Çuvaş dili sözlügü (çuvaşça: Чӑваш сӑмахӗсен кӗнеки; rusça: Словарь чувашского языка) ـ Nikolay Aşmarın tarafından yazılmış 17 çiltlik büyük çuvaş dili sözlüğüdür. Aşmarin, eseri otuz yıl içinde (1928-1958) yazmıştır.[1]
Kazakça veya Kazak Türkçesi, Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.
Ukraynaca, Doğu Slav dillerine ait bir dil. Ukrayna'nın resmî dilidir. Türkçede bu dilin adı için Ukrain/Ukrayn millet adından hareketle Ukraince veya Ukraynca kullanımı da vardır.
Çuvaşlar (Çăvaşsem), Orta Volga bölgesinde özerk Çuvaşistan Cumhuriyeti'nde yaşamakta olan, Çuvaşça konuşan yaklaşık 2 milyon nüfuslu bir Türk halkıdır. Ortodoks Hristiyan olan iki Türk halkından biridir.
Çuvaşça, Rusya'nın orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türki dillerden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. Çuvaşça, Çuvaşların anadili ve Çuvaşistan’ın resmî dilidir. Yaklaşık iki milyon kişi tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre Çuvaşistan’da bu dili konuşan nüfusun % 92 etnik olarak Çuvaş, % 8’i ise başka etnik kökenlidir. Çuvaşça, okullarda eğitim dili olmasına ve medyada kullanılmasına karşın, Rusçanın yaygın kullanımından dolayı tehlike altında olan bir dildir.
Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.
Tuvalar veya Tıvalar, Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nde ve Moğolistan'ın kuzeyinde yaşayan bir Türk halkıdır. Dilleri Türk dilleri'nin Sibirya grubu'na ait Tuvaca'dır. Toplam nüfusları 350.000 civarındadır. Tuvalara bazı dönemlerde Soyon, Sayan, Soyot, Uranhay adları verilmiştir. Boy esasında ise Tuvaların Kırgız boyundan bazıları da Tuvaların Uygur boyundan olduğu bilinmektedir. Üst kimlik olarak Tuva adı benimsenmiştir. Moğolistan'da yaşayan Duhalar Tuvaların ayrıksı kabilesidir.
Arçura - Türk ve Çuvaş mitolojisinde Orman İyesi. Arçuray olarak da söylenir.
Udmurtça konuşanlar Udmurtya, Başkurdistan, Tataristan, Mariy El, Perm Krayı, Kirov ve Sverdlov oblastında bulunmaktadır. Resmî dil olarak Udmurtya'da geçerlidir. Ayrıca Finceyle yakından akrabadır. Besermanlar ve Udmurtların ana dilidir.
Çuvaşistan veya Çuvaş Cumhuriyeti, , Rusya'nın içinde yer alan federe cumhuriyettir. Cumhuriyetin adını aldığı Çuvaşlar, Türk halklarından biridir. Çuvaşistan, Rusya’nın orta kesiminde yer alır ve Haziran 1920’de kurulmuştur. Yüzölçümü 18.300 km²'dir. Nüfusu yaklaşık 1.350.000'dir. Başkenti Çeboksarı'dır.
Hakasça veya Hakas Türkçesi Hakas Türklerinin dili. çağdaş Türk yazı dillerinden Sibirya kesiminde konuşulup yazılan kollarından biridir. Hakas eski Kırgız devletinin ismidir. Hakas Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Hakaslar Hakasya adı verilen ülkede yaşamakta olup, Güney Sibirya bölgesindedir. Hakas Cumhuriyeti veya Hakasya, Rusya'da yer alır. Hakasların nüfusu 78,500 olup, bunun 60,168 kadarı Hakasça konuşmayı bilmektedir.
Ӑ Kiril alfabesinin bir harfidir. Çuvaş dili abecesinde kullanılan bir harftir. Latin abecesinden bir harf gibi gözükse de aslında kirilik abecesindendir.
Çerkes dilleri, Kuzey Kafkasya’da, Rusya'ya bağlı Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabartay-Balkarya cumhuriyetleri ile Krasnodar Krayı'nda yerli Çerkeslerin ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan diaspora Çerkeslerinin dili ya da lehçeleri birliğidir. Batı (ady) ve Doğu (kbd) olmak üzere her biri resmî olarak dil kabul edilen iki formu bulunur. En yakın akrabası 1992 yılında soyu tükenen Ubıhça [uby], en uzak akrabaları ise Abazaca [abq] ile Abhazca [abk] olup hepsi de Kuzeybatı Kafkas dilleri adıyla bir grupta toplanır. 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından Çerkesçenin ilk kaydı yapılmıştır. Çerkesçe eklemeli dillerden olup ergatif yapı görülür.
Papak, kuzu postundan yapılan uzun tüylü kalpak türüdür. Genellikle Kafkasya, Doğu Anadolu Bölgesi ve Orta Asya'da kullanılır. Karapapakların adlarında görülür.
Türk dillerinde sayılar — Tarihi Türk dili ve çağdaş Türk dillerindeki sayılar Türk dil ailesinde neredeyse aynıdır. Anlaşılmayacak kadar bariz bir ayrım söz konusu değildir. Prototürkçe ile günümüz Türk dili sayıları aynı gibidir.
Rus alfabesi, Rusçanın yazımında kullanılan alfabedir. Kiril alfabesinden türemiş olup 33 harften oluşmaktadır.
Erzyan dili günü, modern Erzyanların ulusal bayramıdır. Fin-Ugor dil ailesi Fin-İdil dil grubuna ait olan Mordovya dillerinden biri olan Erzyanca, Mokşanca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın üç resmi dilinden biridir. Erzyan'da konuşanların sayısı 517.575'tir. Yalnızca Rusya'da 440.000 kişinin Erzyanca'yı konuştuğu tahmin edilmektedir. Erzyanların yaklaşık %28'i Mordovya Cumhuriyeti'nde, geri kalanı ise eski SSCB topraklarında yaşamaktadır. Erzyan dili günü 1993 yılında Erzyan Dil Kurtuluş Vakfı (Saransk) tarafından kurulmuştur. Dil gününün bu güne ertelenmesinin nedeni, 16 Nisan'ın ilk Erzyan profesörü Anatoli Ryabov'un doğum günü olmasıydı. 2024 itibarıyla Erzyan dil günü, sadece Erzyanca'nın Rusça ve Mokşanca ile birlikte resmi dil olarak kullanıldığı Mordovya'da değil, Erzyan halkının karma bir şekilde yaşadığı Nijniy Novgorod, Samara, Moskova, Çelyabinsk ve Murmask bölgelerinde de kutlanmaktadır. Ayrıca, bu bayram geleneksel olarak yabancı ülkelerde kutlanmaktadır: Estonya ve Finlandiya. Moskova'daki etkinliğin organizatörleri Erzyan Weigel STK ve Sankt-Peterburg'da St.Petersburg ve Leningrad Oblastı'nda yaşayan Erzyanları birleştiren Ele organizasyonu olmuştur.
Erzyanlar - Mordvinlere ait bir etnik gruptur. Ural ailesinin Fin-Ugor şubesinin, Finno-Volga sınıfının Erzyan Mordovin grubuna aittirler. Erzyanlar esas olarak Doğu Mordovya'da, Moksha ve Sura nehirlerinin havzalarında, Volga ve Ağizel nehirleri arasındaki bölgede yaşamaktadırlar.
Yevgeni Alekseyeviç Bokaryov, Kuzeydoğu Kafkas dilleri, Esperanto ve diller arası etkileşimlerle ilgili çalışmalarıyla tanınan Sovyet dilbilimcidir. Rusya Dilbilimler Enstitüsü'nün Kafkas dilleri bölümüne başkanlık eden Bokaryov, en kapsamlı Esperanto-Rusça sözlüğün yazarıdır.
Ervand Vladimirovich Sevortyan, Türkoloji alanında çalışmalar yapmış Ermeni asıllı Filoloji doktoru (1957), Türkolog, 1957 Türk Dil Kurumu sorumlu üyesi ve RSFSC'nin Onurlu Bilim Adamı üyesidir. Türk Dilleri etimolojisi adında kapsamlı bir etimoloji sözlüğü vardır.
Eduard Moçalov - Çuvaş gazeteci, girişimci ve halkçı aktivist. Sétev (Vzyatka) gazetesinin genel yayın yönetmeni.