Üygül
Üygül, Yakutların Tengricilik inancında Ulu Toyun'un büyük oğludur. İyilik Tanrısı olarak görünür. Yüceliği, üstünlüğü ve büyüklüğü sembolize eder.
Ayrıca bakınız
- Türk Mitolojisi
- Tengricilik
Üygül, Yakutların Tengricilik inancında Ulu Toyun'un büyük oğludur. İyilik Tanrısı olarak görünür. Yüceliği, üstünlüğü ve büyüklüğü sembolize eder.
Ekinoks, Güneş ışınlarının Ekvator'a dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. İlkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kez tekrarlanır.
Tengri, Eski Türkçede Tanrı, Gökyüzü; Eski Türklerin ve Moğolların inancı Tengricilik'te Gök Tanrı ya da Gök'ün yüce tinidir. Aynı zamanda Orhun Yazıtları'nda ilk çözümlenen sözcük olup yazılışı "𐱅𐰭𐰼𐰃" şeklindedir. Yer Tengri; Gök Tengri'nin torunu, Kayra Han'ın oğlu, Ülgen'in kardeşi ve Erlik'in amcası. Gök Tengri; ise Kayra Han'ın babası, Yer Tengri'nin dedesi, Ülgen'in dedesi ve Erlik'in büyük dedesi.
Kam sözcüğünün çeşitli manaları ve kullanımları vardır:
Moğollar, Doğu ve Orta Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları olan Moğolistan'ın ve Moğolistan devleti ile sınır paylaşan, fakat Çin'e bağlı olan İç Moğolistan bölgesinin yerli halkıdırlar.
Tengricilik veya Tengrizm, Avrasya stepleri'nde ortaya çıkan, şamanizm ve animizme dayanan dinî bir inançtır. Türk ve Moğol toplumlarının inandığı dinlerden biridir. Tengri'ye tapınmanın yanında Animizm ve Totemlik bu inancın ana kısımlarını oluşturmaktadır.
Satılay Hanım - Türk ve Altay mitolojisinde Fesat Tanrıçası. Ruh hastalıklarına ve intiharlara sebebiyet verir. Çaresiz, umutsuz insanları intihar etmeleri için kandırır. Kötülüklere neden olur. Uzun ve dağınık saçları vardır. Görüntüsü ürperticidir. Çıplak ayakları ile sessizce gezer. Gönderdiği kötü ruhların musallat olduğu kişiler aymazlığa ve kendini bilmezliğe düşerler. Uslarını doğru kullanamazlar.
Maygıl Ana - Türk, Yakut ve Altay mitolojisinde Su Tanrıçası. Altayların ve Yakutların Tengricilik inançlarında koruyucu tanrıçalarındandır. Yeryüzündeki sulardan sorumludur.
Baranbatır, Yakutların Tengricilik inancında evleri koruyan bir tanrıdır.
Demir Han, Yakutların Tengricilik inancında, Yer Su'ların arasında ileri gelen ve tanrı ayarında bulunan ruhlardan biridir. Dağ başlarında oturur.
Ongun, Eski Türklerin Tengricilik inancında, içinde bir ruhu barındıran bir cisme verilen isimdir. Diğer eski inanç sistemlerinde de bulunan totem ile karşılaştırılabilir. Aynı Amerika yerlilerin totemleri gibi, eski Türk boylarının da her birisinin kendine özel bir ongunu vardır. Bu genellikle kendi boylarını koruduğuna inandıkları kutsal bir hayvan türü ya da büyük bir atalarının ruhunu barındırdığına inandıkları bir cisimdir.
Burhancılık, 1904-1930 yılları arasında Altay bölgesinde ortaya çıkmış olan ve Rus emperyalizmine karşı devrim özellikleri taşıyan dinsel ayaklanma.
Erkliğ Han, Türk ve Altay mitolojisinde uzay tanrısı. Yıldızlardan, göktaşlarından ve gök nesnelerinden sorumludur. Erklik olarak da söylenir. Adı gezegenlerden birisine verilmiştir. Tengricilikte Venüs gezegeninin efendisidir. İnanışa göre gökyüzünde yıldız kaymalarının sorumlusu da Erkliğ Han'dır. Bunlara ateşli ok denir.
Kayra Han, Kayır Han ya da Kayrakan, Oğuzlarda ise Krayir, Türk ve Altay mitolojisinde yer alan yaratıcı ve baş tanrıdır. Altay, Tuva, Hakas ve Yakut mitolojilerinde ön plana çıkmaktadır. Babası ilk Tanrı olan Gök Tengri'dir, annesi yoktur.
Tengir Ordo yani Tengri'nin Halkı 2005 yılında Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te, Kırgız milletvekili Dastan Sarıgulov tarafından kurulan ve Türkçü emelleri olan bir kuruluş.
Taraz, Tarâz veya Tıraz, önceleri Talas, Jambıl veya Cambul ve Evliya Ata, Kazakistan'ın Jambıl Eyaletinin merkezi olan bir şehirdir. Güney Kazakistan'da, Kırgızistan sınırına yakın olup Talas Nehri (Taraz) üzerindedir.
Çağdaş paganizm, modern paganizm veya neopaganizm, modern çağ öncesi Avrupa'daki pagan inanışları başta olmak üzere tarihi pagan inanışlarının devamı olduğunu ya da bu inanışlardan türediklerini iddia eden çağdaş dini hareketlere verilen genel ad. Kendi içlerinde birçok benzerlik barındırmalarına rağmen çağdaş Pagan inanışları tek bir inanç, ibadet şekli ya da kutsal metin etrafında toplanmayıp çeşitlilik gösterirler.
Asya'ya özgü mitolojiler şunlardır:
Türkiye'de Tengricilik küçük azınlık dinlerinden biridir. İlahiyatçı yazar Cemil Kılıç'a göre eski Türk dini olan Tengriciliğe son yıllarda ilgi artmakta ve kendini Tengrici sayan kişilerin sayısı çoğalmaktadır. Kılıç Tengriciliği Türkiye'de deizm çerçevesinde değerlendirmekte ve inancı "Türk deizmi" olarak ele almaktadır.
Estonya Neopaganizmi ya da Estçe: maausk veya taarausk Est halkının Hristiyan olmadan önceki inançlarını diriltmeyi amaçlayan din. Tengricilik, Fin Neopaganizmi ve Macar Neopaganizmi ile pek çok ortak yönü vardır.
Macar Neo-Paganizmi Macarlar'ın Hristiyan olmadan önceki inançlarını diriltmeyi amaçlayan bir dindir. Macar Neopaganizmi'nin Tengricilik ile pek çok ortak yönü bulunur. Macar Neopaganizmi hareketinin kökleri 18. ve 19. yüzyıla uzanır. Ulusal bir Macar dininin inşası, iki savaş arası dönemde Turancı çevrelerde kabul gördü. Macaristan Halk Cumhuriyeti döneminde dinin yayılması komünistlerin din karşıtı politikaları yüzünden sekteye uğradı. Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra Macaristan'da Macar Neopaganizmi hareketi yeniden yükselişe geçti. Macar Neopaganizmi grupları arasındaki fikir birliği, Macarların, Finlerin ve Estlerin Ural halkları arasında ortaya çıktığı yönündedir. Bu nedenle Macar Neopaganizmi grupları, İskit, Sümer ve Türk kültürleriyle bağ geliştirmektedir.