İçeriğe atla

Özbekistan'ın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesi

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri, bir halkın gerçekleştirdiği fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, gösteriler, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımını içerir.[1] "Somut olmayan kültürel miras", 2003 yılında hazırlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nde tanımlanmaktadır.[2] Yeni miras unsurlarının UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kaydedilmesi, sözleşmeyle kurulan uluslararası Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Komitesi tarafından belirlenmektedir.[3] Özbekistan anlaşmayı 18 Ocak 2006 yılında imzalamıştır.

Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurları

İsim Kayıt tarihi no. Açıklama
Nevruz[1]2016 01161Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz dünya çapında çeşitli halklar tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı.
İpek böcekçiliği ve dokuma amaçlı geleneksel ipek üretimi[2]2022 01890İpekböcekçiliği veya ipekçilik, ipek üretmek için ipek böceklerinin yetiştirilmesidir. Birkaç ticari ipek böceği türü olmasına rağmen, evcil ipek böceğinin tırtılı en yaygın kullanılan ve üzerinde en yoğun şekilde çalışılan ipek böceğidir.
Tezhip sanatı[3]2023 01981Tezhip (Osmanlıca: Tezhib) kelimesi, Arapça zeheb (altın) kökünden türemiş olup, ‘altınlamak’ anlamına gelir. Çoğulu olan “tezhibat” “altınlama süslemeler” demektir. Tezhip günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır. Tezhip sanatını icra eden erkeklere müzehhip kadınlara müzehhibe adı verilir.
Minyatür sanatı[4]2020 01598Minyatür, kendine has bir biçimi olan resim çeşididir.

Yaygın olarak, el yazması kitaplardaki metni görselleştiren, metinde yer alan bilgileri daha açık hale getiren kitap resimleri minyatür olarak bilinir. İşlenen temanın barındırdığı olayları görselleştirmek için olayı resme figürler halinde aktarmak ve figürler birbirini kapamayacak şekilde yerleştirme esastır.

İftar ve iftarın sosyo-kültürel gelenekleri[5]2017 01984İftar Ramazan ayında Müslümanların oruçlu geçirdikleri günün sonunda akşam ezanı okunduktan sonra (güneşin batmasında) yenilen yemektir.
Nasreddin Hoca[6]2022 01705Nasreddin Hoca (Osmanlıca: نصر الدین خوجه; 1208, Hortu - 1284, Akşehir), Anadolu Selçuklu Devleti döneminde, Hortu ile Akşehir çevresinde yaşamış olan efsanevi kişi ve mizah kahramanıdır.
Özbekistan'da seramik sanatları 2023 01989Özbekistan'da çanak çömlek kili bulunan bölgelerde seramik sanatı, uygulamalı sanatın en eski biçimlerinden biridir. Bu sanat, özellikle kırsal nüfusun günlük yaşamında kullanılan büyükçe ev eşyalarının yapımında kullanılır.[4]
Baksı sanatı2021 01706Baksılar (Farsça: بخشی,) geleneksel Türkmen müzisyenleridir.[5] Tarih boyunca gezici şarkıcı ve şaman olarak görev yapmışlar, aynı zamanda düğün, doğum gibi önemli yaşam olaylarının kutlamalarında müzik sağlamışlar ve şifacı ve manevi figürler olarak hareket etmişlerdir.
Harezm dansı, Lazgi2019 01364Lazgi Özbekistan'ın Harezm bölgesine özgü, hızlı ve hareketli bir danstır.
geleneksel atlas ve adras yapım tekniklerini koruma altına almaya odaklanan Margilan El Sanatları Geliştirme Merkezi 2017 01254Bugünkü Özbekistan topraklarında ikat atlas ve adras yapım tekniklerinin tarihi Geç Antik Çağ'a kadar uzanmaktadır. Tarihsel olarak Margilan, canlı ve ince işçilikli geleneksel kumaşlar olan atlas ve adrasın yapım merkezi olmuştur.[6]
Pilav kültürü ve geleneği 2016 01166Özbekistan'da bir atasözü vardır: "Misafir ev sahibinin sofrasında pilav yemeden gidemez." Özbek pilavı Özbekistan'ın kırsal ve kentsel kesimleri boyunca yapılan ve paylaşılan geleneksel bir yemektir.
Askiya, nüktedanlık sanatı 2014 00971Askiya, Özbekistan'ın sözlü halk sanatının bir parçası olan ve zeka gösterisi olarak tanımlanabilecek bir geleneksel sanat türüdür. İki veya daha fazla kişinin katılımıyla gerçekleşen bir tür atışma şeklinde ilerler. Katılımcılar, belirli bir tema etrafında nüktedanlıklarını ve nükte dolu konuşmalarıyla birbirlerini alt etmeye çalışırlar. Askiya'da hızlı düşünme, kelime oyunu, nükte ve nüktedanlık önemli bir yere sahiptir.
Katta Aşula 2014 00971Katta aşula, Özbekistan'ın Fergana Vadisi'nde yaşayan Tacik, Uygur ve Türk halklarına özgü, Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan'ın bazı bölgelerinde de söylenen bir geleneksel şarkı türüdür. Uzun nağmeli şarkı anlamına gelen Katta aşula, aşka, evrene ve doğaya ilişkin felsefi ve teolojik kavramlar üzerine kurulu, doğaçlama da içeren bir şarkı söyleme türüdür.
Baysun İlçesi'nin kültürel ortamı 2008 00019Baysun İlçesi, Özbekistan'ın Surhandarya Bölgesi'nde yer alan bir ilçedir. Bölge, zengin kültürü ve gelenekleriyle bilinir. Baysun'un kültürel ortamı, Tacik, Özbek ve diğer Türk halklarının kültürlerinin bir karışımıdır.
Şeşmakam müziği[7]2008 00089Şaşmakom, Tacikistan ve Özbekistan'ın önde gelen klasik müzik türüdür. "Altı makam" anlamına gelen Shashmaqom, Buhara şehrinde gelişmiş olabilecek karmaşık ve mükemmel bir enstrümantal ve vokal kompozisyonları döngüsüdür.

Notlar

Kaynakça

  1. ^ Aslan, Sıracettin (31 Aralık 2019). "Uluslararası Islâm Bilim Tarihi ve Fuat Sezgin Sempozyumu 15-17 Şubat 2019 Diyarbakır". darulfunun ilahiyat. doi:10.26650/di.2019.30.2.0000. 
  2. ^ "Text of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage". 4 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  3. ^ "Functions of the Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage". 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  4. ^ "eramic arts in Uzbekistan". 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024. 
  5. ^ Olayiwola, Johnson; Yusuf, Anthony Olukayode; Akanmu, Abiola Abosede; Murzi, Homero; Gao, Xinghua; Afsari, Kereshmeh (2 Mayıs 2023). "Construction practice knowledge for complementing classroom teaching during site visits". Smart and Sustainable Built Environment. doi:10.1108/sasbe-07-2022-0144. ISSN 2046-6099. 
  6. ^ "Margilan Crafts Development Centre, safeguarding of the atlas and adras making traditional technologies". 10 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki Dünya Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

1972 yılında imzalanan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), kültürel veya doğal miras açısından önem taşıyan yerler olan Dünya Mirasları kavramını tanımladı. Doğal özellikler, jeolojik ve fizyografik oluşumlar ve bilim, koruma veya doğal güzellik açısından önemli olan doğal alanlar doğal miras olarak tanımlanır. Azerbaycan, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmeyi 16 Aralık 1993'te onaylamasıyla ülkedeki alanlar listeye dahil edilmiştir.

Somut olmayan kültürel miras veya yaşayan kültürel miras, bir topluluğun veya bireyin kendi kültürel mirasının bir parçası olarak gördüğü her türlü bilgi, beceri, uygulama, ifade ve bunlarla ilişkili araç, gereç ve mekanı ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Mirası</span> kültürel veya fiziksel önemi nedeniyle UNESCO tarafından listelenen yer

Dünya Mirası, UNESCO tarafından listelenen, özel kültürel veya fiziksel öneme sahip yerlerden her birine verilen addır. Genel Kurul tarafından seçilen 21 UNESCO üyesi ülkenin oluşturduğu Dünya Miras Komitesi tarafından yönetilen uluslararası Dünya Mirası Programı bu listeyi güncellemektedir.

<span class="mw-page-title-main">UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri</span> Vikimedya liste maddesi

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri, somut olmayan kültürel miras unsurlarının (SOKÜM) dünya çapında daha iyi korunmasını sağlamak ve bunların öneminin fark edilmesini sağlamak amacıyla, UNESCO tarafından 2008 yılından beri güncellenip hazırlanan; farklı ülkelerdeki önemli SOKÜM unsurlarını, acil koruma gerektirenleri ve korma alanındaki iyi uygulamaları içeren listelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Dragana Lucija Ratković Aydemir</span>

Dragana Lucija Ratković Aydemir, Hırvat sanat tarihçisi ve karşılaştırmacı, kültür yöneticisi, miras tercümanı, kültür ve turizm girişimcisi. Zagreb (Hırvatistan), İstanbul ve Çeşme'de yaşamakta ve çalışmalarını sürdürmektedir.

Listeye ilk alınan kültürel değer, Azerbaycan muğamı 2008 yılında listeye dahil edilmiştir.

Somut olmayan kültürel miras festivaller, müzikler, performanslar, kutlamalar, el sanatları ve sözlü gelenekler gibi geleneksel bilgileri kapsayan, Ukrayna'nın soyut ve öğrenilmesi gereken kültürel mirasının unsurlarıdır.

Azerbaycan halı dokumacılığı Azerbaycan halkının tarihi ve geleneksel bir faaliyetidir. Azerbaycan halısı, desenleri Azerbaycan'ın birçok halı yapım bölgesinin karakteristiği olan, yoğun dokulu ve havlı veya havsız bir yüzeye sahip, çeşitli boyutlarda geleneksel el yapımı bir tekstildir. Halıcılık sözlü ve uygulamalı olarak aktarılan bir aile geleneğidir.

Kokolo, Dominik Cumhuriyeti'nde uygulanan bir dans geleneğidir. 2008 yılında UNESCO tarafından UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'ne eklenmiştir, ancak asıl ilan 2005 yılında gelmiştir.

Ftira, genellikle sardalye, ton balığı, patates, taze domates, soğan, kapari ve zeytin gibi dolgularla yenen, halka şeklinde, mayalı bir Malta ekmeğidir. Bölgesel varyasyonlar, sandviçten çok pizza gibi servis edilen Gozo ftira'yı içerir. Gozitan ftira, kabuğun üzerine ince dilimlenmiş patates ile açık olarak veya bir calzone gibi katlanarak servis edilir.

Türkiye'nin Somut Olmayan Kültürel Mirasları Listesi, UNESCO tarafından 2008'den beri hazırladığı Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'nde yer alan, Türkiye'ye ait yaşayan miras unsurlarını ifade eder.

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri, bir halkın gerçekleştirdiği fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, gösteriler, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımını içerir. "Somut olmayan kültürel miras", 2003 yılında hazırlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nde tanımlanmaktadır. Yeni miras unsurlarının UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kaydedilmesi, sözleşmeyle kurulan uluslararası Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Komitesi tarafından belirlenmektedir. Türkmenistan anlaşmayı 2011 yılında imzalamıştır.

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri, bir halkın gerçekleştirdiği fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, gösteriler, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımını içerir. "Somut olmayan kültürel miras", 2003 yılında hazırlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nde tanımlanmaktadır. Yeni miras unsurlarının UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kaydedilmesi, sözleşmeyle kurulan uluslararası Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Komitesi tarafından belirlenmektedir. Kazakistan anlaşmayı 27 Mart 2006 tarihinde imzalamıştır.

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri, bir halkın gerçekleştirdiği fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, gösteriler, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımını içerir. "Somut olmayan kültürel miras", 2003 yılında hazırlanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nde tanımlanmaktadır. Yeni miras unsurlarının UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine kaydedilmesi, sözleşmeyle kurulan uluslararası Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Komitesi tarafından belirlenmektedir. Kırgızistan anlaşmayı 27 Kasım 2005 yılında imzalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Mirası Sözleşmesi</span>

Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme (İngilizce: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage veya kısaca Dünya Mirası Sözleşmesi, 23 Kasım 1972'de 17. UNESCO genel konferansında imzalanan bir uluslararası sözleşmedir.

<span class="mw-page-title-main">İran'ın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu (UNESCO) tarafından belirlenen somut olmayan kültürel miras unsurları, bir halk tarafından gerçekleştirilen fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, performanslar, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımı gibi öğeleri içerir. "Somut Olmayan Kültürel Miras" kavramı, 2003 yılında taslak haline getirilen ve 2006 yılında yürürlüğe giren Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme ile tanımlanmıştır. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine yeni miras unsurlarının eklenmesi, sözleşme tarafından kurulan bir kuruluş olan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükûmetlerarası Komitesi tarafından belirlenir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'ın Somut Olmayan Kültürel Mirasları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu (UNESCO) tarafından belirlenen miras öğeleri, bir halk tarafından gerçekleştirilen fiziksel olmayan gelenek ve uygulamalardır. Bir ülkenin kültürel mirasının bir parçası olarak kutlamalar, festivaller, performanslar, sözlü gelenekler, müzik ve el sanatları yapımı gibi öğeleri içerir. "Somut Olmayan Kültürel Miras" terimi, 2003 yılında taslak haline getirilen ve 2006 yılında yürürlüğe giren Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ile tanımlanmıştır. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine yeni miras öğelerinin eklenmesi, sözleşme tarafından kurulan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükûmetlerarası Komitesi tarafından belirlenir. Ermenistan, sözleşmeyi 18 Mayıs 2006 tarihinde onaylamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanteri</span> Türkiye envnateri

Somut Olmayan Kültürel Miras Türkiye Ulusal Envanteri , Türkiye'nin kendi toprağı üzerinde tespit ettiği yaşayan kültürel miras unsurlarını içeren ve UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi gereğince hazırlanıp güncellenen listedir.

<span class="mw-page-title-main">Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi</span>

Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, 17 Ekim 2003 tarihindeki 32. UNESCO genel konferansında kabul edilen bir uluslararası sözleşmedir.

Somut olmayan kültürel miras, bir topluluğun veya bireyin kendi kültürel mirasının bir parçası olarak gördüğü her türlü bilgi, beceri, uygulama, ifade ve bunlarla ilişkili araç, gereç ve mekânı ifade etmektedir. Kavram, 32. UNESCO Genel Konferansı'nda 17 Ekim 2003 tarihinde kabul edilen sözleşmede tanımlanmıştır. Sözleşmede, Taraf Devletlerin, kendi topraklarındaki somut olmayan kültürel miras ögelerini belirlemek üzere kendi ulusal envanterini oluşturması, sürekli güncellemesi öngörülmüştür. Sözleşmede ayrıca somut olmayan kültürel mirasın dünya çapında daha iyi korunmasını sağlamak ve bunların öneminin fark edilmesini sağlamak amacıyla Somut Olmayan Kültürel Miras Listeleri'nin oluşması öngörülmüştür. Gürcistan sözleşmeyi 18 mart 2008 tarihinde imzalamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.