İçeriğe atla

Çekya'da Yahudilerin tarihi

        
Yahudilik

Çekya'daki Yahudilerin tarihi 1918-1938 yılları arasındaki Çekoslovakya'nın Birinci Cumhuriyet döneminin uzantısıdır. 2005 itibarıyla Çek Cumhuriyeti'nde 4000 Yahudi bulunmaktadır[1] ve bunlar ağırlıklı olarak Aşkenazlardan oluşur. Yedisi Bohemya'da ve üçü Moravya'da olmak üzere ülkede on küçük Yahudi cemaati bulunur. Bu cemaatler Yahudi Cemaatleri Federasyonu (FZO) şemsiyesi altında toplanmıştır. Prag ve diğer şehirlerde hizmetler sunmaktadır.

Hem Çekoslovakya hem de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminden beri Yahudilerin Avrupa'nın bu bölgesinde bağları bulunur.[2] Çek Cumhuriyeti'nin bulunduğu topraklarda son bin yıl içinde 600'den fazla Yahudi cemaati var olmuştur.[3] 1930 nüfus sayımına göre Çekoslovakya'da 356,830 Yahudi vardı.[4]

Prag'da Yahudiler

Yahudilerin Prag'a en erken 10. yüzyılda yerleştiğine inanılır. 16. yüzyıl, Prag Yahudilerinin altın çağıdır. Bu zamanın bilinen en önemli Yahudi dindarlarından biri Maharal olarak bilinen haham Judah Loew ben Bezalel'di. Josefov'un Prag Eski Yahudi Mezarlığı'na gömülen Maharal'ın mezar taşı hala ayakta durmaktadır ve ziyarete açıktır. Maharal tarafından yaratılan Golem'in Eski Yeni Sinagog'un çatı katında saklandığı rivayet edilir.[5] 1708'de Prag nüfusunun çeyreğini Yahudiler oluşturmaktaydı.[6]

Holokost

Çeklerin hakimiyetindeki Bohemya ve Moravya Nazi Almanyası tarafından işgal edilince şiddetli baskılar başladı. Bohemya ve Moravya'daki 117,551 Yahudi hemen hemen yok edildi. Çoğu Yahudi 1939'dan sonra göç etti; yaklaşık 78,000'i ise öldürüldü. 1945'te Çek topraklarında 14,000 Yahudi kaldı.

Yaklaşık 144,000 Yahudi Theresienstadt'a gönderildi. Tutukluların çoğu Çek Yahudisiydi. Açlık, stres ve tifo gibi hastalıklardan tutukluların çeyreği (33,000 kişi) Theresienstadt'a öldü. 88,000 kişi Auschwitz'e ve diğer imha kamplarına gönderildi. Savaş bittiğinde 17,247 kişi sağ kalmıştı. 15,000 çocuk kamptaki çocuk yurtlarında kalıyordu, bunlardan sadece 93'ü hayatta kalmayı başardı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ The Virtual Jewish Library 13 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Jewish population of Czech republic, 2005
  2. ^ "The Jews and Jewish Communities of Bohemia in the past and present". 30 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010. 
  3. ^ "Czech Synagogues and Cemeteries". 7 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010. 
  4. ^ "The Holocaust in Bohemia and Moravia". 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010. 
  5. ^ "The Golem, Temple Emanu-El, San Jose". 16 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2010. 
  6. ^ Prague 14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Virtual Jewish History Tour

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çekya</span> Orta Avrupada yer alan bir ülke

Çekya, resmî adıyla Çek Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bir ülkedir. Kuzeyinde Polonya, batı ve kuzeybatısında Almanya, güneyinde Avusturya ve doğusunda Slovakya ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Prag</span> Çek Cumhuriyetinin başkenti

Prag, Çekya'nın başkenti ve en büyük şehri. Geçmişte Çekoslovakya'nın da başkentiydi. Orta Bohemya'da Vltava Nehri'nin üzerinde yer alır ve 1.2 milyon nüfusu vardır. İş dünyası istatistiklerine göre bu sayıya ek olarak 300.000 kişi de resmi kaydı olmaksızın Prag'da yaşamaktadır. Prag, geniş bir kitle tarafından dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak gösterilir. Prag "Altın Şehir", "Doksanların Sol Bankası", "Masal Şehri", "Şehirlerin Anası" ve "Avrupa'nın Kalbi" gibi isimlerle de anılır. Prag konumu gereği çevresindeki ülkeler ile merkezi bir konum oluşturur. Avrupa'daki en fazla iç kaleye sahip 3 şehirden birisidir. Bu şehrin gölgesi Franz Kafka olmuştur. Kafka için bile fazlasıyla turist çeken bir Orta Çağ şehridir. Prag Şehri 5 Nobel ödülüne sahiptir.

Çek Cumhuriyeti tarihi, bugünkü Çekya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Theresienstadt</span>

Theresienstadt; II. Dünya Savaşı'ndaki Nazi getto-toplama kampıdır. Günümüzde Çekya sınırları içinde olan Terezin kentinde Gestapo tarafından kuruldu. 24 Kasım 1941'den 9 Mayıs 1945'e kadar açık kaldı.

Belçika'daki Yahudilerin tarihi 1. yüzyıla kadar uzanır. II. Dünya Savaşı'ndan önce 100.000'i bulan ülkedeki Yahudi nüfusu Holokost'tan sonra nüfusunun yarısından fazlasını kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Hırvatistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Hırvatistan'daki Yahudilerin tarihi 3. yüzyıla kadar dayanmasına rağmen 10. yüzyıl ve 15. yüzyıla kadar az bilgi bulunur. II. Dünya Savaşı'ndan evvel 20,000 kişilik cemaatin hemen hemen hepsi Holokost'ta yok edildi. Savaştan sonra sağ kalanların yarısı İsrail'e göç ederken 2500 Yahudi Hırvatistan'da yaşamayı tercih etti. Bu rakam tahmini bir rakam olup 1500 kişilik Zagreb Yahudi cemaatinin %80'i karışık evliliklerin çocukları olduğu hesaba katıldığında bu nüfusun daha da fazla olduğu düşünülür. Holokost'tan kurtulanların torunlarının çoğunun dede veya ninelerinden sadece bir tanesi Yahudidir.

Çekya'nın başkentindeki Prag Yahudi cemaati Avrupa'nın en eski ve en bilinen cemaatlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka'daki Yahudilerin tarihi</span>

Az sayıdaki Danimarka'daki Yahudilerin tarihi 17. yüzyıla kadar dayanır.

Yahudilerin Hong Kong'daki varlığı 19.yy'ın ortalarından beri sürmektedir. Hong Kong'un finansal merkez olması sebebiyle maddi sebepler için geçici olarak gelen Yahudilerin cemaatinde ABD, İsrail ve Avrupa ülkelerinden Yahudiler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'daki Yahudilerin tarihi</span> Hindistanda bulunan dini bir azınlık

Hindistan Yahudileri Hindistan'da bulunan dini bir azınlıktır. Yahudiliğin, Hindistan'a giren ilk gayri-Dharma dinlerden olduğu tarihte kayıtlıdır. Antik çağlardaki cemaatler kültürel asimilasyona uğramıştır. Her Yahudi cemaati, Yehuda Krallığı ve Kayıp On Kabile gibi farklı kökenlerden geldiği için ülkedeki Yahudi sayısını kestirmek zordur. Toplam Yahudi nüfusunun yarısı Manipur ve Mizoram'da, çeyreği de Mumbai'de yaşamaktadır. Dünyadaki birçok ülkenin aksine Hintlerin kontrolündeki Hindistan'da antisemitizm olayları görülmemiştir. Bölgede görülen tek antisemitik olaylar, Portekiz'in Goa'yı işgal edip engizisyonları başlattığı dönemdir. Yahudiler Malabar kıyılarındaki Kodungallur'a yerleşip 1524'e kadar barış içinde ticaretle uğraştılar. Hem İngiliz hakimiyetinden önce hem de sonra Yahudiler Hint prensleri altında, hükûmette, orduda ve endüstride önemli mevkilere geldiler.

Endonezya'daki Yahudilerin tarihi ilk Avrupa kaşiflerinin bölgeye yerleşmesiyle başlar. Yahudiler, Endonezya'da 20 kişilik nüfuslarıyla çok küçük bir cemaat oluşturmaktadır, ve bunların çoğu Sefarad'dır.

Kore'de hatırı sayılır büyüklükteki Yahudi cemaati Kore Savaşı dönemine denk gelir; bu dönemde, bölgedeki komünizmle baş eden ABD önderliğindeki savaşta Kore ordusunda yüzlerce Yahudi asker bulunmaktaydı. Yahudi din görevlisi olarak orduda yer alan Chaim Potok Kore'deki deniyimlerini The Book of Lights and I am the Clay isimli kitabında aktardı.

<span class="mw-page-title-main">Emil Hácha</span>

Emil Hácha, Çek avukat, 1938 yılından 1939 Çekoslovak Slovakya'nın üçüncü Cumhurbaşkanı. Mart 1939'dan itibaren Alman Himayesi altındaki Bohemya ve Moravya Protektorası'na başkanlık etti.

<span class="mw-page-title-main">Çekya'nın bölgeleri</span> Çekyanın idari bölümleri

Çekya'nın bölgeleri büyüklük ve nüfus olarak merkezi devlet ile ilçe arasında bulunan, en üst düzeyde bulunan yerel idare ve yerleşim birimidir.

Letonya'daki Yahudilerin tarihi, 1571'de Piltene'de kurulan ilk Yahudi kolonisine dayanıyor. Yahudiler, Letonya'nın nüfusunu azaltan Büyük Kuzey Savaşı'na (1700-1721) kadar Letonya'nın gelişimine katkıda bulundular. Yahudi cemaati, esas olarak Prusya'dan gelen bir akın yoluyla 18. yüzyılda yeniden oluştu ve Letonya'nın ekonomik yaşamında temel bir rol oynamaya başladılar.

<span class="mw-page-title-main">Arnošt Lustig</span> Yahudi asıllı Çek yazar (1926-2011)

Arnošt Lustig, eserleri genellikle Holokost'u içeren romanlar, kısa öyküler, oyunlar ve senaryolar yazan ünlü bir Çek Yahudi yazardır.

František Palacký, Çek Ulusal Dirilişi'nin en etkili kişisi olan ve "Ulusun Babası" olarak adlandırılan bir Çek tarihçi ve politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Theresienstadt Gettosu</span>

Theresienstadt Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'dan ilhâk edip işgâl ettiği Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Terezín kasabasında Schutzstaffel (SS) tarafından kuruldu. Gettonun iki ana amacı vardı: hem imha kamplarına yönelik bir "ara durak" olarak işlev göstermek hem de bir "emeklilik yerleşimi" olarak yaşlı ve ünlü Yahudilere ev sahipliği yaparak Yahudi toplulukları Nihai Çözüm konusunda yanıltmak. Getto, hem tutsakların ölümünü hızlandıracak şartlarla kasıtlı bir şekilde tasarlandı, hem de Nazi propagandasının bir aleti olarak kullanıldı. Diğer gettolardan farklı olarak, bu gettoda zorla çalıştırmanın büyük bir ekonomik önemi yoktu.

<span class="mw-page-title-main">Bohemya Dükalığı</span> Tarhi devlet

Bohemya Dükalığı, İngilizcede Çek Dükalığı olarak bilinir, Erken ve Yüksek Orta Çağ boyunca Orta Avrupa'da yer alan 1002'den itibaren Kutsal Roma İmparatorluğu'na bağlı bir dükalıktı. Büyük Moravya Krallığı'nın bir parçası olarak Çekler tarafından 870 civarında kurulmuştur. Bohemya, Dük I. Spytihněv'in 895 yılında Doğu Frank kralı Arnulf'a bağlılık yemini etmesinin ardından dağılmakta olan Büyük Moravya'dan ayrılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.