İlham Dilman

İlham Dilman (1930, İstanbul - 2003, İstanbul), 1950 yılında Robert Koleji'ni bitirmiş ve sonrasında Cambridge Üniversitesi'nde felsefe öğrenimi görmüştür. Wales Swansea Üniversitesi'nde felsefe dalında profesör olan Dilman, 2003 yılında kanser nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Baslica yapıtları arasında; Induction and deduction (1973), Matter and mind (1975), Freud and human nature (1983), Existentialist critiques of cartesianism (1993), Free will: a historical and philosophical introduction (1999) ve Wittgenstein's copernican revolution (2002) yer almaktadır.

Profesör İlham Dilman 1930’da İstanbul’da doğdu. 1950’de Robert Kolej’den lisans derecesini aldıktan sonra felsefe okumak için Cambridge Üniversitesine gitti. 1953’te B.A. derecesini aldıktan sonra John Wisdom’un yönetiminde doktora çalışmasına başladı. 1959’de Cambridge’de ‘Psikanalize felsefi bir yaklaşım’ konulu teziyle doktora derecesini aldı. Daha sonra askerliğini yapmak için Türkiye’ye döndü. 1961’de aldığı bir yıllık bir üniversite öğretmenliği (tutorship) teklifi üzerine Swansea’ye gitti. Ertesi sene okutman (lecturer) olarak akademik kariyerine başlamış oldu.

Wales Üniversitesi, Swansea Üniversite Kolejinde felsefi eğilimlerine yakın bir ortam ve arkadaş olabileceği kişiler bulan Dilman burada geçirdiği altı yıldan sonra University of California Santa Barbara, University of Oregon at Eugene ve Hull University’de bulunarak hocalık yaptı. Daha sonra döndüğü Swansea’de akademik kariyerini sürdürdü. 1984 yılında kendisine kişisel bir kürsü tahsis edildi ve 1994'te araştırma profesörü seçildi. 1997’de emekli oldu.

Swansea felsefe bölümünde Dilman, kendini felsefi eğilimleri 20. yüzyılın en önemli filozoflarından Ludwig Wittgenstein’a yakın olan felsefeciler arasında buldu. Bu bölüm, zaman içinde Anglosakson akademik çevrelerinde ‘Swansea Wittgenstein Okulu’ olarak anılacak bir akımın geliştiği yer oldu. John Wisdom’un etkisinde kalan ve daha sonra Swansea’de Rush Rhees ile tartışmalara giren Dilman zamanla Wittgenstein felsefesine yaklaşımını geliştirip derinleştirdi.

Pek çok kitabında, özellikle de Induction and Deduction : A Study in Wittgenstein / Tümevarım ve Tümdengelim : Wittgenstein üzerine bir inceleme (1973), Studies in Language and Reason / Dil ve akıl üstüne çalışmalar (1981), Language and Reality : Modern Perspectives on Wittgenstein / Dil ve gerçeklik : Wittgenstein üzerine modern görüşler (1998) ve son kitabı Wittgenstein’s Copernican Revolution / Wittgenstein’ın Kopernik devrimi (2002)’da Dilman dilin manalı olduğu özel yaşam biçimlerinden koparılarak kurulan soyut metafiziğin diline karşı çıkmaya uğraşmıştır.

İlham Dilman, yirmi kitabı ve en saygın akademik dergilerde yayımlanmış sayısız makalesi ile ülkesinin ve yaşadığı ülke olan Büyük Britanya’nın dışında da çok iyi tanınan büyük bir düşünürdü. Bütün bunların dışında dürüstlüğü, yumuşaklığı ve hoşgörüsü ile de olağanüstü bir insandı. Tatlı ve yumuşak diliyle, İngiltere, Fransa ve Amerika’da sürdürdüğü hayatına rağmen kendisini doğup büyüdüğü Türkiye’ye bağlayan kimliği hiçbir zaman unutmamış gerçek bir İstanbul efendisiydi. Kendisine sağlayacağı kolaylıklara rağmen Türkiye dışında bir ülke vatandaşlığına geçmedi. Hayatının son yıllarında Türkiye’de hocalık yapma isteklerinin bir türlü gerçekleşememesi onu üzüyordu.

İlham Dilman son yıllarında yakalandığı kanser hastalığı ile üç yıl mücadele ettikten sonra Fenerbahçe’deki evinde 17 Ocak 2003'te vefat etti.