İçeriğe atla

Ömer Adamanov

Ömer Akmolla Adamanov
Lakabı"Miszka-Tatar"
DoğumKırım Tatarcası: Ümer Aqmolla Adamanov, Lehçe: Umer Achmołła Adamanow
15 Nisan 1916(1916-04-15)
Vasilyevka, Kırım, Rus İmparatorluğu
Ölüm01 Haziran 1943 (27 yaşında)
Józefów, Biłgoraj, Polonya
BağlılığıSovyetler Birliği Sovyetler Birliği
Polonya Polonya
Branşı Kızıl Ordu
Polonya Gwardia Ludowa
Hizmet yılları1939-1941
1942-1943
RütbesiYüzbaşı (ölümünün ardından)
KomutasıKotovski gerilla müfrezesi
Çatışma/savaşlarıII. Dünya Savaşı
Uman Muharebesi
Zamość Ayaklanması
ÖdülleriGrunwald Haç Nişanı
Ailesi
EşiVera
ÇocuklarıŞevket

Ömer Akmolla Adamanov (Kırım Tatarcası: Ümer Aqmolla Adamanov, Lehçe: Umer Achmołła Adamanow ; 15 Nisan 1916, Ai-Vasil', Derekoe bucağı, Yaltsky Uyezd, Tavrida Guberniyası, Rus İmparatorluğu - 1 Haziran 1943, Gmina Józefów, Lublin Voyvodalığı, Polonya, Nazi Almanyası), Kızıl Ordu'da partizan müfreze lideri olan bir Kırım Tatar askeriydi. II. Dünya Savaşı sırasında Polonya direnişini örgütledi. Savaşta yaralandıktan ve Almanlar tarafından esir alındıktan sonra, Nazi işgali altındaki Polonya'da bulunan bir savaş esiri kampına gönderildi, ancak daha sonra kamptan kaçtı ve komünist yeraltı örgütü Gwardia Ludowa'nın partizan bir müfrezesinin örgütlenmesine yardım etti.

İlk yılları

Ömer Adamanov, 1916'da Kırım'ın Vasilyevka köyünde Kırım Tatar köylü bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası 1929'da kulak (zengin toprak sahibi) olduğu gerekçesiyle Ural Dağlarına sürüldü. Kısa süre sonrasında burada tifüsten öldü. Babasının ölümünden sonra annesi, Ömer ve küçük kız kardeşi Hatice'yi tek başına büyütmek zorunda kaldı. Ömer bir devlet çiftliğinde çalışmaya devam etti. 1941'de Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgali üzerine Adamanov, Kızıl Ordu'ya alındı ve karısı Vera ile henüz bebeklik çağında olan oğlu Şevket'i terk etmek zorunda kaldı.[1]

II. Dünya Savaşı

Kızıl Ordu hizmeti

Kızıl Ordu'dayken 18. Tüfek Tümeni'nin 97. Tüfek Alayı'nda görev yaptı. 1941 kışında (günümüzde Belarus'da bulunan) Orşa'daki çatışmalar sırasında yaralandı ve Almanlar tarafından esir alındı, ardından Polonya'nın Częstochowa kentindeki bir savaş esiri kampına gönderildi.[2]

Partizanlık faaliyetleri

Józefów, Polonya'da "Miszka-Tatar" adına yapılmış anıt.

1942'de kamptan kaçtığında, Tümgeneral Sergey Ogurtsov ve "Gürcü" Vasili Mandzhavidze'nin desteğiyle bir partizan müfrezesinin düzenlenmesine yardım etti. 1942 yazının ortasından itibaren, müfreze, Sovyet Generalinin onuruna Grigori Kotovski adını aldı ve Ogurtsov komutası altında Puszcza Solska'da operasyonlara başladı. Ogurstov, Zielone köyündeki çatışmalar sırasında öldürüldükten sonra Adamonov, kısa süre sonra Tadeusz Kościuszko'nun bir parçası olarak oluşturulan Gwardia Ludowa görev gücü müfrezesinin komutasını aldı. Partizan rolü ona daha sonra Polonya İşçi Partisi'nde efsane haline gelen "Miszka Tatar" lakabını kazandırdı. 1943 baharında Polonya'daki Nazi kuvvetleri, Adamanov'un yakalanması veya öldürülmesi için 100.000 zloti ödül belirledi.[2][3][4]

Mart-Haziran 1943 arasında, Adamanov liderliğindeki müfreze, askeri malzeme taşıyan trenlere ek olarak 12 tank ve 2 uçağın imhasıyla sonuçlanan çok sayıda başarılı sabotaj görevi gerçekleştirdi.[5] 24 Nisan'da, müfrezenin birkaç üyesi düşman kuşatmasından kaçmayı başardı ve düşman hatlarının arkasına doğru geçti, ardından 7 Alman askerini öldürdüler ve Alman silah ve mühimmatını ele geçirdiler. Sadece birkaç gün sonra 1 Mayıs'ta gerillalar Terespol'de bir kereste fabrikasına saldırdı; bina komutanını öldürdükten sonra ve binayı yakmadan önce binada depolanan mühimmatı çaldılar. Partizanlar Alman kereste fabrikasının kaçmakta olan kalan korumalarını takip ederek 16 Mayıs'ta onları da Długi kat ve Krasnobród'da öldürdüler. Üç gün sonra, Rejowiec ve Rava-Ruska arasındaki bölümde Zwierzyniec yakınlarındaki demiryolu raylarını mayınladılar ve bu da bir düşman treninin raydan çıkmasına neden oldu.[6]

Adamanov'un gömüldüğü Józefów'a bağlı Hamernia'daki mezarlığın 2006 yılına ait bir fotoğrafı.

Son dönemi

Müfrezenin komutanlığı, 1 Haziran 1943'te Jozefów köyüne zırhlı bir SS asker treninin geldiğini öğrendi. SS askerleri, yerel bir kiliseye baskın yaptı ve Polonya halkına yönelik soykırımın bir parçası olarak yerel köylüleri katletmeye başladı. Adamanov komutasındaki 50 partizandan oluşan bir grup, düşman kuvvetlerinin sayısal üstünlüğüne rağmen düşman garnizonuna saldırdı ve Almanları demiryoluna doğru geri itmeye başladı. Adamanov muharebede hafif makineli tüfek kullanarak ön cephede savaştı, ancak sol elini yaraladıktan sonra ayağa kalkıp saldırıya geçtiği bir anda, bir Alman keskin nişancı tarafından öldürüldü. Ölümünden sonra kendisine 3. sınıf Grunwald Haç Nişanı verildi ve yüzbaşı rütbesine terfi etti.[2] Nazilere karşı ölümüne savaşmasına rağmen, Adamanov'un Kırım'daki tüm ailesi, Kırım Tatar etnik kökenleri nedeniyle, Kırım Tatar Sürgünü kapsamında Orta Asya'ya sürüldü. Ailesinden birçok kişi bu nedenle sıtma ve açlıktan ölmüştür.[7][8]

Kaynakça

  1. ^ "Кавалер ордена "Крест Грюнвальда"" (Rusça). Газета «БОСПОР Крым». 25 Ağustos 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  2. ^ a b c "Как стал Героем Польши Умер Ахмолла Адаманов". Милли Фирка (Rusça). 21 Mart 2015. 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  3. ^ ""Miszka Tatar"". roztocze.it.home.pl (Lehçe). 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  4. ^ "Следующий год в Юзефово хотят объявить годом "Мишки Татара"". QHA (Rusça). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  5. ^ "Józefów - Urząd Miejski ... - Uroczystości ku czci Miszki Tatara". ejozefow.pl (Lehçe). 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  6. ^ ""Тайна "Мишки-татара"". История Евпатории. От Керкинитиды до наших дней. Керкинитида, Гезлев, Евпатория. История города-курорта". evpatoriya-history.info (Rusça). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2018. 
  7. ^ Tyulyakov (13 Mart 2015). "Советские партизаны польской Гвардии Людовой". Независимая газета (Rusça). 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. 
  8. ^ "Крымские татары в Великой Отечественной войне" (Rusça). Квартальный комитет микрорайона Акъ Мечеть города Симферополь. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kahramanı</span>

"Sovyetler Birliği Kahramanı", Sovyetler Birliği'nin en yüksek dereceli onur madalyası.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu Ayaklanması</span>

Varşova Gettosu Ayaklanması, Alman işgali döneminde, 19 Nisan - 16 Mayıs 1943 tarihleri arasında Polonya Genel Hükûmeti 'nin merkezi Varşova şehrinde bulunan Varşova Gettosu'nda devam eden ayaklanma.

Musa Mustafa oğlu Celil(ev) İdil Tatar asıllı Sovyet şair, yazar, aktör, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Majdanek toplama kampı</span>

Majdanek toplama kampı, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgali sırasında Schutzstaffel tarafından Lublin şehrinin eteklerinde inşa edilen ve işletilen bir Nazi toplama ve imha kampıydı. Yedi gaz odası, iki ahşap darağacı ve toplam 227 yapısıyla Nazi toplama kamplarının en büyükleri arasında yer alıyordu. Başlangıçta imhadan ziyade zorla çalıştırma amaçlı olsa da, Almanların işgal altındaki kendi anavatanlarındaki tüm Polonya Yahudilerini öldürme planı olan Reinhardt Operasyonu sırasında insanları endüstriyel ölçekte öldürmek için kullanıldı. 1 Ekim 1941'den 22 Temmuz 1944'e kadar faaliyette olan kamp neredeyse hiç bozulmadan ele geçirildi. Bagration Harekâtı sırasında Sovyet Kızıl Ordusu'nun hızlı ilerleyişi SS'lerin altyapısının çoğunu yok etmesini engelledi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet partizanları</span>

Sovyet partizanları, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği topraklarını işgal eden Mihver Devletlerine karşı cephe gerisinde gerilla savaşı veren Sovyet direniş kuvvetleridir. Direniş hareketi Sovyet hükûmeti tarafından merkezi olarak kontrol edilmiş ve Kızılordu modeline göre örgütlenmiştir. Sovyet partizanlarının temel hedefi işgal edilen topraklarda ve cephe gerisinde düşman birliklerinin düzenini bozacak şekilde ulaşım ve iletişimin kesilmesi, engellenmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Josef Blösche</span>

Josef Blösche, Almanya'da Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi üyesi ve bir Rottenführer olarak II. Dünya Savaşı sırasında SS ve SD'de görev yapan asker. Blösche birçok Yahudiyi vurup öldümüş ve çok daha fazla Yahudiyi imha kamplarında ölüme yollamıştır.

<i>Kırımlı</i> (film)

Kırımlı, Cengiz Dağcı'nın 1956 tarihli romanı Korkunç Yıllar'dan esinlenerek beyazperdeye uyarlanan film. Kırımlı, II. Dünya Savaşı sırasında Alman esir kamplarında rehin alınan Tatar Türk esirlerin yaşadıkları insanlık dramını ve çektikleri acıları konu alıyor.

<span class="mw-page-title-main">Armia Ludowa</span>

Armia Ludowa, Polonya'nın işgaline karşı olarak 1 Ocak 1944 tarihinde komünist ilkelere dayalı kurulmuş direniş örgütü. Sürekli olarak Sovyet partizanları ile iş birliği içerisindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Gwardia Ludowa</span>

Gwardia Ludowa, veya GL Polonya İşçi Partisi'nin kurmuş olduğu komünist yeraltı örgütüdür. Londra merkezli oluşturulan Polonya geçici hükûmeti'ne katılmayı reddettiler. 1 Ocak 1944 yılında ise Gwardia Ludowa yerini Armia Ludowa'ya bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rus partizanlar</span>

Bölge çok sık ormanlar ve bataklıklar içeren coğrafi yapısı ve Batı ile iletişimi sağlayan stratejik yapısı nedeniyle önemlidir. Belarusu komünistler Barbarossa Harekâtının ilk günlerinden hemen sonra direniş örgütlemeye başlamışlardır. Partizanların iddialarına göre işgal sırasında yapılan eylemler sonucunda 500.000 Alman ve işbirlikçi öldürülmüştür. Belarus'un Nazi işgali altında olduğu dönemde partizanların komutanlığını Panteleymon Ponomarenko yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Muharebe Örgütü</span> Askeri birim

Yahudi Muharebe Örgütü, 28 Temmuz 1942 yılında oluşturulan yeraltı direniş örgütüdür. Örgütü kuranlarda Varşova Gettosu'nda yaşayanlardı. Kurulma sebebi ise Yahudilerin bu gettodan alınıp ölüm kamplarına gönderilmesidir. En büyük eylemde burada gerçekleşti. Örgütün amacı II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından başlatılan Holokost'u engellemektir. Örgüte sol görüşlü Siyonistler katılım gösterdi. Anti-Faşist Blok, Bund, Hashomer Hatzair, Dror, Cukunft, Akiba ve Poale Zion bu örgüte katılan Siyonist örgütlenmelerdir. Örgüt Polonya Sosyalist Partisi'in kontrolündeydi. Örgütün ilk komutanı Mordechai Anielewicz'dir. Armia Krajowa, Gwardia Ludowa ve daha sonra bunun yerini alacak Armia Ludowa silah konusunda hem eğtim verdi hem de donanımını sağladı. Varşova Gettosu Ayaklanması'nda kızıl bayraklarla çatışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar</span>

Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar, Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'ndeki çatışmalar sırasında 1941-1945 yılları arasında teslim olan veya zorla yakalanan Sovyet savaş tutsaklarına karşı kasıtlı olarak kötü muamele uygulamasıdır. Bu uygulamaların sonucunda esir alınan yaklaşık 5,7 milyon Kızıl Ordu askerinden 3,1 ila 3,5 milyon arası kişi yaşamını yitirdi.

<span class="mw-page-title-main">NKVD tarama kampı</span>

NKVD tarama kampı veya NKVD özel kampı, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra NKVD tarafından kurulan, Nazi Almanyası'na esir düşen savaş esirlerin esaret altında neler yaşadığını araştırmak amacıyla kurulan kamplardır. İlk olarak 28 No.lu Emir ile 28 Aralık 1941 tarihinde "özel kamp" adıyla kurulan kampların ismi 20 Şubat 1945'teki “doğrulama ve tarama kampları” olarak değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Stalag VI-C</span> nazi almanyasında masum sivillerin ve esirlerin sistematik olarak yok edilmesi için kurulan yerleşke

Stalag VI-C, II. Dünya Savaşı döneminde Nazi Almanyası tarafından kullanılan savaş esiri kampı. Almanya'nın kuzeybatısında yer alan Emsland'ın 6'da batısındaki Oberlanger köyünde yer alır. Başlangıçta Naziler için bir hapishane kampı (Straflager) olarak buradaki bataklık alanda beş kişiyle birlikte inşa edildi. 1939'dan 1945'e kadar savaş esiri kampı olarak kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda partizan karşıtı operasyonlar</span>

II. Dünya Savaşı sırasında partizan karşıtı operasyonlar, çeşitli partizan direniş hareketlerine karşı yapılan temizlik operasyonlarıydı. II. Dünya Savaşı sırasında bu operasyonlar öncelikle işgalci Mihver Devletleri tarafından gerçekleştirildi, ancak savaşın değişen seyri ile Sovyetler Birliği ve Müttefik güçler de partizanlarla uğraşmak zorunda kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Alime Abdenanova</span>

Alime Seitosmanovna Abdenanova - II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da Kırım Tatar izcisi olarak bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Seitnebi Abduramanov</span> Kırım Tatarı asıllı Sovyet asker

Seitnebi Abduramanov Kırım Tatarı asıllı Sovyet asker. II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da 1. sınıf Şeref Nişanı ile ödüllendirilen genç bir müfreze komutanıydı. Ancak, savaşın bitiminden kısa bir süre sonra ordudan terhis olan Abduramanov, daha sonra Kırım Tatar etnik kökeni nedeniyle Özbekistan'a sürgüne gönderildi ve yıllarca kendisine tevcih edilen ödülden bihaber yaşadı.

Abdulla Dagci, İkinci Dünya Savaşı sırasında Simferopol şehri civarında bulunan bir Kırım Tatar Sovyet partizan komutanıydı. Hem Simferopol direnişini hem de etnik Kırım Tatarları arasındaki direnişi örgütlemekten sorumlu olan Dağcı, Temmuz 1943'te Almanlar tarafından yakalandı ve idam edildi. Ölümünün ardından iki kez Sovyetler Birliği Kahramanı unvanına aday gösterildi, ancak her iki adaylık da Sovyet hükûmeti tarafından kabul edilmedi.

Leonid (Nasibulla) Abibulaeviç Velilayev, İkinci Dünya Savaşı'ndaki cesareti için 1. sınıf Şeref Nişanı ile ödüllendirilen Kızıl Ordu'da görevli bir Kırım Tatar'ı askeriydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.