İçeriğe atla

Çoban boşluğu

Çoban boşluğu haritası

Çoban boşluğu veya Büyük Boşluk[1] keşfedilen iki büyük boşluktan biri. 1981 yılında keşfedilmiştir. Boşluğun merkezi bizden yaklaşık 700 milyon ışık yılı uzaklıktadır (kırmızıya kayma 0,052) ve yaklaşık çapı 300 milyon ışık yılıdır.

Sağdaki harita, gökyüzünün bu bölgesindeki 17 kadirden daha parlak tüm gökadalar işaretlenerek elde edilmiştir. Boşlukla aramızda ön planda birçok gökada yer almasına rağmen, boşluğun kendisi çok az gökada içerir. Harita, boşluğun güneydoğudaki Çoban Süperkümeleri dahil, güney ve batıdan birkaç büyük süperkümeyle nasıl sınırdaş olduğunu göstermektedir.

Evren içerisinde Çoban boşluğu

Evrenin Çoban boşluğunu gösteren dilimi

Solda - Evrenin, Çoban Boşluğu'nu gösteren dilimi. Bu harita, Çoban Boşluğu yönündeki 3500 gökadanın işaretlenmesi ile oluşturulmuştur. Bizim gökadamız en diptedir ve haritanın tepesi bir milyar ışık yılı uzaklıktadır. 500 milyon ışık yılının ötesinde bilgimiz çok yetersizdir, bu yüzden de boşluk çok belirgin değildir. Ancak konumu işaretlenmiştir. Boşluk bölgesi içerisinde gösterilmiş gökadaların büyük çoğunluğu, boşluğun altında veya üstünde yer alan gökadalardır.

Teoriler

Çoban boşluğu birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur. Boşluk; Robert Kirshner, Augustus Oemler Jr, Paul Schechter ve Stephan Shectman tarafından, 1981 yılında keşfedilmiştir.[2] Ekip, gökyüzünün bu bölgesindeki üç küçük alanda gökadaları incelemiş ve hiçbir gökadanın bulunmadığı büyük bir boşluk olduğunu fark etmişlerdi. Hemen arkasından tüm bölgeyi incelediler ve 1983 yılında boşluğun varlığını doğruladılar.[3] Ekip 1987 yılında yayımlanan bildirisinde,[4] boşluğun bir haritasını sundu.[5]

Diğer gök bilimciler de bu boşluğu incelemeye başladılar ve kısa sürede boşluk içerisinde bazı gökadaları keşfettiler. J.Moody, R.Kirshner, G.McAlpine ve S.Gregory, 1987 yılındaki bir bildirilerinde[6] boşlukta keşfedilen 8 gökadanın listesini yayımladılar.[7] Kısa bir zaman içinde Çoban Boşluğu'nda gökada bulmak, bazı gök bilimciler arasında popüler bir spor haline geldi. M.Strauss ve J.Huchra, 3 gökada daha keşfettiklerini 1988 yılında,[8] G.Aldering, G.Bothun, R.Kirshner ve R.Marzke de 15 gökada keşfettiklerini 1989 yılında duyurdular.[9]

1993 yılı itibarıyla, Çoban Boşluğu'nda varlığı bilinen 27 gökada vardı. S.Cruzen, D.Weistrop ve C.Hoopes, bir bildirilerinde,[10] bu 27 gökadanın listesini yayımladılar.[11] Yeni gökadaların keşfi devam etti, 1997 yılı itibarıyla 60 Çoban Boşluğu gökadasının varlığı biliniyordu. Bu rakam hala çok düşüktür. Evrenin bu büyüklükteki normal bir bölgesi, genellikle binlerce parlak gökada içerir. Keşfedilen gökadaların büyük çoğunluğu, boşluğun kenarlarına yakın yerlerde bulunmaktadır.

Kurgulama

  • Charles Stross, Accelerando dizi romanında çoban boşluğundan bahsediliyor.
  • Martin Amis romanı Night Train'de çoban boşluğundan bahsediliyor.
  • Robert L. Forward'ın romanı Time Master'da çoban boşluğundan bahsediliyor.
  • Alastair Reynolds romanı House of Suns'da çoban boşluğundan bahsediliyor.

Ayrıca bakınız

  • Boşluk (gökbilim)

Dış bağlantılar

Dipnotlar

  1. ^ Science News Galaxy map reveals the limits of cosmic structure 15 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi Ron Cowen 12 Ağustos, 2000
  2. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1981ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  3. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1983IAUS". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  4. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  5. ^ "adsbit.harvard.edu bibcode=1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  6. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  7. ^ "adsbit.harvard.edu 1987ApJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  8. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1988AJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  9. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1989BAAS". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  10. ^ "adsabs.harvard.edu bibcode=1997AJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  11. ^ "adsbit.harvard.edu bibcode=1997AJ". 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 

Kaynakça

  • Kirshner, R. P., Oemler, A., Schechter, P. L. & Shectman, S. A. A million cubic megaparsec void in Boötes. Astrophysics Journal 248, L57-L60 (1981)
  • Atlas of the Universe29 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Çeviri: Murat Tunçay, Tahir Şişman

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Başak Süperkümesi</span>

Başak Süperkümesi veya Yerel Süperküme, Samanyolu ve Andromeda gökadaları ile diğerlerini de içeren Başak Kümesi ve Yerel Grup'u barındıran süperkümedir. Çapı yaklaşık 33 megaparsek olan bu süperkümede en az 100 adet gökada grubu ve kümesi bulunmaktadır. Gözlemlenebilir evrendeki yaklaşık 10 milyon süperkümeden biri olan Başak Süperkümesi, Balıklar-Balina Süperküme Kompleksi adı verilen bir gökada iplikçiği içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Başak kümesi</span>

Başak Kümesi yaklaşık olarak 59 ± 4 milyon ışık yılı (18.0 ± 1.2 Mpc) uzaklıkta Başak takımyıldızında bulunan Gökada kümesi. Yaklaşık olarak 1300 (2000 ve üzeri de olabilir) gökada içerir Küme daha büyük olan Yerel süperküme'nin kalbini oluşturur ve Yerel grub'un uzak bir üyesidir. Kütlesi yaklaşık olarak 1.2×1015 M☉ olarak hesap edilir ve yarıçapı 2.2 milyon pc'dir.

<span class="mw-page-title-main">Saç Kümesi</span>

Saç Kümesi, 1.000'in üzerinde tanımlanmış gökada içeren büyük bir gökada kümesidir. Aslan kümesi ile birlikte Saç Süperkümesi'ni oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Boşluk (astronomi)</span> İplikçikler arasında çok az sayıda gökada içeren ya da hiç içermeyen geniş boş alanlar

Gökbilimde boşluklar (ing. Void), iplikçikler arasındaki boş alanlardır, evrendeki en büyük ölçekli yapılardır ve çok az gökada içerir veya içermezler. Boşluk bölgelerinin kozmolojik evrimi bir bütün olarak evrenin evriminden çok farklıdır: Devasa gökadaların ve gökada kümelerinin oluşumunu engelleyen, eğrisellik teriminin hakim olduğu uzun bir aşama vardır. Bu nedenle, boşlukların en boş bölgeleri bile evrenin ortalama madde yoğunluğunun ~%15'inden fazlasını içermesine rağmen, bir gözlemci için neredeyse tamamen boş görünür. Boşlukların çapı genel olarak 10 ile 150 mega parsek (Mpc) arasındadır ; zengin süperküme yokluğu olarak nitelenen bilhassa büyük boşluklar, süperboşluklar olarak belirtilir. İlk olarak 1978 yılında Kitt Peak Ulusal Gözlemevi'nden Stephen Gregory ve Laird A. Thompson tarafından keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kahraman-Balıklar Süperkümesi</span>

Kahraman-Balıklar Süperkümesi evrenin bilinen en büyük yapıları arasında yer alır. Yaklaşık 300 milyon ışık yılı uzunluğunda, yoğun bir gökada duvarıdır. Kahraman-Balıklar Süperkümesi yalnızca gökteki en belirgin süperküme olmakla kalmaz, aynı zamanda gökteki en belirgin boşluğun da yanında durur. Boğa boşluğu, sınırları her iki kenarında yer alan gökada duvarlarıyla belirlenmiş büyük, dairesel bir boşluktur. Boşluğun çapı yaklaşık 100 milyon ışık yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pavo-Indus Süperkümesi</span>

Pavo-Indus Süperkümesi, Yerel Grubu da içeren Yerel süperkümenin komşusu olan ve yaklaşık olarak 212 MIy (65 Mpc)uzaklıkta bulunan bir süperkümedir. Erboğa Süperkümesi'ni ve büyük bir ihtimalle Başak Süperkümesi'ni çevreleyen uzun bir gökada duvarının bir ucunu oluşturan oldukça zayıf bir süperkümedir. Önemli bir süperküme olarak kabul edilmemektedir. Dikkat çeken yoğun bir gökadalar topluluğu değildir ve herhangi birçok verimli gökada kümesi içermez.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5195</span> galaksi

NGC 5195, Girdap gökadası ile etkileşim halinde olan çubuklu sarmal gökadadır. Her iki gökada da yaklaşık 23 milyon ışık yılı uzaklıkta Av Köpekleri takımyıldızı bölgesinde bulunurlar. NGC 5195, ayrıca M51 Grubu'nun üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Erboğa kümesi</span>

Erboğa Süperkümesi veya Erboğa A/M83 Grubu ile karıştırmayınız.

<span class="mw-page-title-main">NGC 5033</span> galaksi

NGC 5033, Av Köpekleri takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 49,24 MIy (15,1 Mpc)uzaklıkta bulunan eğik bir çubuksuz sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 1 Mayıs 1785 tarihinde keşfedildi. Çok parlak bir çekirdeği ve nispeten soluk bir diski bulunur. Diskin güney yarısında kayda değer bir eğiklik görülebilir. Gökadanın büyük açısal boyutu ve nispeten yüksek yüzey parlaklığı, onu amatör gök bilimciler tarafından görülebilen ve görüntülenebilen bir nesne haline getirir. Nispeten Dünya'ya yakın konumu ve etkin gökada çekirdeği (AGN), onu profesyonel gök bilimciler için de yaygın olarak çalışılan bir nesne haline getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Merceksi galaksi</span>

Merceksi gökada, biçimsel gökada sınıflandırma şemalarında eliptik (E) ve sarmal gökada (S) arasında yer alan bir gökada türüdür. Büyük ölçekli bir disk içermesine karşın, büyük ölçekli sarmal kollara sahip değildir. Merceksi gökadalar, yıldızlararası maddelerinin çoğunu tüketmiş veya kaybetmiş ve bu nedenle devam eden çok az yıldız oluşumuna sahip disk gökadalarıdır. Buna rağmen, disklerinde önemli miktarda toz barındırabilirler. Sonuç olarak, tıpkı eliptik gökadalar gibi çoğunlukla yaşlı yıldızlardan oluşurlar. Merceksi ve eliptik gökadalar morfolojik farklılıklarına rağmen spektral özellikler ve ölçekleme ilişkileri gibi ortak bazı özellikleri paylaşırlar. Her ikisi de, en azından evrenin yerel kısmında, pasif olarak evrimleşen erken tip gökadalar olarak kabul edilebilir. "E" gökadaları ile "S0" gökadalarını morfolojik olarak birbirine bağlayan, orta ölçekli disklere sahip "ES" gökadalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karina Cüce Gökadası</span> galaksi

Karina Cüce Gökadası Karina takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 330.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Samanyolu'nun uydu gökadası olan bir cüce gökadadır. R. D. Cannon ve diğer gök bilimcilerden oluşan bir ekip tarafından 1977 yılında keşfedilmiştir. Samayolu'nun diğer uydu gökadalarından birkaç milyar yıl sonra oluştuğu sanılmaktadır ve en genci 7 milyar yaşında olan yaşlı yıldızlardan oluşur. Gökadanın yaklaşık olarak 13,6 milyar yıl önce oluştuğu sanılmaktadır ve bu da Cüce Karina'yı, Samanyolu'na kıyasla görece olarak daha genç yapmaktadır.

Dünya'nın Evren'deki yeri son yüzyılda radikal bir şekilde artarak 400 yıllık teleskobik gözlemlerle oluşturulmuş bilgilerdir. Başlangıçta Dünya'nın Evren'in merkezi olduğuna inanılmakta, sadece uzaktaki sabit yıldızlar ve çıplak gözle gözlenen gezegenlerden oluşmaktaydı. 17. yüzyılda Güneşmerkez model kabul edildikten sonra William Herschel ve diğer gök bilimcilerin gözlemleriyle diğer bilgilere ulaşılabilmiştir. 20. yüzyıla gelindiğinde sarmal bulutsu gözlemleri gökadamızın; gruplar, kümeler ve süperkümelerle, genişleyen bir evren içinde milyarca gökadadan sadece bir tanesi olduğunu ortaya koymuştur. 21. yüzyıla gelindiğinde görünür Evren'in genel yapısı, iplikçikler ve boşlukların içinde şekillenen süperkümelerle netleşmeye başladı. Süperkümeler, iplikçikler ve boşluklar muhtemelen Evren'de var olan en büyük ve tutarlı yapılardır.

<span class="mw-page-title-main">Aslan II (cüce galaksi)</span> cüce galaksi

Aslan II Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 690.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Robert G. Harrington ve Albert George Wilson tarafından 1950 yılında keşfedilmiştir. 2008 yılının Ekim ayı itibarıyla Samanyolu'nun bilinen 24 uydu gökadasından birisidir. 2007 yılına kadar olan çalışmalarla gökadanın çekirdek yarıçapının 178 ± 13 pc ve gelgit kuyruğu yarıçapının 632 ± 32 pc olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aslan I (cüce galaksi)</span> cüce galaksi

Aslan I Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 820,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Yerel Grup'un bir üyesidir ve Samanyolu'nun en uzak uydu gökadalarından birisi olduğu düşünülmektedir. Albert Wilson tarafından 1950 yılında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aslan IV (cüce galaksi)</span> galaksi

Aslan IV Aslan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 520,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir cüce küremsi gökadadır. Yerel Grup'un bir üyesidir ve 2006 yılında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Boğa (yıldız kümesi)</span>

Boğa kümesi, Boğa takımyıldızı yönünde bulunan bir açık yıldız kümesi.

<span class="mw-page-title-main">PGC Kataloğu</span>

Başlıca Gökadalar Kataloğu, en parlak 73.197 gökadanın B1950 ve J2000 dönemi ekvatoryal koordinatlarında tanımlamalarını içeren, 1989 yılında yayımlanmış bir gökbilim kataloğudur. Bu katalog, 1983 yılında başlatılan Lyon-Meudon Galaksi Dışı Veritabanı'na (LEDA) dayanmaktadır. Gökadalar, 1989'dan bu yana PGC numarası almaya devam etmişlerdir. Bu nedenle, şu anda PGC numarası olan 1 milyonun üzerinde gökada vardır. 40.932 koordinatın (%56) standart sapması 10″ yay-dakikadan küçüktür. En yaygın 38 kaynaktan toplam 131.601 isim listelenir. Her cisim için mevcut ortalama veriler sunulmuştur:

<span class="mw-page-title-main">Kutup-halkalı galaksi</span>

Kutup-halkalı gökada, gökada kutuplarının etrafında dönen, gaz ve yıldızların oluşturduğu halkasıyla bir gökada türüdür. Bu kutup halkalarının, iki gökadanın birbirleriyle etkileşime girdiklerinde ortaya çıkan kütleçekimsel etkiyle oluştuğu düşünülmektedir. Başka bir olasılık da çok yakından geçen bir gökadanın etkisiyle koparılmış olan maddeden oluştuğudur. Diğer bir olasılık ise, küçük bir gökadanın daha büyük bir gökadayla dönüş düzlemine dikey olarak çarpışması sonucu küçük gökadanın kutup-halkasına dönüşmüş olabileceğidir.

<span class="mw-page-title-main">Cüce sarmal galaksi</span> bir sarmal gökadanın cüce türüdür

Cüce sarmal gökada, bir sarmal gökadanın cüce türüdür. Cüce gökadalar; düşük aydınlatma güçleri, küçük çapları, düşük yüzey parlaklıkları ve düşük hidrojen kütleleri ile karakterizedir. Bu tip gökadalar, düşük yüzey parlaklığına sahip gökadaların (LSB) bir alt sınıfı olarak düşünülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yerel Boşluk</span> Yerel Gökada Grubuna bitişik boş uzay bölgesi.

Yerel Boşluk, Yerel Grup'a bitişik olarak uzanan çok geniş ve boş bir uzay bölgesidir. 1987 yılında Brent Tully ve Rick Fisher tarafından keşfedilen Yerel Boşluk'un, şu anda "narin iplikçikler" ile ayrılmış üç ayrı sektörden oluştuğu bilinmektedir. Boşluğun tam boyutu bilinmemekle birlikte en az 150 Mly (45 Mpc) genişliğinde olduğu ve muhtemelen 150 ila 300 Mpc arasında olabileceği düşünülmektedir. Yerel Boşluk, standart kozmolojiden beklenenden çok daha az sayıda gökadaya sahip gibi görünmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.