İçeriğe atla

Çırağan Sarayı

Koordinatlar: 41°02′36″K 29°00′55″D / 41.04333°K 29.01528°D / 41.04333; 29.01528
Çırağan Sarayı
Çırağan Sarayı'nın İstanbul Boğazı'ndan görünümü
Harita
Genel bilgiler
TürSaray
Mimari tarzBarok mimari
Konumİstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°02′36″K 29°00′55″D / 41.04333°K 29.01528°D / 41.04333; 29.01528
Başlama1863
Tamamlanma1867[1]
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Nigoğos Balyan
MühendisSarkis Balyan
Hagop Balyan

Çırağan Sarayı, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, Çırağan Caddesi üzerinde bulunan tarihi saray.

Tarihi

1840'ta Çırağan Sarayı

Çırağan'ın bugün Beşiktaş ve Ortaköy arasında bulunan yeri 17. yüzyılda "Kazancıoğlu Bahçeleri" diye bilinirdi. 18. yüzyılda Beşiktaş kıyılarını süsleyen denize nazır saraylar ve bahçeler Lale Devri diye bilinen 'Çiçek ve Müzik Aşkı' döneminin en önemli simgelerinden sayılmıştır. Bu dönem, bir eğlence olduğu kadar bir kültür parlaklığı devriydi. Dönemin hükümdarı olan III. Ahmed buradaki mülkünü gözde Vezir-i Azam'ı İbrahim Paşa'ya hediye etmiş ve ilk yalı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından eşi Fatma Sultan (III. Ahmed'in kızı) için inşa ettirilmiştir. Kendisi burada Çırağan Şenlikleri denilen meş'ale şenliklerini düzenletmiştir. İşte bu olaylar dolayısıyla bu alan Farsçada ışıklar (çerâğân) anlamına gelen 'Çırağan' ismiyle anılmaya başlanmıştır.

Sultan II. Mahmud 1834'te bu alanı yeniden yapılandırma kararı alır. Önce mevcut olan yalıyı yıktırır. Yapının etrafında bulunan okul ve cami ortadan kaldırılır ve mevlevihane yakında bulunan bir yalıya nakledilir. Yeni saray için büyük ölçüde ahşap kullanılır gibi görünmesine rağmen esas bölümün temelinin yapımında tamamen taş kullanılmıştır. 40 adet sütun dikilerek klasik bir görünüm verilmiştir.

Abdülmecid 1857'de Sultan II. Mahmud'un yaptırdığı ilk sarayı yıktırmış, batı mimarisi tarzında bir saray yaptırmayı planlamış ancak 1863'te vefat ettiğinden ve parasal sıkıntılar yüzünden sarayın yapımı yarım kalmıştır.

Abdülaziz, yeni sarayın inşaatını 1871'de tamamlatmış ancak stil olarak batı değil, doğu mimarisi seçilmiş ve Kuzey Afrika İslam Mimarisi uygulanmıştır. Sarayın müteahhitliğini Sarkis Balyan ve ortağı Kirkor Narsisyan yapmıştır. Eski Çırağan Sarayı'nın tahta binası yıkılarak yerine yenisinin taştan temelleri konmuştur. Sarayın paha biçilmez işlemeli kapılarından bin altın değerinde olan biri Vortik Kemhacıyan'ın elinden çıkmış. Sultan II. Abdülhamid bu kapılardan bir tanesini, onları çok beğenen dostu Almanya İmparatoru Kayzer II. Wilhelm'e armağan etmiştir. Dünyanın her yanından nadide mermer, porfir, sedef gibi maddeler getirtilerek sarayın yapımı için kullanılmıştır. Yalnız sahil inşasında 400.000 Osmanlı lirası harcanmıştır. Yapımına 1863'te başlanan Çırağan Sarayı 1871'de bitirilirken 2,5 milyon altın harcanmıştır.

Son kez 1876 yılının Mart ayında buraya gelerek bir süre dinlenen Sultan Abdülaziz, halk arasında Beşiktaş Mevlevihanesi'nin yıktırılarak saray arsasına katılmasının uğursuzluk getireceği gibi söylentiler çıkması üzerine Çırağan Sarayı'nı terk ederek Dolmabahçe Sarayına yerleşmiştir.

Albdülaziz'in yeğeni olan V. Murad 30 Mayıs 1876'da padişah olmuş, 31 Ağustos 1876'da tahttan akli dengesini yitirdiği için indirilmiş ve bugün Beşiktaş Lisesi olarak kullanılan Harem binasına nakledilmiştir. 29 Ağustos 1904 tarihinde de bu ikametgâhında ölmüştür.

1910'da Çırağan Sarayı yangını

14 Kasım 1909'da Çırağan Sarayı Meclis-i Mebûsan Binası olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu dönemde sarayda II. Abdülhamid'in büyük sanat koleksiyonundan Rembrandt ve Ayvazovski'nin eserlerine yer verilmiştir.

19 Ocak 1910 tarihinde Meclis-i Mebusan Salonu'nun üst bölümünde ve çatı katındaki kalorifer bacasından çıkan bir yangınla saray 5 saat içerisinde yanmıştır.[2] Çok değerli antikalar, II. Abdülhamid'in özel koleksiyonu ve V. Murad'ın kütüphanesi de yanarak kül olmuştur.

I. Dünya Savaşı sonunda İstanbul'un işgal altında bulunduğu dönem içerisinde Çırağan Sarayı harabeleri 'Bizo Kışlası' ismiyle bir Fransız istihkam kıtası tarafından kullanılmıştır.

1930'da Saray'ın bahçesi, Beşiktaş Futbol Kulübü tarafından ulu ağaçlar kesilerek Şeref Stadyumu adıyla bir futbol sahası haline getirilmişti.

Daha sonradan da Prof. Bonatz ve ünlü Türk mimarı Prof. Sedat Hakkı Eldem tarafından, buraya turistik bir otel yapılmak üzere tetkiklerde bulunulmuştur. 1946 yılında Saray'ın bodrum katında bulunan Mevlevi dervişlerine ait mezarlar, bir istihkam yüzbaşısının altın aramak için yaptığı kazılarda tahrip edilmiş aynı yıl içerisinde Saray çıkarılan bir kanunla İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bırakılmıştır.

1987 yılında otel olarak kullanılmak amacıyla Japon Kumagai Gumi ve Türk Yüksel İnşaat tarafından restorasyonuna başlanmış, 1990 yılında otel 1992 yılında ise Saray hizmete açılmıştır. Uzun süren tasarım ve inşaat çalışmaları sonrasında "Çırağan Sarayı Oteli" 1990 yılında açıldı. Tarihi Saray ise kapılarını 1992 yılında açtı.[3]

Saray'da bundan sonra yapılan renovasyon ise 20 Nisan 2006'da bitirildi ve Saray süitleri tamamen yenilendi. Günümüzde birçok sosyal aktiviteye ev sahipliği yapmaktadır. Yine birçok basın ve halkla ilişkiler ajansı tarafından hemen her gün bir başka basın toplantısına da ev sahipliği yapar.

Mimarisi

Sarayı Yıldız Parkı'na bağlayan geçit (Ekim 2023)

Odalar nadide halılarla, mobilyalar altın yaldızlar ve sedef kalem işleri ile süslüdür. Renkli mermerle süslenmiş cepheleri, abidevi kapıları vardır. Arka sırtlardaki Yıldız Parkı'na bağlandığı kemerli üst geçidin altından Çırağan Caddesi geçer. Cadde tarafı yüksek duvarlar ile çevrilidir.

Fotoğraflar

  • 17. yüzyılda Kazancıoğlu Bahçeleri
    17. yüzyılda Kazancıoğlu Bahçeleri
  • Çırağan Sarayı - Bogaziçi'nden görüntü
    Çırağan Sarayı - Bogaziçi'nden görüntü
  • Çırağan Sarayı - yan cephe
    Çırağan Sarayı - yan cephe
  • Son restorasyondan sonra Çırağan Sarayı
    Son restorasyondan sonra Çırağan Sarayı
  • Çırağan Sarayı - giriş salonu
    Çırağan Sarayı - giriş salonu
  • Çırağan Sarayı - Boğaz'a bakan Salon
    Çırağan Sarayı - Boğaz'a bakan Salon
  • Çırağan Sarayı - Salon
    Çırağan Sarayı - Salon
  • Çırağan Sarayı kapısı (2008)
    Çırağan Sarayı kapısı (2008)

Kaynakça

  1. ^ Çelik Gülersoy, (Ed.) (1992). The Çerâğan palaces (İngilizce). Istanbul Kitaplığı, Istanbul. s. 208. ISBN 975-7687-08-01. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
  3. ^ "Resmi sitesindeki açıklama". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Çırağan Sarayı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Sarayı</span> Türkiye, İstanbul’da bir saray

Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi'yle İstanbul Boğazı arasında, 250.000 m²'lik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayı. Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar ve Kuzguncuk'un karşısında yer alır. Sultan Abdülmecid tarafından inşa ettirilen sarayın yapımı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitirilmiştir. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beşiktaş</span> İstanbul ilçesi (Avrupa Yakası)

Beşiktaş, İstanbul ilinin bir ilçesidir. Adını İstanbul'un en eski semtlerinden biri olan Beşiktaş semtinden alır. 8,4 km uzunluğunda sahili olduğu İstanbul Boğazı'nın Rumeli yakasında yer alan ilçe batıda Şişli ve Kâğıthane, güneybatıda Beyoğlu, kuzeyde Sarıyer ilçeleriyle komşudur. Yüzölçümü 18 km², nüfusu ise 2019 ADNKS verilerine göre 182.649'dur.

<span class="mw-page-title-main">V. Murad</span> 33. Osmanlı padişahı (1840–1904)

V. Murad, 33. Osmanlı padişahı ve 112. İslam halifesidir. 93 gün tahtta kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Beylerbeyi Sarayı</span> İstanbul, Üsküdar’da bulunan tarihi bir yapı

Beylerbeyi Sarayı, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde bulunan yazlık bir Osmanlı sarayıydı. Günümüzde müze olarak kullanılan Beylerbeyi Sarayı, kendisine bağlı çeşitli yapı ve diğer unsurlardan oluşan bir kompleksin parçasıdır. Adını, bulunduğu Beylerbeyi semtinden alır. Osmanlı Padişahı Abdülaziz'in talimatıyla, 1863-1865 yıllarında, Sarkis Balyan'ın mimarlığında inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Adile Sultan Sarayı</span>

Adile Sultan Sarayı, 1856 yılında Sarkis Balyan tarafından Sultan Abdülmecid için kız kardeşi Âdile Sultan'a bir armağan olarak yapılmıştır. 1916'dan itibaren Kandilli Kız Lisesi olarak kullanılmış, 1986 yılında yangında harap olmuştur. Sarayın restorasyonu Sabancı ailesinin katkılarıyla tamamlanmıştır ve 28 Haziran 2007 tarihinde yeniden hizmete açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fatma Pesend Hanım</span> II. Abdülhamidin eşi

Fatma Pesend Hanım Sultan II. Abdülhamid'in eşi.

<span class="mw-page-title-main">Ortaköy, Beşiktaş</span> Beşiktaş, İstanbul, Türkiyede mahalle

Ortaköy, Boğaziçi'nin Avrupa yakasında, Beşiktaş ilçesine bağlı mahalle ve semt. Ortaköy ve Mecidiye mahallelerinden oluşan Ortaköy semti, sahile açılan vadi boyunca yamaçlara kurulmuş bir yerleşmedir. Kuruçeşme, Ulus, Levazım, Balmumcu ve Yıldız mahalleriyle çevrili olan semtin kuzey sınırı Defterdarburnu'dur. Ortaköy Camii semtin sembolüdür.

Yıldız, İstanbul, Beşiktaş'ın bir mahallesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız Sarayı</span> İstanbul’da bir saray

Yıldız Sarayı, ilk kez Sultan III. Selim'in (1789-1807) annesi Mihrişah Sultan için yaptırılmış, özellikle Osmanlı padişahı II. Abdülhamit (1876-1909) döneminde Osmanlı Devleti'nin ana sarayı olarak kullanılmış olan saray. Günümüzde Beşiktaş ilçesinde yer alır. Dolmabahçe Sarayı gibi tek bir yapı halinde değil, Marmara Denizi sahilinden başlayarak kuzeybatıya doğru yükselip sırt çizgisine kadar tüm yamacı kaplayan bir bahçe ve koruluk içine yerleşmiş saraylar, köşkler, yönetim, koruma, servis yapıları ve parklar bütünüdür.

Çırağan Baskını veya Çırağan Sarayı Vakası; 20 Mayıs 1878'de meydana gelen, Çırağan Sarayı'nda tutulan eski Osmanlı padişahlarından V. Murad'ı kurtarıp tekrar padişah ilan etmek için teşebbüs edilen başarısız ihtilal girişimi.

<span class="mw-page-title-main">Aynalıkavak Kasrı</span> İstanbul, Beyoğlu’nda bulunan tarihi bir yapı

Aynalıkavak Kasrı, İstanbul'un Hasköy, Beyoğlu kıyısında bulunan kasır. İstanbul fethedildiğinde Okmeydanı yamaçlarında büyük bir koruluktu. Bu koruluk sahile doğru inmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Hatice Sultan Yalısı</span>

Hatice Sultan Yalısı, Büyük Mecidiye Camii'ne bitişik, Beşiktaş'ın Ortaköy semtinde bulunan tarihî yalı. Altı sultan yalısından biri olmasına karşın, çıkan yangınlar sonucu şu an Ortaköy'de ayakta olan tek yalıdır. 1800'lerin sonunda II. Abdülhamid tarafından V. Murad'ın kızı Hatice Sultan için inşa edilen yalı, Osmanlı Hanedanı'nın yurt dışına sürülmesiyle birlikte yetimhane ve ilkokul olarak kullanıldı. 1972'de Yüzme İhtisas Kulübü'ne tahsis edilen yalının bahçesine havuz yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Mecidiye Camii</span>

Küçük Mecidiye Camii ya da Teşrifiye Camii, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde yer alan, Osmanlı döneminden kalma tarihî bir ibadethanedir. Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid tarafından, 1848 yılında saray mimarlarından Garabet Amira Balyan ve Nigoğos Balyan'a yaptırılmıştır. Çırağan Sarayı'nın arkasında, Çırağan Caddesi ile Yıldız Parkı'nı bağlayan kısa yol üzerinde bulunan cami, mimari olarak barok üslubunda yapılmış olup, tek minarelidir. Caminin genel mimarisi gibi, minaresi de geleneksel Osmanlı mimarisinden farkılıklar göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çifte Saraylar</span> bebe

Çifte Saraylar veya Cemile Sultan Sarayı ile Münire Sultan Sarayı İstanbul’un Beyoğlu ilçesinin Fındıklı semtinde yer alan sahil saraylarıdır. “Salıpazarı Sarayları” olarak da adlandırılırlar

<span class="mw-page-title-main">Çadır Köşkü</span>

Çadır Köşkü İstanbul, Beşiktaş'taki Yıldız Parkı içindeki tarihi bir köşktür.

<span class="mw-page-title-main">Fehime Sultan</span>

Fehime Sultan, Osmanlı Sultanı V. Murad'ın kızı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Kemaleddin Efendi</span>

Ahmed Kemaleddin Efendi, Sultan Abdülmecid ile Verdicenan Kadınefendi'nin oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Mabeyn Köşkü</span>

Büyük Mabeyn Köşkü ya da Mabeyn Köşkü, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde Yıldız Sarayı'nın birinci avlusunda bulunan tarihi köşk.

Beyhan Sultan, Osmanlı padişahı III. Mustafa'nın kızı, III. Selim ile Hatice Sultan'ın kız kardeşi.

Düzdidil Kadınefendi, Osmanlı padişahı Abdülmecid'in Üçüncü eşi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.