İçeriğe atla

Üner Ulutuğ

Üner Ulutuğ
Doğum1938
Lefkoşa
Ölüm2 Temmuz 1978
Defin yeriLefkoşa Mezarlığı[1]
MilliyetKıbrıs Türkü
EğitimAnkara Devlet Tiyatrosu
MeslekTiyatrocu
Tanınma nedeniİlk Sahne'nin kurucusu

Üner Ulutuğ (d. 1938, Lefkoşa - 2 Temmuz 1978), Kıbrıslı tiyatro sanatçısı ve yönetmeni. İlk Sahne'nin kurucularındandır.

Hayatı

Lefkoşa'da, 1938 yılında doğdu. Henüz 16 yaşında iken babası ile birlikte İngiltere'ye göç etti. Burada uzun süre kalayıp bir yıl gibi bir süre sonra Kıbrıs'a geri döndü. Kıbrıs Elektrik İdaresi'nde memur olarak çalışmaya başladı. 1950'li yılların sonunda arkadaşlarıyla kurduğu Kıbrıs Türk Kültür Derneği'nde etkin bir şekilde çalışır.[2]

Ankara Devlet Konservatuvarının tiyatro bölümünü kazanan Ulutuğ, Elektrik İdaresi'ndeki görevinden ayrılıp Ankara'ya gitti. 1962'de eğitimini tamamlayıp Kıbrıs'a döndü. Adaya dönüşünün ardından Kıbrıs Radyo Yayın Korporasyonu’nda programcı olarak çalışmaya başladı. Bu süreçte radyo skeçleri sergiledi.[2] Şubat 1963'te Kıbrıslı Türklerin ilk profesyonel özel tiyatro topluluğunu teşkil eden İlk Sahne'nin kuruculuğuna öncülük etti.[3]

Adada çatışmalar başlayınca Rum tarafında kalan Kıbrıs Radyo Yayın Korporasyonu'ndaki görevinden ayrılmak zorunda kaldı. Türk tarafında radyo çalışmalarına devam eder ve Bayrak Radyosu'nun kurulmasında ve çalışmasında rol aldı. BRT'nin kuruluşundan sonra, Bayrak Radyosu'nda spiker olarak görev yapar. Aynı dönemde "Arkası Yarın" adlı bir programın da yönetmenliğini üstlendi.[2]

Daha sonra Kenan Coyğun'un talimatı ile İlk Sahne'yi Devlet Tiyatrosu'na dönüştürerek Kıbrıs Türk Devlet Tiyatroları'nın kuruluşunu tamamladılar.[2] 1965-68 yılları arasında o dönemki ismiyle Kıbrıs Türk Tiyatrosu İlk Sahne'nin kurucu müdürlüğünü yaptı.[3] Ayla Haşmet, Hilmi Özen gibi tiyatro mezunu isimlerle birlikte, kendilerine ayrılan Atatürk İlkokulu'nda oyunlarını sergilemeye başladılar. Bu dönemde, yılda en az üç oyun sergilemeye çalıştılar,[2] Ulutuğ bunların yaklaşık yirmisinde aktör ve yönetmen olarak görev yaptı. 1975'te muhtelif anlaşmazlıklar sonrasında tiyatrodan istifa etti.[3]

Ulutuğ, tiyatronun yanı sıra şiir, hikâye gibi alanlarda da eserler verdi. Yazdığı hikâyeleri ile ödüller kazandı.[2]

Ulutuğ, 2 Temmuz 1978’de Londra'da öldü.[2][3]

Tiyatro yazarlığı

1963-74 dönemi arasında Kıbrıs Türk tiyatrosuna hakim olan milliyetçi (Hüseyin Ezilmez'in tabiriyle "hamasi/destanî") tiyatro yazınının Ezilmez'e göre "en önemli temsilcisi"dir. Ulusal çizgide yazdığı oyunlar, Kıbrıs Türk yönetiminin yazdığı ulusal oyun yazma yarışmalarında dereceye girdi ve iki kitapta toplandı: Kıbrıs Türk Ulusal Radyo ve Sahne Oyunları (1973) ve Kıbrıs Türk Ulusal Sahne Oyunları (1974). Bu oyunlar gerek 1963-74 döneminde, gerekse Kıbrıs Harekâtı sonrasında profesyonel ve amatör topluluklarca sahnelendi. Bunun yanı sıra Bayrak Radyosu ve BRT için yazdığı, radyo ve televizyonda sahnelenen veya seslendirilen radyofonik oyunları ve televizyon piyesleri bulunmaktadır.[3]

Ulutuğ'un yazdığı oyunlardaki amacı, o dönemde varoluş mücadelesi vermekte olan Kıbrıs Türk toplumuna moral-motivasyon vermek, millî tarih ve kimlik algısı doğrultusunda bir toplumsal bilinç oluşturmaktı. Oyunları yazıldığı dönemde hakim olan milliyetçi ideolojiyi yansıtır. Hüseyin Ezilmez'in değerlendirmesine göre bunlar "daha ziyade dönemin heyecanı ve hissiyatıyla kaleme alınmış, sadece yazıldığı devrin zihniyeti ile tarihe bakışının birer aynası durumunda olan, umumiyetle düşüncenin sanat endişesine galebe çaldığı" oyunlardır.[3]

Ulutuğ'un oyunlarında merkezde her daim bir ana karakter yer alır ve oyunda ana tema olarak bu karakterin kahramanlıkları ve fedakârlıkları işlenir. Örneğin Bu Destan Bizimdir isimli 1973'te yayımlanan kitapta yer alan üç perdeli oyununda, Rum kızı Maria'yla Türk genci Ümit birbirine aşık olurlar. Maria'nın babası Türkler, Ümit'in babası Rumlar tarafından öldürülür. Evden kaçan Maria Ümit'i görmek istese de, Ümit aralarına vatanın girdiğini söyleyip artık onu sevmediğini belirtir. Sonrasında Türk Mukavemet Teşkilatı tarafından görevlendirilen Ümit, casusluk maksadıyla Rum tarafına geçer, Türk tarafındaki herkes Ümit'in aşkı yüzünden vatana ihanet ettiğini düşünür. Rum erleri tarafından yakalanıp işkence edilen Ümit, önce Maria tarafından organize ettiği bir planla kurtarılır, sonrasında yaralı hâlde kuzeye geçerken Maria'nın kendisiyle gelmesine izin vermez. Ümit istihbarat bilgilerini aktarıp hayatını kaybeder.[3]

Yönettiği oyunlar

Yönettiği oyunlar şöyledir;[4]

  • Kör (1963)
  • Cepheden Piknik (1963)
  • Pusuda (1963)
  • Duvarların Ötesi (1963)
  • Erkek Güzeli (1965)
  • İnsansızlar (1966)
  • Yarın Cumartesi (1967)
  • Sürünün Beyaz Kuzusu (1967)
  • Mavi Tilki (1967)
  • Deli İbrahim (1973)

Kaynakça

  1. ^ "Üner Ulutuğ mezarı başında anılacak". Haber Kıbrıs. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2019. 
  2. ^ a b c d e f g "Yitirdiklerimiz: Üner Ulutuğ". Kıbrıs Gazetesi. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2019. 
  3. ^ a b c d e f g Ezilmez, Hüseyin (2019). "Üner Ulutuğ". Bozkurt, İsmail; Karakartal, Oğuz (Ed.). Kıbrıs Türk Edebiyatı Tarihi (1571-2017). 1. Ankara: Kıbrıs Türk Edebiyatı Araştırma ve Tanıtma Projesi. ss. 508-513. ISBN 978-605-4598-46-5. 
  4. ^ "KIBRIS TÜRK DEVLET TİYATROLARININ İLK SAHNEDEN GÜNÜMÜZE KADAR OYNADIĞI OYUNLAR". KIBRIS TÜRK DEVLET TİYATROLARI. 9 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti</span> Kıbrıs adasında fiili devlet

Kuzey Kıbrıs, resmî adıyla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Akdeniz'deki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan, fiilî devlet. Varlığı Türkiye ve Türk Devletler Teşkilatı dışında hiçbir ülke/oluşum tarafından tanınmamaktadır. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi kuruluşlar ve uluslararası toplum tarafından 1974'te Türkiye'nin gerçekleştirdiği Kıbrıs Harekâtı'ndan beri Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Türkiye işgali altındaki toprağı olarak nitelenir.

Zehra Nesrin Sipahi,, Türk klasik Türk müziği sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Oktay Arayıcı</span>

Oktay Arayıcı Türk oyun yazarı, senarist, radyo programcısı.

Kan Sesi veya Kıbrıslı Türkler'e Barbarlıklar ve Madalyonun Öteki Yüzü, 1974'te Kıbrıs Harekâtı sırasında EOKA-B tarafından Muratağa, Sandallar ve Atlılar köylerinde çoğu kadın ve çocuk 126 Kıbrıslı Türk'ün öldürülmesini anlatan Kıbrıslı Rum asıllı İskoç yazar Antonis "Tony" Angastiniyotis'e ait belgesel.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Dümbüllü</span> Türk oyuncu

İsmail Hakkı Dümbüllü Geleneksel Türk Tiyatrosunun son temsilcisi, orta oyunu ve tulûat sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyetinin başkenti

Lefkoşa, Kıbrıs adasının ortasında yer alan, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti. Kıbrıs'ın en kalabalık kenti ve en önemli kültür, sanayi, ticaret ve ulaşım merkezidir. Lefkoşa, 35°10' kuzey, 33°21' doğuda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Bayrak Radyo Televizyon Kurumu</span> Kıbrıslı Türk kamu televizyon kurumu

Bayrak Radyo Televizyon Kurumu ('BRT), KKTC'de kamu yayıncılığı yapmakla görevli kuruluşudur. BRT yayın hayatına 1963 yılında, yayın için gerekli elektrik enerjisinin birkaç araba aküsünden sağlandığı bir garajda, 2 mücahit tarafından yapılan Bayrak Radyosu'nun yayını ile başlamıştır. İlk yayın sözü ise 'Bayrak, Bayrak, Bayrak' diye verilmişti.

Bayındır Radyo Televizyonu (brt) 1998 yılında test yayınlarına başlayıp 1999 yılında normal yayına geçmiş Türkiye'de faaliyet gösteren Bayındır Holding'e bağlı ulusal yayın yapmış bir televizyon kanalıdır. Sahibi Kamuran Çörtük'tür.

Hasan Erkek Türk oyun yazarı ve yazardır.

Akritas Planı, 1963 senesinin başlarında Kıbrıs Cumhuriyeti Hükûmetinde çoğunluğa sahip Kıbrıs Rumlarının, Kıbrıs Türklerini yönetimde zayıflatarak daha sonra Kıbrıs Cumhuriyeti'ni Yunanistan ile birleştirmeyi amaçlayan plan. Enosis fikrinde olduğu gibi, Yunanistan ile Kıbrıs'ın birleşmesi şeklinde anılır.

Gülgûn Feyman, Türk haber spikeri.

<span class="mw-page-title-main">Erenköy Direnişi</span>

Erenköy Direnişi, 1964 yılında Kıbrıs'ın Erenköy (Koççina) bölgesinde Türk Mukavemet Teşkilatına (TMT) mensup Kıbrıs Türkleri ile Millî Muhafız Ordusuna (MMO) mensup Kıbrıs Rumları arasında meydana gelen çatışmalar.

Osman Alkaş, Kıbrıslı Türk oyuncudur. Lefkoşa Belediye Tiyatrosunun kurucularındandır ve hâlen bu tiyatroda aktif görev almaktadır. Kıbrıs Türk halkı arasında popüler olan Torba programının yapımında görev almış, Gölgeler ve Suretler filmi ve Öyle Bir Geçer Zaman ki dizisinde rol almıştır. Ardından sırasıyla; Uzun Hikâye, Hükümet Kadın 2 ve Sarmaşık filmlerinde oynamıştır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ulusal ve bölgesel yayın yapan 14 televizyon kanalı bulunmaktadır. KKTC'nin ilk kurulan televizyon kanalı aynı zamanda bir devlet kanalı olan Bayrak Radyo Televizyon'dur. 1996 yılında ilk özel televizyon kanalı olan Tempo TV'nin kurulmasıyla KKTC'de televizyon yayıncılığı devlet tekelinde olmaktan çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kıbrıs ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi</span>

Kuzey Kıbrıs ve Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ya da Kıbrıslı Türklerin Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisinde Temsili, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi arasında süregelen ilişkileri içerir. Sadece Türkiye tarafından tanınan KKTC milletvekilleri Kıbrıs Türk Toplumu'nun Seçilmiş Temsilcileri sıfatı ile 2004 yılından bu yana asamble toplantılarına 2 temsilci ile gözlemci statüsünde dahil olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Akıncı</span> 4. KKTC cumhurbaşkanı

Mustafa Akıncı, Kıbrıs Türkü siyasetçi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin 4. Cumhurbaşkanı. 2015'ten 2020'ye kadar cumhurbaşkanlığı görevini yaptı. 2015 cumhurbaşkanlığı seçiminde %60,6 oy oranıyla ikinci turda Cumhurbaşkanı seçilen Akıncı, Cumhurbaşkanlığı süresince Nikos Anastasiadis'le görüşerek Kıbrıs sorununa iki toplumlu, iki bölgeli bir federasyon çerçevesinde çözüm bulmaya çalıştı, çözüm süreci 2017 yılında çöktü. 2020 seçimine bağımsız aday olarak katılmış ve seçimi ikinci turda kaybetmiştir. Son seçimden sonra aktif siyaseti bıraktığını açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kamran Aziz</span> Kıbrıs Türkü müzisyen ve eczacı (1922–2017)

Kamran Aziz, Kıbrıs Türkü besteci, söz yazarı ve eczacı. Kıbrıs Türk halk müziğine yaptığı katkılarla bu müzik türünün çağdaş öncülerinden oldu. Bunun yanı sıra Kıbrıs Türkleri arasında halk içinde müzik icra eden ilk kadınlardan biri olarak Jale Derviş'le birlikte Batı müziğinin icrasını ve öğrenimini yaydı. Kıbrıs Türk halkının ilk kadın bestecisi ve ilk kadın eczacısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Belediye Tiyatrosu</span>

Lefkoşa Belediye Tiyatrosu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Lefkoşa'nın kuzey kesiminde bulunan tiyatro topluluğu. Lefkoşa Türk Belediyesi bünyesindedir. 1980'de kuruldu.

İlk Sahne, Lefkoşa, KKTC'de yer alan bir tiyatro salonu. Kıbrıs Türkleri'nin ilk tiyatrosudur. 1963'te kurulmuştur. Kurucuları arasında Üner Ulutuğ, Kemal Tunç, Yücel Köseoğlu, Biler Demircioğlu yer almaktadır. Ankara Devlet Konservatuvarı'ndan mezun olan Ulutuğ tarafından İlk Sahne'de sergilenen ilk oyun Vedad Nedim Tor tarafından yazılan Kör oldu. İlk Sahne, Aralık 1963'te topluluk içindeki ciddi politik sorunlar nedeniyle kapandı.

Süleyman Uluçamgil, tam adıyla Süleyman Ali Uluçamgil, Kıbrıs Türkü şairdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.