Efes, Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.
Sardis, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarında bulunan ve Lidya (Lydia) devletine başkentlik yapmış antik kent. MÖ 1300'de kurulup MS 1200'de yıkılmıştır. Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km uzaklıkta olup, İzmir-Ankara karayolunun iki yanına yayılmıştır.
Cilalı Taş Devri veya bilimsel adıyla Neolitik Çağ, tarih öncesi çağlardan biridir. Neolitik Çağ veya Yeni Taş Devri Taş Devri'nin Avrupa, Asya ve Afrika'daki son bölümü olan arkeolojik bir dönemdir. Neolitik çağ, dünyanın çeşitli yerlerinde bağımsız olarak ortaya çıkmış gibi görünen geniş kapsamlı gelişmelerden oluşan Neolitik Devrimi gördü. Bu "Neolitik paket" çiftçiliğin başlayışını, hayvanların evcilleştirilmesini ve avcı-toplayıcı yaşam tarzından yerleşik tarza geçişi içeriyordu.
Arslantepe Höyüğü veya Melid, Malatya'nın 7 km. kuzeydoğusunda yer alan bir arkeolojik yerleşimdir. Türkiye'deki en büyük höyüklerden biridir. Höyük, Fırat üzerindeki Karakaya Baraj Gölü'nün batısındadır. Otuz metre yükseklikteki höyük MÖ 5 bin yıllarından MS 11. yüzyıla kadar iskan edilmiştir. Bölge MS 5. ve 6. yüzyıllarda bir Roma köyü olarak, daha sonra da Bizans nekropolü olarak kullanılmıştır. Yerleşim alanı 200 x 120 metre boyutlarındadır.
Çatalhöyük, bugün Konya'nın Çumra ilçesine bağlı Küçükköy yakınlarında, milattan önce 7000 yıllarından itibaren Cilalı Taş Devri ve Bakır Çağı'nda yerleşim yeri olarak kullanılmış arkeolojik kalıntılardır.
Gozo, Malta Cumhuriyeti'nin ikinci büyük adası. Güneydoğusundaki Malta Adasına 5,25 km uzaklıktadır. Uzunluğu 14,5 km, genişliği 7,2 km olan adanın yüzölçümü 67 km²'dir. En önemli kenti eskiden Rabat olarak bilinen Victoria'dır. Nüfusu 31.053'dür (2005).
Malta tarihi bugünkü Malta Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.
Hattuşa ya da Hattuşaş, Hititler'in Geç Tunç Çağı dönemindeki başkentidir. Çorum il merkezinin 82 km güneybatısındaki Boğazkale ilçesinde bulunmaktadır.
Foça Kalesi veya Beş Kapılar Kalesi, İzmir'in Foça ilçesindeki bir kaledir. 11. veya 12. yüzyılda inşa edilmiştir. Phocaea antik kentinin etrafındaki sur duvarının tarihi, kaleden de eskidir; MÖ 590-580 yıllarında inşa edilmiştir. Duvarlar Bizans İmparatorluğu döneminde restorasyon görmüştür.
Kerkouane veya Kerkuane, Tunus'un kuzeydoğusundaki Cape Bon'un yakınlarındaki yer alan bir Pön şehridir. Bu Fenike şehri, muhtemelen Birinci Pön Savaşı'ndan sonra terk edildi ve Romalılar tarafından yeniden inşa edilmedi. Şehir, yaklaşık 400 yıl boyunca varlığını sürdürdü.
Malta'daki Megalit Tapınaklar, Malta'da, yaklaşık olarak MÖ 3600 ila MÖ 700 yılları arasında üç farklı zaman periyodunda yapılmış olan tarihöncesi tapınaklardır.
Ħaðar Qim, Akdeniz adası Malta'da, Ġgantija evresine tarihlenen megalit tapınak kompleksidir. Malta'daki Megalit Tapınaklar, Dünya Miras Komitesi tarafından "eşsiz mimari başyapıtlar" olarak tanımlanan en eski dini mekanlar arasında yer almaktadır. 1992'de UNESCO, Ħaðar Qim ve diğer dört Malta megalitik yapısını Dünya Mirası olarak listeledi. Tarih öncesi Avrupa Arkeolojisi Profesörü ve 1946-1957 Londra Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü müdürü V. Gordon Childe, Ħaġar Qim'i ziyaret etti. "Mezopotamya'dan Mısır, Yunanistan ve İsviçre'ye kadar Akdeniz'in her yerindeki tarih öncesi kalıntıları ziyaret ettim, fakat hiçbir yerde bu kadar eski bir yer görmedim." şeklinde açıklama yaptı.
Mnajdra, Akdeniz'deki Malta adasının güney sahillerinde bulunan megalitik bir tapınak kompleksidir. Mnajdra, Ħaġar Qim megalit kompleksine yaklaşık 500 metre uzaklıktadır. Mnajdra, M.Ö. 4. binyıl civarında inşa edilmiştir; Malta'daki Megalit Tapınaklar, Dünya Miras Komitesi tarafından "benzersiz mimari başyapıtlar" olarak tanımlanan en eski dini mekanlar arasındadır. 1992'de UNESCO, Mnajdra kompleksini ve dört diğer Malta megalitik yapısını Dünya Mirası olarak ilan etmiştir. 2009'da koruma çalışmaları tamamlandı.
Malta'daki Mġarr'da yer alan Ta' Ħaġrat Tapınakları, diğer birçok megalitik tapınakla birlikte UNESCO Dünya Mirası Sitesi olarak kabul edilmektedir. Bunlar Dünya'daki en eski dini mekanlar arasındadır. Büyük Ta' Ħaġrat Tapınağı, Ġgantija evresine ; küçük olan Saflieni evresinde tarihlenmektedir.
Skorba tapınakları, Malta'nın neolitik kültürünün en erken dönemlerine dair ayrıntılı ve bilgilendirici bilgiler veren Malta'daki Żebbiegħ'nin kuzey kenarındaki megalit kalıntılarıdır. Bu alan yalnızca 1960'ların başında, bazıları 19. yüzyılın başlarından beri incelenmekte olan diğer megalitik bölgelere kıyasla oldukça geç kazıldı. Sitenin önemi, Malta'daki altı megalit tapınak ile birlikte UNESCO Dünya Mirası olarak listelenmesinden sonra anlaşıldı.
Tarxien Tapınakları, Malta, Tarxien'de yer alan bir arkeolojik komplekstir. Tapınaklar, yaklaşık M.Ö. 3150 yıllarına tarihlenmektedir. Site 1992'de Malta adasındaki diğer megalitik tapınaklarla birlikte UNESCO Dünya Mirası Sitesi olarak ilan edildi.
Tarih öncesinde din, Tarihöncesi çağdaki insanların dini inançları ve uygulamalarıdır. Terim Paleolitik din, Mezolitik din, Neolitik din ve Tunç Çağı dinlerini kapsar. Demir Çağı da bu kapsamda toplanabilmektedir.
Heritage Malta Malta ulusal müzeler, koruma uygulamaları ve kültürel miras ajansıdır. 2002 yılında çıkarılan Kültürel Miras Yasası tarafından oluşturulan ulusal ajans, eski Müzeler Departmanının yerini aldı. Başlangıçta Heritage Malta, müzelerin, sitelerin ve koleksiyonlarının yönetimi ile görevlendirildi, ancak 2005'te ajans, eski Malta Restorasyon Merkezi'nin korumadan sorumlu ulusal ajans olması yönünde de görevlendirilmiştir. Müzeler, kültürel miras ve korumadan sorumlu ulusal ajans olan Heritage Malta, Bakanlık tarafından atanan bir Yönetim Kurulu tarafından idare edilmektedir. Kurul, bir Başkan tarafından yönetilir ve genellikle üç yıl üst üste atanır.
Neolitik mimari, Neolitik dönem olan MÖ 10.000 ila 2.000 yılları arasında konut ve barınmayı kapsayan yapıları ifade etmektedir. Güneybatı Asya'da, Neolitik kültürler M.Ö 10.000'den kısa bir süre sonra, başlangıçta Levant'ta ve oradan doğu ve batıya doğru ortaya çıkmaktadır. MÖ 6.500'e kadar Güneydoğu Avrupa'da ilk kez ortaya çıkan tarım toplumları ile MÖ 8.000'de Güneydoğu Anadolu, Suriye ve Irak'ta ve MÖ 5.500 civarı orta Avrupa'da erken Neolitik yapılar ve yapılar bulunabilmektedir..
Għar Dalam, Malta'nın Birżebbuġa kasabasının dış mahallelerinde bulunan 144 metre uzunluğunda bir freatik tüp ve mağara veya çıkmaz sokaktır. Mağara, Son Buzul Maksimum'un sonunda Malta'da mahsur kalan ve daha sonra soyu tükenmiş hayvanlars sit kemik kalıntıları içermektedir. Adını Malta tarihöncesindeki Għar Dalam döneminden almıştır ve Malta'nın en önemli ulusal anıtlarından biri olarak görülmektedir. Stentinello'da bulunana benzer çanak çömlekler Għar Dalam'da da bulunmuştur, ancak bu buluntularda pul süslemeleri gibi ayrıntılar görülmez.
Malta
