Ç̌, Lazcada kullanılan bir harftir. Ç̌ sesi, Ç harfinin inceltilerek üst damaktan dilin ucuyla hızlı bir şekilde vurgulanmasıyla çıkarılır. Arka-öndamaksıl kapantılı fırlatmalı konson foneminin görüldüğü ç̌ harfinin Uluslararası Fonetik Alfabede gösterimi /t͡ʃʼ/ şeklindedir.[1]
İtalyanca, çoğunluğu İtalya ve İsviçre'nin güneyindeki Ticino kantonunda yaşayan 61 milyon kişi tarafından konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Latin dilidir. İtalyan asıllı göçmenlerce Amerika Birleşik Devletleri'nde, Arjantin'de, Brezilya'da, Kanada'da ve Avustralya'da da sıkça konuşulur.
Rumence, Romanya'nın resmî dilidir ve Latin dillerinin doğu koluna mensuptur. Çoğunluğu Romanya ve Moldova'da yaşayan 28 milyon kişi tarafından konuşulur. Moldova'nın resmî dili Moldovaca da Rumence ile aynı olmasına rağmen ülke yasaları kapsamında ülkenin resmî dili Moldovaca olarak yer almaktadır.
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.
Çe, Kiril alfabesi harfidir. Ötümsüz artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır.
Başkurtça veya Başkırca, çağdaş Türk yazı dillerinden biridir ve Kıpçak grubuna bağlıdır. Çoğunluğu Başkurdistan'da yaşayan Başkurtlarca konuşulur.
Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.
Ç, Latin alfabesini temel alan sistemlerde kullanılan bir harftir. Arnavutça, Azerice, Kurmançça, Tatarca, Türkçe, Türkmence ve Zazaca gibi dillerin alfabelerinde yer alır. Bunun dışında Fransızca, Katalanca ve Portekizce gibi dillerde C harfinin değişkesi olarak da kullanılır.
Tse, Rus Kiril Alfabesi'nin yirmidördüncü harfidir. Ötümsüz dişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır.
Qq, Türk alfabesinde bulunmayan bir harftir. Ancak Türkçede kû /cuː/ ismiyle bilinir. Uluslararası Fonetik Alfabesi'nde ötümsüz küçükdilsil patlamalı ünsüzü gösterir.
Ayırıcı im, fonetik işaret veya diyakritik; telaffuz, ton ve diğer ayırıcı unsurları belirtmek için gliflere eklenen imdir. Örneğin Latin harflerine geçiş döneminde Türkçedeki ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz sesini karşılamak için yeni arayışlara gidilmiş ve mevcut S harfine sedil eklenerek Ş harfi elde edilmiştir. O > Ö veya A > Â ya da Y > Ý gibi harflerde ayırıcı imlere örnekler görülebilir.
Ünsüz benzeşmesi ya da ünsüz uyumu, Türkçe dilbilgisindeki ses olaylarından biridir. Bu kurala göre herhangi bir kelimeye eklenen ve ünsüz harfle başlayan yapım ve çekim ekleri kendisinden önceki son harf sert ünsüz ise sert, yumuşak ünsüz ise yumuşak ünsüz harfle başlamak zorundadır:
Ünlü düşmesi, Türkçede görülen bir ses olayıdır. Genellikle ikinci hecesinde dar bir ünlü bulunan sözcüklerde görülür ancak istisnaları mevcuttur.
Tsadik harfi İbrani alfabesinin 18. harfi olup Arap alfabesindeki muadili Sad harfidir ve "ts" sesi verir. Karşılığı Yunan alfabesinde San (Ϻ), Kiril alfabesinde Tse (Ц)'dir. Kelime başında ve ortasında צ, kelime sonunda da ץ olarak yazılır.
Ћ Kiril alfabesinin bu harfi, genellikle Sırp alfabesinde kullanılır. Türkçedeki "ç" harfinin sesine yakın bir ses olan /tɕ/'yi temsil etmektedir.
Eşitlik eki, eşitlik hâl eki veya ekvatif; Türkçede kelimelere eşitlik, benzerlik, birliktelik gibi anlamlar katan bir çekim eki. -ce şeklindedir. Ünsüz sertleşmesi kuralı sebebiyle c harfi ç'ye, büyük ünlü uyumu nedeniyle e harfi a'ya dönüşebilir. Birkaç farklı görevde kullanılır.
Ҿ (büyük) ҿ (küçük), Abhazcanın yazımında kullanılan Kiril alfabesinde yer alan bir harftir. Türkçedeki "ç" harfinin sesine yakın bir ses olan 'yi temsil etmektedir.
Ҽ (büyük) ҽ (küçük), Abhazcanın yazımında kullanılan Kiril alfabesinde yer alan bir harftir. Türkçedeki "ç" harfinin sesine yakın bir ses olan 'yi temsil etmektedir.
Ҫ Başkurt Kiril Alfabesinde peltek T sesidir. Türkçede, Arapçadan gelen bazı sözcüklerde kullanılır (ث). Ancak peltek harfler Başkurt dilinde de bulunur. Arapçadaki T sesinin peltek biçimidir. Aslında peltek S sesi ile aynıdır. Her iki peltek ses de dilin dişlerin arasına değdirilmesiyle çıkarıldığı için aralarındaki farkı anlamak mümkün değildir ve hatta böyle bir fark yoktur. Örneğin: Es̃er... Latin Alfabelerinde "Ť" veya "Š" harfi ile gösterilir.
Ünsüz değişmesi, sessiz harflerin ek almaksızın sözcüğün söylenişine ya da yazımına daha uygun ünsüzlerle değişmesi sonucu oluşan Türkçedeki ses olaylarından biridir. Ünsüz benzeşmesi ve sertleşmesi olayları, sözcük ek alırken gerçekleşir. Ünsüz değişmesi ise kelimenin kökeni ile ilgilidir. Genellikle alıntı sözcüklerin Türkçenin ses yapısına uyarlanması ile gerçekleşen bir olaydır. Altı adet ünsüz değişmesi vardır.