İçeriğe atla

Özallı Yıllar

Özallı Yıllar
YapımcıSerdar Akinan
AnlatıcıMehmet Ali Birand
MüzikEmre Irmak
KurguBarbaros Sayılgan
TürüBelgesel
Yapım yılı2000, Türkiye
Çıkış tarih(ler)i5 Kasım 2000 - 7 ocak 2001
DilTürkçe

Özallı Yıllar, Mehmet Ali Birand, Soner Yalçın ve Serdar Akinan'ın hazırladığı, 12 Eylül Darbesi'nden önce Turgut Özal'ın başbakan müsteşarlığına getirilmesinden ölümüne kadar geçen dönemin anlatıldığı belgesel dizi. İlk kez 5 Kasım 2000 - 7 Ocak 2001 tarihleri arasında CNN Türk'te yayımlanmıştır.

İçerik

Turgut Özal'ın siyasi kariyeriyle ilgili en ayrıntılı belgesellerden biri olan yapımda, Özal'ın yakınları, siyasi çevresi, muhalifleri, iş insanları ve gazetecilerden oluşan gelişmelere tanıklık etmiş 70 kişiyle yapılan röportajlar da yer aldı.[1]

1979'dan 1993'e kadar Türkiye tarihinden ayrıntılara yer verilen belgesel dizisinde, 12 Eylül Darbesi öncesindeki siyasi ve ekonomik şartlar, 24 Ocak kararları, 12 Eylül Darbesi, Turgut Özal'ın başbakan yardımcısı olması, Bankerler Krizi, Özal'ın görevinden ayrılışı, Anavatan Partisinin (ANAP) kuruluşu, 6 Kasım 1983 genel seçimleri, ANAP'ın iktidara gelişi ve Özal'ın başbakan olması, ekonomik liberalleşme, asker-sivil ilişkileri, Özal'ın takunyalı geçmişi ve manevi dünyası, ailesi etrafındaki hanedan tartışmaları, PKK faaliyetleri, Naim Süleymanoğlu'nun Türkiye'ye kaçışı, Özal'ın bypass ameliyatı ve etkisi, Necdetler Operasyonu, siyasi yasaklar referandumu, 1987 genel seçimleri, Türkiye'nin Avrupa Ekonomik Topluluğuna tam üyelik için başvurması, TCK 141, 142 ve 163. maddelerinin kaldırılması, suikast girişimi, Prensler, özelleştirmeler, 1989 yerel seçimlerinde ANAP'ın yenilgisi, Özal'ın Cumhurbaşkanlığına seçilişi, ANAP'taki kanatlar arasındaki liderlik çekişmesi, Özal'ın başkanlık sistemi arayışı, Körfez Savaşı, Kürt Sorunu, Mesut Yılmaz'ın ANAP genel başkanı ve başbakan olması, 1991 seçimleri, ANAP'ın iktidarı kaybetmesi, Süleyman Demirel'in tekrar başbakan olması, Özal'ın hem Demirel hem de Yılmaz ile anlaşmazlığı, ANAP'tan kopuşu, yeni parti arayışları ve ölümüne yer verildi.

10 bölümden oluşan belgeselin her bölümünün başında Mehmet Ali Birand o yılları özetleyen şu sözleri söylemektedir:

Demokrasi tarihimizin sayfalarında dolaşırken sağ-sol kavgaları gördük, ihtilaller yaşadık. Kan aktı, idam sehpaları kuruldu ancak bunlar ülkenin yolunu hiçbir zaman değiştiremedi. 1980’lere geldiğimizde ise bir kişi çıktı ve sistemi kökünden sarstı, insanların dünyasını değiştirdi. Bu kimine göre büyük bir devrim, kimine göre bazı değerlerin yıpranmasıydı. Ne olursa olsun bu insan Türkiye’nin bir dönemine damgasını vurdu.

Bölümler

  1. 24 Ocak: Türkiye'yi Sarsan Ekonomik Kararlar (5 Kasım 2000)
  2. Kuruluş: Siyasette Yeni Yüzler (12 Kasım 2000)
  3. Yeni Bir Dönem... (19 Kasım 2000)
  4. Tabular Yıkılıyor (26 Kasım 2000)
  5. Takunyalı Hanedan (3 Aralık 2000)
  6. 12 Eylül Bitiyor... (10 Aralık 2000)
  7. Suikast (17 Aralık 2000)
  8. Köşk'te Bir Anaplı (24 Aralık 2000)
  9. Körfez Savaşı (30 Aralık 2000)
  10. Şoke Ölüm (7 Ocak 2001)

Kaynakça

  1. ^ "Değişim yıllarının fırtınalı öyküsü". Milliyet. 5 Kasım 2000. 22 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Turgut Özal</span> 8. Türkiye cumhurbaşkanı (1989–1993)

Halil Turgut Özal, Türk mühendis, bürokrat, siyasetçi, devlet adamı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. cumhurbaşkanı. Anavatan Partisi genel başkanı olarak 1983-1989 yılları arasında başbakanlık görevinde de bulunan Özal, 1989 seçimini kazanarak cumhuriyet döneminde doğan ilk cumhurbaşkanı olmuştur. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk'ün ardından, görevi başında vefat eden ikinci cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Demirel</span> 9. Türkiye cumhurbaşkanı (1993–2000)

Süleyman Sami Demirel, 1993-2000 yılları arasında Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Türk mühendis, siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Yıldırım Akbulut</span> 20. Türkiye başbakanı

Yıldırım Akbulut,, Türkiye Cumhuriyeti'nin 20. Başbakanı. Türk avukat ve siyasetçi. Başbakanlık ve 1989-1991 yılları arasında Anavatan Partisi genel başkanlığı görevini sürdüren Akbulut, 1987-1989 ve 1999-2000 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanlığı görevini üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Mesut Yılmaz</span> 21. Türkiye başbakanı

Ahmet Mesut Yılmaz, Türk siyasetçi, 21. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı ve eski ANAP Genel Başkanı. 1991-1999 yılları arasında toplam 2 yıl 3 ay boyunca 3 kez başbakanlık ve çeşitli bakanlıklar yapmıştır. 1991-2002 yılları arasında ise ANAP genel başkanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Necdet Calp</span> Türk bürokrat ve siyasetçi (1922-1998)

Necdet Calp, Türk bürokrat ve siyasetçi. Bürokraside kariyer yapmış, 12 Eylül dönemi sonrasında da günün şartlarının sol kanat partisi Halkçı Parti'nin lideri olarak hatırlarda kalmış olan Calp, 22 Ekim 1983 günü Turgut Özal'ın da yer aldığı bir seçim öncesi televizyon tartışmasında Boğaziçi Köprüsü için "Satamazsınız beyefendi satamazsınız" deyişi ile akıllarda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anavatan Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2009)

Anavatan Partisi, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuş olan eski siyasi parti. Resmî kısaltması "ANAP" şeklindedir. 1983'ten 1991'e kadar aralıksız olarak tek başına iktidarda kalmış, 1996 ile 2002 yılları arasında da çeşitli koalisyon hükûmetlerinin içinde yer almıştır. 31 Ekim 2009 tarihinde Demokrat Parti ile birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sosyaldemokrat Halkçı Parti</span> Türkiyede bir siyasi parti (1985–1995)

Sosyaldemokrat Halkçı Parti, 12 Eylül Darbesi'nden sonra Türkiye Cumhuriyeti'nde, kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Kısaltması "SHP" şeklindedir. Aynı kulvarda kurulmuş olan Halkçı Parti ve Sosyal Demokrasi Partisi'nin arasında yaptığı protokol ile kurulmuştur. Halkçı Parti, 2 Kasım 1985 tarihli kurultayında adını ve logosunu Sosyaldemokrat Halkçı Parti olarak değiştirmiş, 3 Kasım 1985 tarihinde Sosyal Demokrasi Partisi'nin kendini feshedip SHP'ye katılmasıyla parti son halini almıştır. Partinin amblemi zeytin dallarıyla çevrelenmiş Altı Ok olarak benimsenmişti. Sosyaldemokrat Halkçı Parti 18 Şubat 1995'te Cumhuriyet Halk Partisi ile birleşmiş, böylece hukuki varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Milliyetçi Çalışma Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1985–1993)

Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), Türkiye'de 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinden sonra kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Muhafazakâr Parti'nin 30 Kasım 1985 tarihinde adının değiştirmesiyle kurulmuştur. Partinin amblemi kırmızı bir zemin üzerinde beyaz bir hilal ve etrafında 9 yıldız olarak benimsenmiştir. Milliyetçi Çalışma Partisi, ismini 24 Ocak 1993'te MHP olarak değiştirmiş böylece partinin hukuki varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">1983 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 17. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1983 Türkiye genel seçimleri, 12 Eylül Darbesinin ardından yapılan ilk genel seçimdir. Bu genel seçim ile TBMM 17. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimlere Millî Güvenlik Konseyi'nin izin verdiği üç parti katıldı.

<span class="mw-page-title-main">1991 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 19. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">2002 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 22. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

2002 Türkiye genel seçimleri, 3 Kasım 2002 günü Türkiye genelinde yapılan erken genel seçimdir. Bu genel seçim ile Türkiye Büyük Millet Meclisi 22. dönem milletvekilleri seçilmiştir. Yüzde 10 ülke barajlı d'Hondt sistemi uygulanan seçimde, yalnızca Adalet ve Kalkınma Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi bu barajı aşarak meclise milletvekili sokmayı başarmışlardır. Oyların yüzde 34,3'ünü alarak kazandığı 363 milletvekilliği ile tek başına iktidar olan AK Parti, TBMM'nin üyelik sayısının yaklaşık yüzde 66'sını alarak liste usulü çoğunluk sisteminin uygulandığı 1950'li yıllardan sonra TBMM'deki en büyük temsil gücünü elde eden siyasi parti oldu.

Korkut Özal, Türk mühendis ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">46. Türkiye Hükûmeti</span> II. Özal Hükûmeti (1987–1989)

46. Türkiye Hükûmeti veya II. Özal Hükûmeti, Turgut Özal'ın başkanlığında, 21 Aralık 1987 tarihinde kuruldu. Anavatan Partisi tarafından kurulan Hükûmet, 9 Kasım 1989 tarihine kadar görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sosyal Demokrasi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–1985)

Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP), 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1983'te siyasi faaliyetler serbest bırakılınca, kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi'nin tabanını sahiplenmek için kurulmuştur.

<i>12 Eylül</i> (belgesel) Türk yapımı belgesel (1998)

12 Eylül, yönetmenliğini Mustafa Ünlü'nün gerçekleştirdiği ve gazeteci Mehmet Ali Birand'ın sunduğu 1998 çıkışlı belgesel türündeki dizi film. Film, 1972 ile 1983 yılları arasında Türkiye'de yaşanan siyasi gelişmeler ile birlikte 12 Eylül Darbesi'nin öncesi ve sonrasını konu edinmektedir. Filmin araştırma ve metin yazarlığını gazeteci Hikmet Bila, redaksiyonunu ise Rıdvan Akar gerçekleştirmiştir. 12 Mart: İhtilalin Pençesinde Demokrasi belgeselinin devamı niteliğinde olup o belgeselin sona erdiği yerden yani Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamlarıyla başlamış; İsmet İnönü'nün siyasete vedasıyla Bülent Ecevit'in 3. CHP Genel Başkanı olması, Faruk Gürler'in cumhurbaşkanı olma girişimi, Fahri Korutürk'ün cumhurbaşkanı olması, 1973 Türkiye genel seçimleri, CHP-MSP Koalisyonunun kurulması, Kıbrıs Harekâtı ve harekât sonrası ABD'nin başlattığı ekonomik yaptırımlar neticesinde başlayan ve 70'li yıllar boyunca sürecek ekonomik kriz ve bunalım dönemi, Türkiye'den Almanya'ya işçi göçü, CHP-MSP Koalisyonunun bozulması, Milliyetçi Cephe hükûmetlerinin kurulması, artan sağ-sol çatışması, Kanlı 1 Mayıs, CHP'nin 1. parti çıktığı 1977 Türkiye genel seçimleri, Güneş Motel Olayı, Maraş Katliamı, 1979 Türkiye milletvekili ara seçimleri, Çorum Olayları, 12 Eylül Darbesi, darbe sonrası bazı liderlerin tutuklanması ve tamamının siyasi yasaklı hâle gelmesi, darbe sonrası idamlar ve tüm siyasi partilerin feshedilmesi gibi birçok önemli olayı ele alarak 1983 Türkiye genel seçimleri ve Turgut Özal'ın başbakan olmasıyla sona ermiştir. Belgesel daha sonra Mehmet Ali Birand, Hikmet Bila ve Rıdvan Akar tarafından 12 Eylül Türkiye'nin Miladı adıyla kitaplaştırılmıştır. 9 bölümden oluşan belgeselin her bölümünün başında Mehmet Ali Birand şu sözleri söylemektedir:

<i>Son Darbe: 28 Şubat</i>

Son Darbe: 28 Şubat, Mehmet Ali Birand'ın yapımıcısı olduğu 2012 tarihli belgesel dizisi. 28 Şubat Süreci özelinde, Türkiye siyasi tarihinin 1993 ile 2003 yılları arasındaki kesitine ışık tutan belgesel, ilk kez 12 bölüm olarak 13-28 Şubat 2012 tarihleri arasında CNN Türk'te yayınlandı.

Bu sayfada, 1991 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.

Bu sayfada, 1983 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.