Çorum
| Çorum | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 Aslanlı Kapı, Hattuşaş, Çorum | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İl | Çorum |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Halil İbrahim Aşgın (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 12.820 km² |
| Rakım | 820 m |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 19000 |
| Alan kodu | 364 |
| Plaka kodu | 19 |
Resmî site Çorum Belediyesi | |
Çorum, İç Orta Karadeniz Bölgesi'nde Çorum ilinin merkezi olan şehir. 2020 yılı itibarıyla 299.315 kişilik nüfusa sahiptir. Yerli halkı Türkmendir.[1][2] Toprak sanayi ve makine imalat sanayi çok gelişmiştir. Orta Karadeniz Bölümü'nün iç kısmında yer almaktadır. Doğuda Amasya, güneyde Yozgat, batıda Çankırı, kuzeyde Sinop, kuzeydoğuda Samsun, güneybatıda Kırıkkale ile çevrilidir.
Enlem ve boylam değerlerine göre ise; 34 derece 04 dk. doğu boylamları ile 39 derece 54 dk. kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 820 metredir.
Ankara'ya 244, İstanbul'a 608, Amasya'ya 92, Sinop'a 294, Samsun'a 167,[3] Tokat'a ise 188 km mesafededir.
İlçelerin il merkezine uzaklıkları ise; Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga 42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59, Sungurlu 72 ve Uğurludağ 66 km'dir.
Tarihçe
Yontma taş çağı (Paleolitik) Cilalı Taş Devrinde (Neolitik) Kalkolitik dönemin 4. aşamasında Çorum bölgesinde insan yerleşimlerinin bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu devir eserlerine Alacahöyük, Büyük Güllücek, Boğazköy, Eskiyapar, Kuşsaray höyüklerinde de rastlanmıştır. Yerleşimler bu dönemden itibaren devamlılık göstermiştir. Çorum ve çevresi daha sonra Hitit, Frigler, Kimmer, Medler, Pers, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişmendliler Beyliği, Moğol, Eretna Beyliği, Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti ve son olarak Osmanlı egemenliğine girmiştir. Laçin ilçesinde ise Kaplıkaya Kaya Mezarı da bulunmaktadır.
Çorum isminin ortaya çıkışı
Çorum, binlerce yıldır çeşitli uygarlıkların yan yana ve üst üste oluşturduğu, yerli Anadolu kültür geleneğini devam ettiren illerin başında gelmekle birlikte merkez ilçenin tümüyle şehir olarak kurulması 11. yüzyıla kadar inmektedir. Müslüman Türklerce kurulmuş Anadolu şehirlerinden birisidir. Çorum isminin günümüzdeki haline dönüşümü konusunda farklı varsayımlar üzerinde durulmaktadır; []
- MÖ 3. yüzyılda Avrupa'da Anadolu'ya geçerek şimdiki Çorum, Sivas, Yozgat arasına yerleşen Galat topluluklarının adı olan Trokmu sözcüğünden gelmiştir. Trokmu oymağı, Hitit İmparatorluğu'ndan kalma başkent olan Hattuşaş (Boğazköy) yöresine yerleşmiştir. Trokmu sözcüğü zamanla Torokmu'ya daha sonra da Çorumlu'ya dönüşmüştür.
- MÖ 90-80 yıllarında Pontus Krallığı'na bağlı olarak Kapadokya valiliği yapan Gordios'a dayanmaktadır. Gordios'un yönetimi sırasında Gordiana denilen bölge Gordios'un yönetiminden sonra da uzun süre aynı adı taşıdı. Gordiana, önce Gordum'a, zamanla da Çorum'a dönüşmüştür.
- Eski Yunan kaynaklarında Çorum'un adı Niconia (Nikonya) olarak geçmektedir. Bizans döneminde de Evkaite diye geçmektedir. 1072 Malazgirt Savaşı ile Çorumlu olan vilayetin ismi 16. yüzyılın sonralarına doğru "lu" ekinin kaldırılması ile Çorum olarak kalmıştır.
Coğrafya ve iklim
Çorum, İç Karadeniz İklimi özelliklerini gösterir. Yazlar sıcak ve az yağışlı, kışlar soğuk ve genelde kar yağışlıdır. İlkbahar ve sonbaharda az da olsa yağmurludur. Özellikle yaz akşamları bile serin bir havaya sahiptir.Ilıman bir havaya sahiptir.
Konum
Kuzey Anadolu Fay Hattı, Çorum'un 20 km kuzeyinden geçmektedir.
Önemli dağ ve tepeleri şunlardır: Çağşak köyünde bulunan Kartal (Urlu) Dağı 1.670 metre, Çatalkaya Tepesi, Karadağ, Çorum Merkez 1.566 metredir.
Ovaları: Çorum Ovası, Bozboğa Ovası, Ovasaray Ovası, Hüseyin Ovası, Dedesli Ovası.
Akarsuları: Kızılırmak, Yeşilırmak, Çat Suyu, Mecitözü Çayı,Çekerek Irmağı.
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ort. En Yüksek °C | 4,2 | 6,5 | 11,5 | 17,4 | 21,8 | 25,6 | 28,9 | 39,1 | 25,6 | 19,5 | 12,1 | 6,0 | |
| Ort. En Düşük °C | -4,3 | -3,8 | -1,1 | 3,7 | 7,0 | 9,8 | 12,1 | 12 | 8,7 | 4,7 | 0,3 | -2,3 | |
| Kaynak: www.meteor.gov.tr | |||||||||||||
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[4] | 60.869 | 19.664 | 41.205 |
| 1935[5] | 67.279 | 20.151 | 47.128 |
| 1940[6] | 72.035 | 22.776 | 49.259 |
| 1945[7] | 73.403 | 20.307 | 53.096 |
| 1950[8] | 88.056 | 22.833 | 65.223 |
| 1955[9] | 103.749 | 25.765 | 77.984 |
| 1960[10] | 118.536 | 34.726 | 83.810 |
| 1965[11] | 130.513 | 41.574 | 88.939 |
| 1970[12] | 144.569 | 54.576 | 89.993 |
| 1975[13] | 156.592 | 64.852 | 91.740 |
| 1980[14] | 168.985 | 75.726 | 93.259 |
| 1985[15] | 187.462 | 96.725 | 90.737 |
| 1990[16][a] | 186.377 | 116.810 | 69.567 |
| 2000[17] | 221.699 | 161.321 | 60.378 |
| 2007[18] | 243.600 | 202.322 | 41.278 |
| 2008[19] | 248.109 | 206.572 | 41.537 |
| 2009[20] | 252.194 | 212.418 | 39.776 |
| 2010[21] | 255.767 | 218.130 | 37.637 |
| 2011[22] | 261.973 | 225.927 | 36.046 |
| 2012[23] | 265.242 | 231.146 | 34.096 |
| 2013[24] | 270.864 | 236.738 | 34.126 |
| 2014[25] | 275.610 | 243.698 | 31.912 |
| 2015[26] | 280.631 | 250.464 | 30.167 |
| 2016[26] | 288.578 | 259.205 | 29.373 |
| 2017[26] | 294.050 | 265.171 | 28.879 |
| 2018[26] | 294.807 | 263.895 | 30.912 |
| 2019[26] | 297.224 | 267.032 | 30.192 |
| 2020[26] | 299.315 | 267.701 | 31.614 |
Ekonomi
Çorum 2019 yılında 1 milyar 541 milyon 873 bin dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Türkiye'nin ihracat yapan illeri arasında 15.[27] sırada bulunmaktadır.[28] 2013 yılı işsizlik verilerine göre %5,9 ile işsizlik oranı en düşük 9. il oldu.[29]
Kültür
Yemek kültürü
İlk önce Çorum'un en meşhur yiyecekleri arasında leblebisi gelir. Madımak bu yörenin günlük yemeklerinden biridir. Düğün ve sünnet gibi özel günlerde düğün çorbası, et yahni, iskilip dolması, keşkek, etli pilav, su böreği, yayla çorbası, tulumba tatlısı ve Çorum baklavası yaygın olarak tüketiliyor. Çorum baklavası kısık ateşte uzun süre pişirildiği için rengi beyaz olmaktadır. Damada olarak bilinen bir tür un helvası nişan ardından gelinin ailesi tarafından hazırlanır. Tel tel tatlısı ise ağda ve leblebi unu ile hazırlanan bir tatlı pişmaniye türüdür. Eski zamanlarda kış aylarında aileler bu tatlıyı birlikte hazırlayıp yemiştir. Kargı tulum peyniri ve sırık kebabı Kargı ilçesine özgüdür.[30] Sabah kahvaltısında sündürme (muhlama, kuymak) yenmesi yaygındır.
Turizm
Sıklık Mesire Yeri ve Tabiat Parkı İl merkezinde yer almaktadır.[31]
Eğitim
Lise, ortaokul, ilkokul, ana sınıfı olmak üzere toplam 520 okul bulunmaktadır. Toplam 94.308 öğrenci mevcuttur.[32] Ayrıca Çorum sınırları içinde Hitit Üniversitesi bulunmaktadır.
Altyapı
Ulaşım
Çorum'a karayolu ve havayolu ile ulaşım mevcuttur. Türkiye'nin her yerinden karayolu ile ulaşılabilmektedir. Çorum Şehirlerarası Otobüs Terminali 2015 yılında yenilenmiştir. Toplam 7 otobüs firması hizmet vermektedir. İlçelere gidiş ve gelişler bu terminalden yapılmaktadır. Öte yandan, Amasya'nın Merzifon ilçesindeki havalimanı da Çorum il merkezine 1 saat mesafede yer almaktadır. Havalimanından Çorum merkezine ve ilçelere servisler kalkmaktadır.
Belediye Otobüsleri
Özel Halk Otobüsleri Çorum Belediyesi tarafından düzenlenmektedir. Toplam 17 hatta hizmet vermektedir. Otobüslere binmek için özel halk otobüs kartı veya jeton kullanılmaktadır. Otobüsler genelde 07.00 ile 23.30 arasında halka hizmet vermektedir.
Çorum'da Yerel Medya
Çorum Yerel TV Kanalları
| Çorum Yerel Radyoları
| Çorum Yerel Gazeteleri + Çorum Haber Gazetesi
|
Belediye başkanları
Osmanlı dönemi
| № | Şehremini | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi |
|---|---|---|---|
| 1 | Mazlum Oğlu Hacı Halil Efendi | - | - |
| 2 | Şecaaddin Zade Zarif Ağa | - | - |
| 3 | Benderli Oğlu Nuri Efendi | - | - |
| 4 | Op. Dr. Akif Tevfik Bey | - | - |
Cumhuriyet dönemi
| № | Belediye Başkanı | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Parti | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ölçekoğlu Hasan Ağa | 1925 | 1927 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 2 | Suheyb Rumi Karafakıoğlu | 1926 | 1929 | ||
| 3 | Muhsin Doğu | 2 Mart 1929 | 19 Ekim 1930 | ||
| 4 | Şevket Eren | 20 Ekim 1930 | 30 Nisan 1933 | ||
| 5 | Baha Çorbacıoğlu | 1933 | 1934 | ||
| 6 | Dr. Pertev Kalelioğlu | 20 Kasım 1934 | 20 Haziran 1941 | ||
| 7 | Nazmi Tombuş | 10 Haziran 1941 | 30 Kasım 1942 | ||
| (5) | Baha Çorbacıoğlu | 1942 | 1950 | ||
| 8 | Kadir Celep | 1 Nisan 1950 | 31 Mayıs 1950 | ||
| (5) | Baha Çorbacıoğlu | 1950 | 1958 | Demokrat Parti | |
| 9 | Av. M. Faik Kürkçü | 25 Ocak 1959 | 19 Haziran 1960 | ||
| 10 | Mehmet Varinli | 23 Haziran 1960 | 27 Eylül 1960 | Askerî | |
| 11 | Celalettin Ünseli | 13 Ekim 1960 | 7 Haziran 1961 | ||
| 12 | Hasan Basri Kurtoğlu | 12 Haziran 1961 | 20 Kasım 1963 | ||
| 13 | Kemal Demirer | 27 Kasım 1963 | 26 Haziran 1968 | Adalet Partisi | |
| 14 | Mehmet Hamit Duran | 27 Ağustos 1968 | 9 Aralık 1973 | Cumhuriyet Halk Partisi | |
| 15 | Dr. Turhan Kılıçcıoğlu | 10 Aralık 1973 | 27 Şubat 1984 | ||
| 16 | Necdet Diken | 25 Mart 1984 | 25 Mart 1989 | Anavatan Partisi | |
| (15) | Dr. Turhan Kılıçcıoğlu | 27 Eylül 1989 | 7 Mart 1994 | Sosyaldemokrat Halkçı Parti | |
| 17 | Ali Osman Alveren | 9 Mart 1994 | 27 Mart 1994 | ||
| 18 | Prof. Dr. Arif Ersoy | 27 Mart 1994 | 17 Aralık 1997 | Refah Partisi | |
| 17 Aralık 1997 | 14 Ağustos 2001 | Fazilet Partisi | |||
| 14 Ağustos 2001 | 8 Ağustos 2002 | Adalet ve Kalkınma Partisi | |||
| 19 | Ömer Abuhanoğlu | 23 Eylül 2002 | 1 Nisan 2003 | ||
| 20 | Turan Atlamaz | 2 Nisan 2003 | 29 Mart 2009 | ||
| 21 | Av. Muzaffer Külcü | 29 Mart 2009 | 30 Ocak 2018 | ||
| 22 | Zeki Gül | 5 Şubat 2018 | 12 Nisan 2019 | ||
| 23 | Dr. Halil İbrahim Aşgın | 12 Nisan 2019 | Görevde | ||
Kaynak:[33]
Kardeş şehirler
Çorum'un 6 kardeş şehri vardır:[34][35][36]
Fuzuli, Azerbaycan
Kalkiya, Filistin
Bace, Tunus
Tešanj, Bosna-Hersek
Gimhae, Güney Kore
San Juan Teotihuacan, Meksika
Notlar
Kaynakça
- ^ "Çepni Türkmenlerinin Tarihte Bulundukları Bölgeler". 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2017.
- ^ "Oğuz Türkmen Şehri Çorum". 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Çorum to Samsun". Çorum to Samsun. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Çorum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Çorum Merkez Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Çorum, ihracatta 15. büyük il oldu". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2020.
- ^ "Rakamlar geçen yılı solladı!". 8 Temmuz 2018. 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018.
- ^ "Çorum işsizlik oranında 9. sırada". 1 Temmuz 2014. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018.
- ^ "'Çorum deyince leblebiden öteye gidemeyenlere'". Milliyet. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019.
- ^ "Sıklık Tabiat Parkı". 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÇORUM İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ". 3 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2017.
- ^ "Eski Başkanlar". 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024.
- ^ "Çorum'un Güney Kore ve Meksika'dan kardeş şehri oldu". Çorum Haber. 7 Ağustos 2017. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2017.
- ^ "Çorum'un Yeni Kardeş Şehri Kalkilya Oldu – Belediye Haber". 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
- ^ "Çorum ile Fuzuli kardeş şehir oldu". Sabah. 7 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2022.
Dış bağlantılar
- Çorum Valiliği
- Çorum Belediyesi3 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
