İçeriğe atla

Çiğdem

Crocus
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Liliopsida
Takım:Asparagales
Familya:Iridaceae
Cins:Crocus
L.
Sinonimler
  • Crociris - Schur
  • Geanthus - Raf.
  • Safran - Medik.

Crocus veya Çiğdem,[1] Iridaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.[2][3]

Taksonomi

Crocus cinsine bağlı türler (2024):

  1. Crocus abantensis
  2. Crocus abracteolus
  3. Crocus adami
  4. Crocus adamioides
  5. Crocus adanensis
  6. Crocus aerius
  7. Crocus akdagensis
  8. Crocus akkayaensis
  9. Crocus alatavicus
  10. Crocus albocoronatus
  11. Crocus aleppicus
  12. Crocus alexandri
  13. Crocus almehensis
  14. Crocus ancyrensis
  15. Crocus angustifolius
  16. Crocus antalyensioides
  17. Crocus antalyensis
  18. Crocus antherotes
  19. Crocus arizelus
  20. Crocus armeniensis
  21. Crocus artvinensis
  22. Crocus asumaniae
  23. Crocus athous
  24. Crocus atrospermus
  25. Crocus atticus
  26. Crocus autranii
  27. Crocus autumnalis
  28. Crocus babadagensis
  29. Crocus balansae
  30. Crocus banaticus
  31. Crocus baytopiorum
  32. Crocus berytius
  33. Crocus beydaglarensis
  34. Crocus bifloriformis
  35. Crocus biflorus
  36. Crocus boissieri
  37. Crocus boryi
  38. Crocus boulosii
  39. Crocus bowlesianus
  40. Crocus brachyfilus
  41. Crocus caelestis
  42. Crocus calanthus
  43. Crocus cambessedesii
  44. Crocus cancellatus
  45. Crocus candidus
  46. Crocus caricus
  47. Crocus carpetanus
  48. Crocus cartwrightianus
  49. Crocus caspius
  50. Crocus chrysanthus
  51. Crocus cilicius
  52. Crocus clusii
  53. Crocus coloreus
  54. Crocus concinnus
  55. Crocus corsicus
  56. Crocus crewei
  57. Crocus croceus
  58. Crocus cvijicii
  59. Crocus cyprius
  60. Crocus dalmaticus
  61. Crocus damascenus
  62. Crocus danfordiae
  63. Crocus danubensis
  64. Crocus demirizianus
  65. Crocus dilekyarensis
  66. Crocus dispathaceus
  67. Crocus duncanii
  68. Crocus duplex
  69. Crocus etruscus
  70. Crocus fauseri
  71. Crocus fibroannulatus
  72. Crocus filis-maculatis
  73. Crocus flavus
  74. Crocus fleischeri
  75. Crocus fritschii
  76. Crocus gargaricus
  77. Crocus geghartii
  78. Crocus gembosii
  79. Crocus georgei
  80. Crocus gilanicus
  81. Crocus gotoburgensis
  82. Crocus goulimyi
  83. Crocus graveolens
  84. Crocus gunae
  85. Crocus hadriaticus
  86. Crocus hartmannianus
  87. Crocus haussknechtii
  88. Crocus hermoneus
  89. Crocus heuffelianus
  90. Crocus hittiticus
  91. Crocus hybridus
  92. Crocus hyemalis
  93. Crocus ilvensis
  94. Crocus imperati
  95. Crocus incognitus
  96. Crocus ionopharynx
  97. Crocus iranicus
  98. Crocus isauricus
  99. Crocus jablanicensis
  100. Crocus jessoppiae
  101. Crocus kangalensis
  102. Crocus karamanensis
  103. Crocus karduchorum
  104. Crocus kartaldagensis
  105. Crocus katrancensis
  106. Crocus kerndorffiorum
  107. Crocus kofudagensis
  108. Crocus korolkowii
  109. Crocus kosaninii
  110. Crocus kotschyanus
  111. Crocus laevigatus
  112. Crocus lazicus
  113. Crocus leichtlinii
  114. Crocus leucostylosus
  115. Crocus lifloris
  116. Crocus ligusticus
  117. Crocus longiflorus
  118. Crocus luteus
  119. Crocus lyciotauricus
  120. Crocus lycius
  121. Crocus lydius
  122. Crocus malatyensis
  123. Crocus malyi
  124. Crocus marasensis
  125. Crocus mathewii
  126. Crocus mawii
  127. Crocus mazziaricus
  128. Crocus mediotauricus
  129. Crocus melantherus
  130. Crocus mersinensis
  131. Crocus michelsonii
  132. Crocus micranthus
  133. Crocus minimus
  134. Crocus minutus
  135. Crocus moabiticus
  136. Crocus mouradi
  137. Crocus multicostatus
  138. Crocus munzurense
  139. Crocus musagecitii
  140. Crocus mysius
  141. Crocus naqabensis
  142. Crocus neapolitanus
  143. Crocus neglectus
  144. Crocus nerimaniae
  145. Crocus nevadensis
  146. Crocus nivalis
  147. Crocus niveus
  148. Crocus novicii
  149. Crocus nubigena
  150. Crocus nudiflorus
  151. Crocus ochroleucus
  152. Crocus olivieri
  153. Crocus oreocreticus
  154. Crocus oreogenus
  155. Crocus orphei
  156. Crocus pallasii
  157. Crocus pamphylicus
  158. Crocus paschei
  159. Crocus pelistericus
  160. Crocus pelitensis
  161. Crocus pestalozzae
  162. Crocus ponticus
  163. Crocus pseudonubigena
  164. Crocus pulchellus
  165. Crocus pulchricolor
  166. Crocus punctatus
  167. Crocus puringii
  168. Crocus rechingeri
  169. Crocus reinhardii
  170. Crocus reticulatus
  171. Crocus rhodensis
  172. Crocus robertianus
  173. Crocus romuleoides
  174. Crocus rujanensis
  175. Crocus sakaltutanensis
  176. Crocus salurdagensis
  177. Crocus salzmannii
  178. Crocus sativus
  179. Crocus scardicus
  180. Crocus scharojanii
  181. Crocus schneideri
  182. Crocus siculus
  183. Crocus sieberi
  184. Crocus sieheanus
  185. Crocus simavensis
  186. Crocus sivasensis
  187. Crocus sozenii
  188. Crocus speciosus
  189. Crocus stevensii
  190. Crocus striatulus
  191. Crocus stridii
  192. Crocus suaveolens
  193. Crocus suworowianus
  194. Crocus tahtaliensis
  195. Crocus taseliensis
  196. Crocus tauri
  197. Crocus tauricus
  198. Crocus thirkeanus
  199. Crocus thomasii
  200. Crocus thracicus
  201. Crocus tommasinianus
  202. Crocus tournefortii
  203. Crocus vallicola
  204. Crocus variegatus
  205. Crocus veluchensis
  206. Crocus veneris
  207. Crocus vernus
  208. Crocus versicolor
  209. Crocus vitellinus
  210. Crocus wattiorum
  211. Crocus weldenii
  212. Crocus xanthosus
  213. Crocus yakarianus
  214. Crocus yaseminiae
  215. Crocus yataganensis
  216. Crocus zetterlundii
  217. Crocus ziyaretensis
  218. Crocus zubovii

Dağılım ve habitat

Akdeniz ve Kuzey Afrika'dan orta ve güney Avrupa'ya, Orta Doğu'dan Asya'ya ve Çin'in batısına doğru dağılım gösterir. Çoğu türü Türkiye'ye özgüdür ve diğer bölgelere tanıtılmıştır.[4][5][6][7]

Galeri

Konuyla ilgili yayınlar

Kaynakça

  1. ^ Çiftçi, A., Mollman, R., Yıldırım, H., Erol, O. (2021). Türkiye’nin Bazı Kayıp Çiğdem Taksonları Üzerine Gözlemler ve Yabani Türlerin Korunması Üzerine Bazı Görüşler. Bağbahçe Bilim Dergisi, 8(3), 47-52. https://doi.org/10.35163/bagbahce.941036
  2. ^ "GBIF". 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2024. 
  3. ^ "PaleoBioDB". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2024. 
  4. ^ Petersen et al 2008.
  5. ^ WCLSPF 2022.
  6. ^ Flora Italiana 2022.
  7. ^ Innes 1985.

Dış bağlantılar

  • European Commission (2022). "Krokos Kozanis PDO". Food, Farming, Fisheries: EU Quality Food and Drink. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022. 
  • "Elenco delle specie - Genere: Crocus - Famiglia: Iridaceae". Flora Italiana. 2022. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022. 
  • Harris, Stephen (2022). "Crocus species (Iridaceae)". Oxford University Plants 400. Department of Plant Sciences, Oxford University. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  • Porcher, Michel H. (25 Haziran 2013). "Sorting Crocus names". Multilingual Multiscript Plant Name Database. Department of Agriculture and Food Systems, Melbourne School of Land and Environment, University of Melbourne. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022. 
  • Boland, Todd (20 Eylül 2008). "Crocus to Brighten the Spring Garden". Dave's Garden. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022. 
  • NCBI (2022a). "CID 5281233, Crocin". PubChem. Bethesda MD: National Library of Medicine. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022. 
  • NCBI (2022b). "CID 5281232, Crocetin". PubChem. Bethesda MD: National Library of Medicine. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022. 
  • "Distribution area of the genus Crocus subdivided into five different geographic regions (A-E)". Molecular Phylogenetics and Evolution (Map). 66 (3): 617-627: Supplementary material. March 2013. 
  • IBS. "Crocus". International Bulb Society. 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2022. 
  • PBS (5 Mart 2021). "Crocus". Photographs and Information. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022. 
  • Bowles (2022). "Crocus Collection". E. A. Bowles of Myddelton House Society. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022. 
  • Lonsdale, John. "Crocus". The Lonsdale Collection. The Alpine Garden. 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022. 
  • Lonsdale, John (2022). "Crocuses". The Lonsdsale Garden. Edgewood Gardens. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022. 
  • Goode, Tony (2022). "Crocus Pages". Alpine Garden Society. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022. 
  • "Crocus". World Checklist of Selected Plant Families. Royal Botanic Gardens, Kew. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022. 
  • Çin florası
  • Ali, S. I.; Mathew, Brian (2011). "Crocus L". Flora of Pakistan. Missouri Botanical Garden. 7 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2022. 
  • GBIF. "Crocus L". 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2022. 
  • Wikimedia Commons'ta Çiğdem ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
  • Vikitür'de Çiğdem ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Allium</i> bitki cinsi

Allium, Alliaceae familyasına dahil olan ve soğan, sarımsak, pırasa gibi çok bilinen türleri içeren bir bitki cinsidir. İçermiş olduğu 1250 kadar tür ile dünyanın en büyük bitki cinslerinden biri olan Allium, bazı sınıflandırmalarda Liliaceae familyasına dahil edilmiştir. İçerdiği türler çok yıllık ve yumru gövdeli olup, tipik soğan ya da sarımsak koku ve tadını veren kimyasal bileşikler üretirler. Pek çoğu yenilebilir türdür.

<span class="mw-page-title-main">Ranunculaceae</span>

Ranunculaceae Ranunculales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Safranal</span>

Safranal, Safran çiçeklerinden elde edilen safranda bulunan bir organik bileşiktir. Safranın aromasından başlıca sorumlu olan bileşenidir.

<span class="mw-page-title-main">Reginald Innes Pocock</span>

Reginald Innes Pocock FRS, Britanyalı zoolog.

<span class="mw-page-title-main">Tek çenekliler</span>

Tek çenekliler (Liliopsida), monokotiller, çoğunlukla tek yıllık, palmiyeler haricindeki otsu bitkileri kapsayan çiçekli bitkiler sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Geraniaceae</span>

Geraniaceae Geraniales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Türkiye'de Geranium tuberosum türü yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Yılanyastığıgiller</span> bitki ailesi

Yılanyastığıgiller (Araceae), Alismatales takımına ait bir familyadır. Yaklaşık 107 cins ve 3700 tür içerir.

<span class="mw-page-title-main">Papaveraceae</span> çiçek açan bitkiler ailesi

Papaveraceae Ranunculales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<i>Helleborus</i>

Helleborus Ranunculaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Orta, güney ve doğu Avrupa'dan Kafkasya sınırlarına kadar yayılan zehirli bir bitkidir.

<span class="mw-page-title-main">Saxifragaceae</span> Bitki familyası

Saxifragaceae Saxifragales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Melastomataceae</span>

Melastomataceae Myrtales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Körfez muturu</span>

Körfez Muturu az bulunan yunus ailesinden bir cinsdir. Kaliforniya Körfezi'nin kuzey kısmında bulunan bu bölgeye özgü bir türdür. İlk olarak 1958 yılında keşfedilmiştir. 2018 yılı itibarıyla hayatta kalanlarının sayısının 19'dan az olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Adını insanlardan alan canlılar listesi</span>

Biyolojide organizmalara verilen bilimsel adlar sıklıkla bir kişiye ithafen verilebilmektedir. Bilimsel adlar genellikle bilimsel dergilerde adı verilen taksonların tanımlamaları ve diğer taksonlardan ayırt edici özellikleri ile birlikte yayımlanır. Latince gramer kurallarına uygun olarak bir erkeğin adından üretilen tür ya da alt tür adlarının sonu genellikle -i ya da -ii ile biterken bir erkek grubu ya da erkek ya da kadınlardan oluşan grup isimleri -orum ile biter. Benzer şekilde bir kadın isminden gelen adlar sıklıkla -ae ile biterken iki ya da daha fazla sayıda kadın için -arum ile biter.

<span class="mw-page-title-main">John Gilbert Baker</span> İngiliz botanikçi

John Gilbert Baker İngiliz botanikçi. Oğlu, Edmund Gilbert Baker (1864–1949) da babası gibi botanikçi idi. Bitki bilim mahlası Baker'dır.

Brian Frederick Mathew, İngiliz botanikçidir. Özel uzmanlık alanı soğanlı bitkilerdir. Hem bilim insanlarına hem de bahçıvanlara hitap eden soğanlı bitkiler üzerine birçok kitabın yanı sıra Daphne, Lewisia ve Helleborus da dahil olmak üzere diğer cinsler üzerine de monografiler yazmıştır. Bitki bilim mahlası B.Mathew'dir.

<i>Muscari aucheri</i>

Muscari aucheri, Muscari cinsine bağlı Türkiye'ye özgü bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Mesangiospermae</span>

Mesangiospermae, gayri resmi olarak "mezanjiyospermler" olarak adlandırılan bir çiçekli bitki grubudur. İki ana kapalı tohumlular sınıfından biridir. Filogenetik isimlendirme PhyloCode sisteminin kuralları altında oluşturulmuş bir isimdir. Yaklaşık 350.000 mezanjiyosperm türü vardır. Bu grupta olmayan yaklaşık 175 tür ve toplam yaklaşık 350.000 tür olduğu varsayılırsa mezanjiyospermler çiçekli bitkilerin yaklaşık %99,95'ini içerir. Diğer 175 tür ilkel kapalı tohumlular grubu içinde sınıflandırılır. APG III sisteminde de benzer sınırlamalara sahip böyle bir sınıf var olmasına rağmen, ona bir isim verilmemiştir.

Iris furcata

İris furcata, doğal olarak Kafkas Dağları, Lazistan, Moldova ve güney Ukrayna'da yetişen İris cinsinden çok yıllık bir bitki türüdür. Kısa, dar, kılıç şeklinde yaprakları vardır. Çiçekleri mor, koyu mor, mavi-mor, açık mavi veya menekşe rengidir. Ilıman bölgelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. İlk kez Friedrich August Marschall von Bieberstein tarafından tanımlanmıştır. Tür, Yaşam Ansiklopedisi'nde listelenmiştir.

<i>Backhousia</i> bitki cinsi

Backhousia Myrtaceae familyasına bağlı bilinen on üçüncü çiçekli bitki cinsidir. Bilinen tüm cinsler Avustralya'daki yağmur ormanlarına ve Queensland, New South Wales ve Batı Avustralya'ya özgüdür.

<span class="mw-page-title-main">Elizabeth Gertrude Britton</span> Amerikalı bitkibilimci (1858 – 1934)

Elizabeth Gertrude Britton Amerikalı botanikçi, briyolog ve eğitimci. O ve kocası Nathaniel Lord Britton, New York Botanik Bahçesi'nin bağış toplanarak kurulmasında önemli bir rol oynadı. American Bryological and Lichenological Society derneğinin kurucu ortağıydı. Yerli bitkilerin korunmasına yönelik eylemlerde bulunan bir aktivistti. Elizabeth Britton, Briyoloji alanında 170 makale yayımlayarak alan literatürüne büyük katkılarda bulundu. Bitki bilim mahlası E.Britton'dur.