sonra yurduna dönmesinin ardından, 1 yıl sonra yapılacak 626 seferi çok daha parlak bir zafer olacaktı.

Kaynakça

  1. ^ a b c Chiu Tangshu, s. 5156.
  2. ^ a b Lev Gumilev, Eski Türkler, s. 239.
  3. ^ a b Lev Gumilev, Eski Türkler, s. 238.
  4. ^ Eski Tang Tarihi, s. 124.
  5. ^ Chang Jen Tang Biyografisi, s. 30.
  6. ^ Taşağıl, Gök-Türkler, s. 76.
  7. ^ Chan Jen Tang Biyografisi, s. 33.
  8. ^ Saadettin Yağmur Gömeç, Kök Türk Kağanlığı.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Li Shimin</span>

Li Shimin, İmparator Taizong ya da Tai Tsung, 626-649 yılları arasında Çin imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Müslümanların Maveraünnehir'i fethi</span> Arapların 7.-8. yüzyıl Asya fetihleri

Müslümanların Maveraünnehir'i fethi ya da Arapların Maveraünnehir'i fethi, günümüzde Özbekistan'ı, Tacikistan'ı, Kazakistan'ı ve Kırgızistan'ı kapsayan Orta Asya'nın tümünün ya da bazı bölgelerinin 7. ve 8. yüzyıllarda On İki İmamların dördüncüsü olan İmam Zeynel Abidin ve taraftarları olan Müslümanlar tarafından fethedilmesidir.

Baga Kağan(Ch'u-lo-hou),Pinyin:葉護可汗, Sasanilerce Šāwa/Sāva/Sāba, Yabghu Qaghan-Magha Qaghan. 587- 588 tarihleri arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı hükümdarıdır.

İl ya da İllig Kağan, Pinyin: xiélì kěhàn, Wade-Giles: hsieh-li k'o-han, Baghatur Shad, kişisel adları; Ashina Duobi/To-pi, 621-630 yılları arasında kağanlık yapan Doğu Göktürk Kağanlığı’ nın son hükümdarıdır. Yami Kağan' ın oğludur.

Çebi Kağan, Çin kaynaklarında kişisel adı Aşina Hubo, hükümdar adı ise Yiçü Çebi Kağan (乙注車鼻可汗/乙注车鼻可汗)'dır. Seyanto Kağanlığı'nın dağılmasının ardından "Doğu Türklerinin Kağanı" iddiasıyla ortaya çıkan Türk devlet adamıdır. Dağılan Göktürk Devleti'nden kalan toprakların doğusunda kısa bir süre de olsa Doğu Türk Kağanlığı'nı yeniden kurumsallaştırmaya çalışmıştır. Tang Hanedanı'na bağlı Gao Kan komutasındaki birliklerin MS 650'de Çebi'nin ordularını mağlup etmesiyle bu amacını gerçekleştirememiştir.

İkinci Göktürk-Sasani Savaşı, Batı Göktürk Kağanlığı ve Akhunlar'ın Sasani kontrolündeki İran'ı istilasıyla 603/604 yılında başlayan çarpışmalar dizisi. Savaş Göktürklerin Sasaniler'e karşı kesin zaferiyle sonuçlanmıştır.

Üçüncü Göktürk-Sasani Savaşı, Batı Göktürk Kağanlığı ve Sasaniler arasında gerçekleşen üçüncü ve son savaş. Önceki iki savaşın aksine Orta Asya'da değil Güney Kafkasya'da gerçekleşmiştir. Bu savaş, son Bizans-Sasani savaşının etkilerine karşı oldu ve gelecek yüzyıllarda Orta Doğu'daki güç dengelerini etkiledi.

Tarduş Kağan ya da Tardu, Batı Göktürk Kağanlığı'nın kurulmasını sağlayan siyasi ortamı oluşturan yabgu. Aslen bir Yabgu olmasına rağmen, yaptığı fetihlerle Türk Kağanlığı'nın genişlemesini sağlamış; İşbara Kağan ile girdiği mücadele ise ülkenin 604 yılında ikiye bölünmesiyle sonuçlanmıştır.

Yukuk Kağan ya da daha çok Çin kaynaklarında geçen adıyla Yukuk Şad, Batı Göktürk Kağanlığı'nın son dönemlerinde ülkeye hükmeden Türk kağanıdır. Kağanlığı döneminde, İli Nehri'nden Sibirya ormanlarına kadar olan bölgeyi egemenliği altında tutmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tang'ın Batı Türklerine seferi</span>

Tang'ın Batı Türklerine Seferi, Çin kaynaklarında Batı Tujue olarak bilinen Batı Göktürk Kağanlığı topraklarına 7. yüzyılda Tang Hanedanı tarafından düzenlenen seferdir. Tang Hanedanlığı, henüz sefere karar kılmadan önce; Doğu ve Batı Göktürk devletleri arasındaki rekabetten yararlanarak; bu iki devletin gücünü ciddi şekilde zayıflatmıştır. İmparator Taizong, Çin ordusunu Göktürklerin batı kanadında bulunan topraklar olan; 640'ta Karahoca, 644'te Karaşehir ve 648'de Kuçar'a sevk etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İrtiş Nehri Muharebesi</span> askeri çatışma

İrtiş Nehri Muharebesi, 657'de Tang Hanedanlığı'nın general Su Dingfang yönetimindeki ordusu ile Batı Türklerinin kağanı İl-Kullıg İşbara Kağan arasında yaşanan savaştır. Savaş, Tang sınır kentlerine yapılan Türk saldırılarından bunalan Çin tarafından Uygurların da desteğiyle oluşturulan Birleşik Çin ordunun düzenlediği seferin bir parçasıdır. Savaş Altay Dağları yakınındaki İrtiş Nehri boyunda meydana gelmiştir. İl-Kullıg Kağan, İli Nehri'nde İl-Kullıg Kağan Çinli piyadelerden ve Uygur süvarilerinden müteşekkil 10 bin kişilik Tang ordusunu ablukaya aldı. Su Dingfang ön cepheye piyadeleri yanaşık düzen ile yerleştirdi, ön cephede bulunan piyadeler yana açılınca dinlenmiş atlara sahip Uygurlar hızla ileri atılıp saldırıya geçtiler. Uygurlar, Türk süvarilerini dağıttılar ve çoğunu da kılıçtan geçirdiler. İl-Kullıg'a sadık Türk boyları teslim olmuş ve Taşkent'e doğru çekilen İl-Kullıg ertesi gün yakalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tang'ın Doğu Türklerine seferi</span>

Tang Hanedanlığı tarafından tehdit olarak algılanan İllig Kağan'a karşı; Seyanto Hanlığı ile kurulan ittifak ordusuyla Doğu Göktürk Kağanlığı üzerine yönelen askerî seferdir.

<span class="mw-page-title-main">Wei Nehri Antlaşması</span>

Wei Nehri Antlaşması, Doğu Göktürk Kağanlığı ile Tang Hanedanı arasında yapılan barış antlaşmasıdır. Antlaşma, Tang hükümdarının Doğu Göktürklere ödemek zorunda kaldığı yüklü tazminat nedeniyle Çin kaynaklarında "Wei Nehri Utancı" adıyla anılmaktadır. Anlaşmanın sonucunda Türk kağanı İllig Kağan kazançlı olarak görülse de; Doğu Göktürklere sığınan Sui Hanedanı üyelerinin geri verilmesini içeren bu antlaşma Doğu Göktürklerin, Tang'a karşı siyasi üstünlüğünü bitirmiştir.

Yinçü Kağan, kişisel adı Inan ya da İnan, tam hükümdarlık adı Yinçü Bilge Kağan, Orta Asya bozkırlarının kuzeyinde hüküm süren bir Sir-Tartuş kağanıdır. Kendini, yıkılan Doğu Göktürk Kağanlığı'nın vârisi olarak görmüştür.

Bayırku seferi, Kapgan Kağan'ın Dokuz Oğuzlardan Bayırkular üzerine düzenlediği ve zaferle sonuçlandırdığı son seferidir.

Ming Şa Savaşı, 17 Ocak 707 tarihinde Kapgan Kağan komutasındaki Göktürk ordusu ile Çaça Sengün komutasındaki Tang ordusu arasında gerçekleşmiş bir savaştır.

Tang'ın Batı Göktürk Kağanlığı'nı ele geçirmesi veya Çincede bilinen adıyla Batı Tujue'nin fethi, Tang Hanedanlığı generallerinden Su Dingfang komutasındaki Çin ordusunun Batı Göktürk Kağanı İl-Kullıg İşbara Kağan üzerine yürüdüğü askerî sefere verilen addır. Tang'ın Batı Türklerine seferleri, Batı Türklerinin Tarım Havzası'ndaki müttefiki olan Karahoca'nın 640'ta Tang ordusu tarafından işgaliyle başlamıştır. Tang Hanedanlığı himayesini kabul eden birçok vaha devletçiği, Tang'ın askerî emellerinden kuşkuya düşerek, 7. yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren Tang yerine Batı Göktürk Kağanlığı'na bağlılığını bildirmiştir. Karahoca'dan sonra Orta Asya'daki yayılmacı siyasetini sürdüren Tang Çini, 644'te Karaşehir Seferi ile Karaşehir Krallığı'na, 648'de ise Kuçar Seferi ile Kuçar Krallığı'nı topraklarına katmıştır. Su Dingfang komutasında Batı Göktürklerin üzerine gönderilen ana ordu; Dingfang tarafından Türk kökenli komutanlar Böri Şad ve Bağa Şad yönetiminde iki kol orduya ayrılmıştır. Ayrıca, Tang ordusu; Sir-Tarduşlara karşı Uygurların başlattığı isyana Tang'ın destek vermesinin ardından kendisiyle müttefik olan Uygurların atlı birliklerini de takviye olarak Büyük Tang Ordusu'na kabul etmiştir. Tang ordusu ile İşbara Kullug arasında yapılan İrtiş Nehri Savaşı'nı kaybeden Batı Göktürkler; bölgedeki egemenliklerini de kaybetmişlerdir.

İl Kağan'ın İkinci Çin Seferi, İl Kağan tarafından 622-623 yılında Tang Hanedanı'na karşı gerçekleştirilmiş bir seferdir. Sefer, Göktürk zaferiyle sonuçlanmıştır.

Aşina Şer (阿史那社爾), Tang ordusunda bulunan bir Türk prensi ve generaliydi. Ayrıca 628-634'te Batı Türk Kağanlığı'nın de-facto kağanıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.