Ödünç Verme ve Kiralama Kanunu

Lend-Lease (Public Law 77-11) (Türkçe: Ödünç Verme ve Kiralama Yasası) ABD tarafından, Birleşik Krallık, SSCB, Çin, Fransa ve müttefik ülkelere 1941 ile 1945 yılları arasında savaş malzemesi destek programına verilen addır.

11 Mart 1941 tarihinde yapılan bu antlaşmanın 9 ay sonrasında Japon ordusu Pearl Harbor saldırısını gerçekleştirdi. Bu program VE-day (Avrupa Zaferi Günü) ardından aniden kesilmiştir.

Lend-Lease Yasası 11 Mart 1941'de yasalaştı ve 20 Eylül 1945'te sona erdi. Toplam 50,1 milyar $ (2021'de 719 milyar $'a eşdeğer) değerinde malzeme sevk edildi veya ABD'nin toplam savaş harcamalarının %17'si^[1] Toplamda 31,4 milyar dolar Birleşik Krallık'a, 11,3 milyar dolar Sovyetler Birliği'ne, 3,2 milyar dolar Fransa'ya, 1,6 milyar dolar Çin'e ve kalan 2,6 milyar dolar diğer Müttefiklere gitti. Roosevelt'in baş dış politika danışmanı Harry Hopkins, Lend-Lease üzerinde etkili bir kontrole sahipti ve bunun Roosevelt'in dış politika hedefleriyle uyumlu olmasını sağlıyordu.^[2]

Yasa kapsamında teslim edilen tüm malzemeler, iade edilene veya imha edilene kadar kullanılmak üzere ücretsiz olarak sağlandı. Uygulamada, bazı donanımlar (gemiler gibi) savaştan sonra iade edilse de çoğu ekipman imha edildi. Fesih tarihinden sonra gelen mallar, Amerika Birleşik Devletleri'nden uzun vadeli krediler kullanılarak 1.075 milyar £ karşılığında büyük bir indirimle Birleşik Krallık'a satıldı ve nihayet 2006'da geri ödendi. Benzer şekilde, Sovyetler Birliği 1971'de 722 milyon doları geri ödedi ve borcun geri kalanı silindi.

Amerika Birleşik Devletleri'ne Ters Ödünç Verme-Kiralama toplam 7,8 milyar doları buldu. Bunun 6,8 milyar doları İngiltere ve İngiliz Milletler Topluluğu'ndan geldi. Kanada ayrıca Birleşik Krallık ve diğer Müttefiklere toplam 3,4 milyar dolarlık malzeme ve hizmet (2020'de 61 milyar dolara eşdeğer) Milyar Dolarlık Hediye ve Karşılıklı Yardım ile yardım etti.^[3]^[4]

Lend-Lease, Amerika Birleşik Devletleri'nin 1930'ların Tarafsızlık Yasalarında kutsanmış olan tarafsızlık iddiasını etkili bir şekilde sona erdirdi. Müdahaleci olmayan politikadan uzaklaşıp Müttefikler için açık desteğe doğru kararlı bir adımdı. Lend-Lease'in II. Dünya Savaşı'ndaki Müttefik zaferindeki kesin önemi tartışılıyor. Bununla birlikte, Sovyet Başbakanı Nikita Kruşçev ve Sovyet Mareşal Georgy Zhukov, Lend-Lease'in Sovyetler Birliği'nin Doğu Cephesinde Almanya'yı yenmesini sağladığını belirtmişlerdir.

Kaynakça

^ McNeill. America, Britain and Russia. s. 778.
^ Christopher D. O'Sullivan (2014). Harry Hopkins: FDR's Envoy to Churchill and Stalin. Rowman & Littlefield. s. 53. ISBN 9781442222229.
^ Granatstein, J. L. (1990). Canada's War: The Politics of the Mackenzie King Government, 1939–1945. s. 315.
^ Crowley, Leo T. "Lend-Lease". In Walter Yust, ed., 10 Eventful Years (Chicago: Encyclopædia Britannica Inc., 1947), 1:520, 2:858–860.

İlgili Araştırma Makaleleri

II. Dünya Savaşı, 1939'dan 1945'e kadar süren küresel savaştır. Savaşa dönemin büyük güçleri ve dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu katıldı, Müttefikler ve Mihver olmak üzere iki karşıt askerî ittifak kuruldu. 30'dan fazla ülkeden gelen 100 milyondan fazla personelin doğrudan katıldığı bu topyekûn savaşta, savaşın büyük tarafları tüm ekonomik, endüstriyel ve bilimsel kapasitelerini savaş için seferber ettiler. 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlanan II. Dünya Savaşı, insanlık tarihindeki en ölümcül savaştı ve savaş boyunca askerî personelden daha çok sivil kayıp verildi. Milyonlarca insan soykırımdan, planlanmış açlık ölümlerinden, katliamlardan ve hastalıklardan öldü. Tanklar, zırhlı araçlar, savaş uçakları, stratejik bombardımanlar, uçak gemileri, radar ve sonar, nükleer silahların geliştirilmesi ve roketler gibi birçok savaş teknolojisi savaşta önemli rol oynadı.

Captain sınıfı, Kraliyet Donanması'nda fırkateyn olarak hizmet eden Amerikan yapımı refakat muhribi. Lend-Lease ile Amerika Birleşik Devletleri tarafından 32 Evarts sınıfı ile 46 Buckley sınıfı olmak üzere toplam 78 refakat muhribi Kraliyet Donanması'na ödünç verilmiştir.

Müttefik Devletler, II. Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık, Fransa, Sovyetler Birliği, ABD ve Çin Cumhuriyeti başta olmak üzere Mihver Devletler'e karşı oluşturulan blok. Günümüzde ise ABD ve ona destek verip müttefiki olan ülkelere verilen ad.

Harry S. Truman, Amerika Birleşik Devletleri'nin 33. başkanıdır. Göreve 1945 yılında o zamanki başkan olan Franklin D. Roosevelt'in görev başında ölmesi sonucu başkan yardımcısı iken gelmiştir. Başkanlığa geldiğinde II. Dünya Savaşı'nın son ayları yaşanıyordu.

Franklin Delano Roosevelt, adının ve soyadının baş harfleri FDR ile de anılır, 1933'ten 1945'teki ölümüne kadar 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. En uzun süre görev yapan ABD başkanı olan FDR, iki dönemden fazla görev yapan tek başkandır. İlk iki dönemi Büyük Buhran'la mücadeleye odaklanırken, üçüncü ve dördüncü dönemlerinde odağını Amerika'nın İkinci Dünya Savaşı'na katılmasına çevirdi.

Moskova Konferansı, 1943 yılı Ekim ayında Moskova'nın Dışişleri Bakanları düzeyinde toplanan Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Sovyetler Birliği ve Çin'in katılımıyla gerçekleşen bir toplantıdır. Ayrıca, Tahran Konferansı müttefiklerin ilk buluşmalarıdır. Konferansa Birleşik Krallık'tan Sir Anthony Eden, ABD’den Cordell Hull, Sovyetler Birliği’nden Vyacheslav Molotov ile Çin Dışişleri Bakanı katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik Bildirisi</span> savaş sonrası için Müttefik hedeflerini tanımlayan 1941 tarihli Anglo-Amerikan politik bildirisi

Atlantik Bildirisi, 9 Ağustos 1941 tarihinde Müttefikler, II. Dünya Savaşı sırasında, savaşın yürütülmesini sağlamak ve zafere ulaşabilmek için alınacak önlemleri saptamak maksadıyla, çeşitli toplantılar yapmış olup, bu toplantılardan ilki, Başkan Franklin D. Roosevelt ile Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill arasında olmuştur.

İşgal Almanyası, Almanya'nın II. Dünya Savaşı sonrasında Müttefik Devletlerce kontrol edildiği döneme denir. Amerikan, İngiliz, Sovyet ve Fransız güçlerinden müteşekkil Müttefik Tetkik Yönetimi, 1945'ten 1949'a değin ülkeyi idare etti.

Sovyet - Japon Tarafsızlık Anlaşması , Japon - Sovyet Saldırmazlık Anlaşması olarak da bilinir. Anlaşma Sovyetler Birliği ve Japon İmparatorluğu arasında Sovyet - Japon Sınır Savaşı (1939)'ndan iki yıl sonra 13 Nisan 1941'de imzalanmıştır.

Tahran Konferansı, 28 Kasım - 1 Aralık 1943 tarihleri arasında, Müttefik liderler, Joseph Stalin, Franklin D. Roosevelt ve Winston Churchill katılımıyla, SSCB'nin Tahran Büyükelçiliği'nde gerçekleşen ve o ana dek ilk kez tüm Müttefik liderlerin katıldığı bir strateji toplantısı idi. 22-26 Kasım 1943 tarihlerinde yapılan Kahire Konferansı'ndan hemen sonra yapılan bu liderler zirvesini, 1945 yılında yapılan Yalta Konferansı ve Potsdam Konferansları takip etti. Üç lider, toplantıya ajandalarındaki farklı gündemlerle başlamış olmakla birlikte, Nazi Almanyası'na karşı yeni bir cephe açılması konusunda oy birliği ile aldıkları bir kararla toplantıyı sonlandırdılar. Müttefiklerin Türkiye ve İran'la olan ilişkileri, Yugoslavya'daki operasyon, Japonya'nın durumu ve savaştan sonra yapılacaklar, Konferans'ta ele alınan diğer konulardı. İran'ın bağımsızlığının, müttefiklerin üç büyük üyesince tanındığına dair ayrı bir protokol de imza altına alındı.

İkinci Kahire Konferansı, 4-6 Aralık 1943 tarihlerinde Kahire, Mısır'da, Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'na Müttefik Devletler lehine katılması için gerçekleşen konferanstır.

Aşağıdaki listede Müttefik Devletler tarafında düzenlenen II. Dünya Savaşı konferansları yer almaktadır. Kalın yazılan konferanslar Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği liderlerinin tamamının katıldığı konferansları betimlemektedir.

Azerbaycan, resmi olarak tam adıyla - Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 22 Haziran 1941'de Almanya'nın savaş ilanından sonra Sovyetler Birliği ile birlikte II.Dünya Savaşı'na girdi. Azerbaycan'ın petrol sahaları, SSCB'nin Kafkasya petrolüne aşırı bağımlılığı nedeniyle Almanları cezbediyordu - bu, Kafkasya Savaşı sırasında Bakü'deki petrol yataklarını ele geçirmeye çalışan Alman seferlerine zemin hazırladı. Azerbaycan'ın petrolü Sovyet zaferi açısından etkili bir şekilde belirleyiciydi. Azerbaycan vatandaşı 600.000'den fazla kişi, II. Dünya Savaşı sırasında 1941'den 1945'e kadar İşçi ve Köylü Kızıl Ordusu tarafından askere alındı.

Tarafsız güçler, II. Dünya Savaşı sırasında tarafsız kalan ülkelerdi. Bu ülkelerden bazılarının yurt dışında büyük kolonileri veya büyük ekonomik gücü vardı.

<span class="mw-page-title-main">Edward Stettinius Jr.</span>

Edward Reilly Stettinius Jr, Franklin D. Roosevelt ve Harry S. Truman başkanlıkları zamanında Dışişleri Bakanlığı görevini 1944-1945 arasında yapmış ve 1945-1946 yılları arasında ABD'nin ilk Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği görevini yürütmüş Amerikalı siyasetçi ve iş insanıdır.

Bulgaristan'da Holokost Bulgaristan Krallığı'nın II. Dünya Savaşı sırasında Mihver devletleri saflarında yer alması süreciye beraber gelişen ve hem Bulgaristan topraklarında hem de işgal edilen Yugoslav ve Yunanistan topraklarında gerçekleştirilen Yahudi soykırımını anlatır.

Morgenthau Planı veya asıl adıyla Suggested Post-Surrender Program for Germany, II. Dünya Savaşı sonrasında Nazi Almanyası'nın ardından kurulacak olan Almanya'nın silah sanayiinin tamamen ortadan kaldırılmasını ve ilgili endüstriyel üretimin sınırlandırılmasını öneren tasarıdır. 1944 yılında dönemin Amerika Birleşik Devletleri hazine bakanı Henry Morgenthau Jr. tarafından önerilmiştir.

Henry Morgenthau Jr. Franklin D. Roosevelt'in ABD Başkanı olduğu dönem boyunca Amerika Birleşik Devletleri hazine bakanı görevinde bulunmuş olan devlet adamı. Roosevelt dönemindeki New Deal programının mimarlarındandır. ABD'nin II. Dünya Savaşı'na katılımının ekonomik arka planını örmüştür. Savaş sırasında uyguladığı Lend-Lease programıyla bilinir. Ayrıca savaşın ardından Nazi Almanyası'nın savunma sanayii alanındaki altyapısının tamamen tasfiye edilmesini savunan Morgenthau Planı'nın mimarıdır. Roosevelt'in ölümünün ardından ABD Başkanı olan Harry S. Truman görevden alınmıştır.

Harry Lloyd Hopkins Amerikalı bir devlet adamı, kamu yöneticisi ve başkanlık danışmanıydı. Başkan Franklin Delano Roosevelt'in güvenilir bir yardımcısı olan Hopkins, 1938'den 1940'a kadar 8. Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanı olarak ve II Hopkins, kariyeri boyunca Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük işveren haline getirdiği New York Geçici Acil Durum Yardım İdaresi, Federal Acil Durum Yardım İdaresi, İnşaat İşleri İdaresi ve İş İlerleme İdaresi'ni denetledi. Daha sonra Müttefiklere yönelik 50 milyar dolarlık Lend-Lease askeri yardım programını denetledi ve Roosevelt'in kişisel elçisi olarak ABD ile Birleşik Krallık arasındaki ittifakın şekillenmesinde çok önemli bir rol oynadı

Hula Projesi, II. Dünya Savaşı sırasında, Sovyetlerin sonunda Japonya'ya karşı savaşa katılması beklentisiyle, özellikle güney Sakhalin ve Kuril adalarına yönelik planlı Sovyet işgallerine hazırlık amacıyla, Amerika Birleşik Devletleri'nin donanma gemilerini Sovyetler Birliği'ne transfer ettiği bir programdı. Alaska Bölgesi'ndeki Cold Bay'de bulunan proje, 1945 yılının ilkbahar ve yaz aylarında planlandı. Dünya Savaşı'nın en büyük ve en iddialı transfer programıydı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.