İçeriğe atla

Özgür İdil-Ural

'Özgür İdil-Ural' (Tatarça Azat İdel-Ural, Erzyança 'Olyachiv Rav-Uralon), Erzyan-Mokshanya (Mordovya), Çuvaşistan, Mari El, Tataristan, Udmurtya, Başkortostan cumhuriyetleri tarafından bağımsızlık kazanma ve bu altı cumhuriyetin ortak bir sınır, ekonomik alan ve kolektif bir güvenlik sistemi ile bütünleşik bir birlikteliği yaratma hedefi ile Volga bölgesi halklarının sosyal bir hareketidir.

İdil-Ural projesine bağlı Mordovya, Çuvaşistan, Mari El, Tataristan, Udmurtya, Başkortostan cumhuriyetleri.

28 Aralık 2014'te tutuklanan ve 2015 yılının Eylül ayında Kırım ilhakını eleştirdiği için 3 yıl hapis cezasına çarptırılan Tatar ulusal hareketi liderlerinden biri olan Rafis Kaşapov 26 Aralık 2017'de Rusya hapsinden serbest bırakıldı.[1][2][3] Şubat 2018'in başlarında Ukrayna'ya gitti ve kısa bir süre sonra aynı düşünceleri taşıyan biriyle tanıştı - Mordovyalı erzyan milletinden emekli bir asker Sıres Bolyayen.[4]

21 Mart'ta, Rafis Kaşapov, Sıres Bolyayen ve benzer fikirlere sahip küçük bir grup Kiev'de bir basın toplantısı düzenlediler ve 'Özgür İdil-Ural' halk hareketinin yaratıldığını duyurdular. Faaliyetlerinin ilk 5 ayı boyunca örgüt, açıkça ayrılıkçı tutumlardan uzak kalarak, Volga bölgesi cumhuriyetlerinin Rusya içinde gerçek egemenlik restorasyonu için mücadeleyi ilan ediyordu.[5]

Ancak, cumhuriyetlerin devlet dilleri müfredatın zorunlu kısmından çıkartılmasını talep eden genel devlet okullarında yerel dilleri okutma hakkındaki kanunu Devlet Duma'sı kabul ettikten sonra, 'Özgür İdil-Ural' faaliyetlerinin amacını değiştirdi.[6]

'Özgür İdil-Ural' 25 Temmuz 2018'de, gelecekte Erzyan-Mokshanya, Çuvaşistan, Mari El, Tataristan, Udmurtya ve Başkortostan bağımsız ulusal demokratik devletleri kurmak için çalıştığını açıkladı. Aynı zamanda hareket, şiddet içermeyen direniş yöntemlerine uyduğunu vurguladı. Ondan sonra birkaç gün içinde, Rusya medyası, hareketin kurucusu Rafis Kaşapov'a karşı, ırk, milliyet, dil, din temelinde düşmanlığı kışkırtan materyaller yayınladığı için yeni bir ceza davası açıldığını bildirdi.[7][8][9]

Kaynakça

  1. ^ "Гафиулла Газиз. Төркиядән кайтуга Кашаповны ФСБ кулга алган. 28 декабрь 2014". 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  2. ^ "Гафиулла Газиз. "Дәүләт Рәфис Кашапов кебекләрдән курка". 15 сентябрь 2015". 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  3. ^ "Рәфис Кашапов: "Бәләкәй төрмәдән зур төрмәгә чыктым". 27 декабрь 2017". 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  4. ^ "Ярослава Тимощук. Ерзянські підпільники. У Києві активісти з Поволжя та Уралу започаткували рух за незалежність своїх республік. 18.04.2018". 1 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  5. ^ "ГР "Вільний Ідель-Урал" буде добиватися суверенітету кількох російських республік. 24.03.2018". 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  6. ^ "Вадим Мещеряков. "Свободный Идель-Урал" заявил о намерении "построить независимые национальные демократические государства". 26 июля 2018". 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  7. ^ "Представник «Ідель-Урал»: русифікаторський мовний закон в РФ — це агонія Імперії. 1 серпня 2018". 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  8. ^ "Рәфис Кашапов эзләүгә игълан ителгән. 27 сентябрь 2018". 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 
  9. ^ "В Челнах завели очередное уголовное дело на Рафиса Кашапова. 25.07.2018". 30 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tataristan</span> Doğu Avrupa ve Kuzey Asyada yer alan federe yapı

Tataristan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı ve Volga Federal Bölgesi'nin coğrafi sınırları içinde bulunan federal yapıdır. Rusya Federasyonu 2010 yılı nüfus sayımına göre 3.786.488 nüfusu ve 67.836 km2 alanı olan petrol ve maden zengini devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Mari El</span> Rusyaya bağlı özerk cumhuriyet

Mari El Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Kazan, Tataristan</span>

Kazan, Rusya'ya bağlı Tataristan'ın en büyük şehri ve başkentidir. Volga ve Kazanka Nehirlerinin birleştiği noktada yer alan şehir, 425,3 kilometrekarelik bir alanı kaplamakta olup, nüfusu 1,3 milyonun üzerinde ve büyük metropol bölgesinde yaklaşık 2 milyona ulaşmaktadır. Kazan, Volga Federal Bölgesi'nin yanı sıra Volga üzerindeki en kalabalık şehir olarak Rusya'nın beşinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşça</span> Türk dili

Çuvaşça, Rusya'nın orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türki dillerden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. Çuvaşça, Çuvaşların anadili ve Çuvaşistan’ın resmî dilidir. Yaklaşık iki milyon kişi tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre Çuvaşistan’da bu dili konuşan nüfusun % 92 etnik olarak Çuvaş, % 8’i ise başka etnik kökenlidir. Çuvaşça, okullarda eğitim dili olmasına ve medyada kullanılmasına karşın, Rusçanın yaygın kullanımından dolayı tehlike altında olan bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Fin-Ugor kavimleri</span>

Fin-Ugor halkları, bugün Kuzeydoğu Avrupa'da yaşayan ve aynı dil ailesini oluşturan halklar topluluğu. Fin-Ugor halklarının konuştuğu diller ve lehçeler Samoyed dilleri dışındaki tüm Ural dilleri değişkelerini kapsayan Fin-Ugor dilleri grubuna girmektedir. Bu kavimlerin toplam nüfusu 30 milyon civarındadır. Fin-Ugor halklarının en bilinenleri Macarlar, Finler ve Estonlardır.

Udmurtlar, tarih boyunca Rusçada Çud Otyatskaya, Otyaklar veya daha sık kullanımı olan Votyaklar adı ile Tatarcada ise Ar adı ile bilinmiştir.

Sovyetler Birliği Özerk Cumhuriyetleri, Sovyetler Birliği içindeki bazı halklar için oluşturulan yönetim birimleridir. Bu özerk cumhuriyetlerin statüsü ülkeyi oluşturan cumhuriyetlerden düşük olup, ülkedeki özerk oblastlardan ve özerk okruglardan daha yüksektir.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan</span> Rusyaya bağlı federal bir bölge

Başkurdistan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı federal bir cumhuriyettir. İdil Nehri ile Ural Dağları arasında yer alır. Başkenti Ufa şehridir. 2010 nüfus sayımı itibarıyla 4.072.292 nüfusa sahip Başkurdistan, Rusya'nın en kalabalık cumhuriyetlerinden biridir. Başkurdistan'da 2010'da yapılan nüfus sayımına göre 1.584.554 Başkurt yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşistan</span>

Çuvaşistan veya Çuvaş Cumhuriyeti, , Rusya'nın içinde yer alan federe cumhuriyettir. Cumhuriyetin adını aldığı Çuvaşlar, Türk halklarından biridir. Çuvaşistan, Rusya’nın orta kesiminde yer alır ve Haziran 1920’de kurulmuştur. Yüzölçümü 18.300 km²'dir. Nüfusu yaklaşık 1.350.000'dir. Başkenti Çeboksarı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Çirmişler</span>

Çirmişler - - esasen Rusyada yaşayan Fin-Ugor halklarından biridir. Sayıları 604.000 kişi (2002), bu cümleden Mari El Cumhuriyetinde 324.400, Başkurdistanda 105.829, Tataristan'da 19.500 kişi.

Erzyaca, Ural dil ailesinin Mordvin dillerine ait bir dildir. Dil, Mordovya başta olmak üzere Nijni Novgorod, Çuvaşistan, Ulyanovsk, Samara, Penza, Saratov, Orenburg, Tataristan, Başkurdistan ve Ermenistan, Estonya, Kazakistan gibi eski Sovyet ülkelerinde yaşayan diaspora olmak üzere 260,000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Erzyaca, diğer Mordvin dili olan Mokşaca ile yakından ilişkili olup fonetik, morfoloji ve kelime haznesi bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Erzyaca, Rus Kiril alfabesi ile yazılmakta olup Mokşaca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın resmi dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Çeremşan Nehri</span>

Büyük Çeremşan Nehri, Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti ile Samara ve Ulyanovsk oblastlarında bulunan bir nehirdir. Nehir 336 km uzunluğunda olup Volga Nehri'nin sol koludur ve Kuybışev Baraj Gölü'ne dökülmektedir. Sağ kolu Küçük Çeremşan Nehri olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Kama Nehri</span> Rusyada bir nehir

Kama Nehri veya Çulman Nehri, Rusya'da Volga Nehri'nin sol kolu olan bir nehirdir. Nehir, 1,805 km uzunluğu ile Volga'nın en uzun sol koludur. Udmurtya'dan başlayarak Tataristan'da Volga Nehri'ne dökülmektedir.

Tataristan coğrafyası, Rusya Federasyonu'ndaki Tataristan Cumhuriyeti'nin coğrafi özelliklerini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">İdil-Ural</span> Rusyada bulunan bir tarihi bölge

İdil-Ural, kelimenin tam anlamıyla Volga-Ural, Doğu Avrupa'da, bugün Rusya'da bulunan tarihi bir bölgedir. Adı tam anlamıyla Tatar dilinde Volga-Urallar anlamına gelir. Sık kullanılan Rusça versiyonu Volgo-Uralye'dir. İdil-Ural terimi genellikle bu bölgedeki Rusya'nın 6 cumhuriyetini belirtmek için kullanılır. Bunlar: Başkurdistan, Çuvaşistan, Mari El, Mordovya, Tataristan ve Udmurtya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Volga Finleri</span>

Volga Finleri, Rusya'nın Volga Nehri yakınlarında yaşayan ve Ural dilleri konuşan yerli halklardan oluşan tarihi bir gruptur. Modern temsilcileri Çirmişler, Erzyanlar ve Mokşa Mordvinleridir. Günümüzde konuşulmayan Merya, Muroya ve Meşçerya dillerini konuşan halklar da bu gruba mensuptur. Permililer de bazen Volga Finleri olarak gruplandırılır.

Moğolların İdil Bulgar Devleti'ni istilası 1223'ten 1236'ya kadar sürmüştür. Aşağı Volga ve Kama merkezli Bulgar devleti, tarihinin büyük bölümünde Avrasya'daki kürk ticaretinin merkeziydi. Moğol fethinden önce Novgorod ve Vladimir Rusları bölgeyi defalarca yağmalayıp saldırarak Bulgar devletinin ekonomisini ve askerî gücünü zayıflatmışlardı. İdil Bulgar Devleti, 1223'ün sonlarında veya 1224'te Moğolları pusuya düşürdü 1229-1234 yılları arasında birçok çatışma yaşandı ve Moğol İmparatorluğu 1236'da Bulgarları fethetti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.