Çehrin Kuşatması (1677)
| Çehrin Kuşatması (1677) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 Çehrin Kalesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı |  Rusya Çarlığı Kazak Hetmanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Melek İbrahim Paşa I. Selim Giray | General Romadonovskiy Albay Trauerniht | ||||||
| Güçler | |||||||
| 55-60.000 asker 25-35 top | 94.000 asker (10.000 garnizon, 84.000 Rus ordusu) 50-60 top | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 2-3.000 ölü | 1-2.000 ölü | ||||||
Çehrin Kuşatması, Özi Beylerbeyi Melek İbrahim Paşa komutasındaki Osmanlı kolordusunun Kırım Hanı I. Selim Giray'la birlikte, Osmanlılara tâbi Kazak hetmanı Petro Doroşenko'nun Rusya'ya terkettiği Çehrin Kalesi'ne yönelik 3-29 Ağustos 1677 tarihleri arasındaki sonuçsuz kuşatması.
Kuşatma öncesi
1676 yılında imzalanan ve 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı'na son veren İzvança Antlaşması'yla Osmanlı İmparatorluğu, Kazak Hetmanlığı'nın Dinyeper'in batısında kalan topraklarındaki egemenliğini Lehistan Krallığı'na kabul ettirmişti.
Ancak, Osmanlıların bu genişlemesini Kazak Hetmanlığı'nın Dinyeper'in doğusunda kalan topraklarındaki hâkimiyetine karşı tehdit olarak algılayan Rusya aynı yıl içinde General Romadonovskiy ve (Doğu yaka Kazaklarının lideri) Kazak Hetmanı İvan Samoyloviç komutasındaki bir orduyla Osmanlılara bağlı Kazak Hetmanı Petro Doroşenko'nun ikamet ettiği başkenti Çehrin Kalesi'ni kuşatarak (Doroşenko’nun da taraf değiştirmesi sonucunda) 18 Ağustos 1676'da zaptetti. Bunun üzerine, Osmanlı İmparatorluğu da 1674'ten beri fiilen savaş halinde bulunduğu Rusya üzerine Çehrin'in geri alınması amacıyla müteakip yıl sefer düzenleme kararı almasına neden oldu.
Osmanlı Padişahı IV. Mehmed Serdar olarak 1675 ve 1676 yıllarında Lehistan Krallığı üzerine icra ettiği başarılı seferlerle bu Krallığı 1676 yılında barışa mecbur eden Özi Beylerbeyi Melek İbrahim Paşa’yı görevlendirdi. Bu planlara karşılık Çehrin Kalesi'ni korumayı amaçlayan Rusya da (yaklaşık 10-12.000 askerlik kale garnizonuna ilaveten) 1677 Haziran'ında (General Romadonovskiy komutasındaki, 32.000, V. D. Dolgorukiy’in komutasında 17.000, Hetman Samoyloviç'in komutasındaki 20.000 ve ihtiyat birliği olarak V. V. Galitsin’in komutasındaki 15.000 askerle birlikte) yaklaşık 84.000 kişilik bir ordu topladı. Aynı ay kaleye giren General A. Trauerniht de bir önceki yılki kuşatmada hasar görmüş surların tahkimatına başladı.[1]
Kuşatma
Yaklaşık 30-35.000 asker ve 25 ilâ 35 topa sahip Osmanlı ordusu ise 23 Temmuz 1677'de Bender'de toplandıktan sonra, Kırım öncü birlikleriyle Çehrin'e ilerledi. 3 Ağustos'ta Osmanlı ordusu kale önüne ulaşarak kuşatmayı başlattı (I. Selim Giray komutasındaki 15-20.000 atlıdan oluşan Kırım ordusu ise 10 Ağustos'ta kaleyi kuşatan Osmanlı ordusuna katıldı).
Kalenin güney ve doğusundaki tepelere yerleşen Osmanlı ordusu 4 Ağustos günü kale garnizonuna (Osmanlıların yeni hetman olarak atadıkları) Yuri Hmelnitski aracılığıyla teslim olmaları çağrısında bulundu.[2] Teklifin reddedilmesi üzerine 5 Ağustos'ta şiddetli bombardımana başlayan Osmanlı topçusu 7 Ağustos'a kadar surların bazı bölümlerine kaydadeğer hasar verdi. Eşzamanlı olarak lağım faaliyetleri başladı. Bununla birlikte, yaklaşık 1.500 askerle ilk huruç harekâtını icra eden Albay Trauerniht Osmanlıların genel taarruz planlarını ertelemelerini sağladı. 9 Ağustos'ta Rus-Kazak garnizonunun ikinci hurucu Osmanlılarca, 10 Ağustos'ta Osmanlıların taarruzu ise kale garnizonunca püskürtüldü. 17 Ağustos'ta patlatılan lağımlar sonucu tahrip edilen surların yönünden başlayan ikinci bir Osmanlı taarruzu da başarılı olamadı.[3]
Bunun üzerine 17-23 Ağustos arasında Osmanlı ordusu taarruzlarına ara vererek bombardımanın şiddetini arttırdı. Buna mukabil, General Romadonovskiy komutasındaki Rus ordusu da bölgeye ulaştı ve 24 Ağustos'ta 16.000 kişilik Kırım ve Bosna askerlerinden oluşan birliğin çabalarına rağmen Özi nehrinin öte yakasına 30.000 asker geçirmeyi başardı. Bu birlikler kaleye girmeye başladı.
Cephedeki asker sayısındaki dengenin Osmanlılar aleyhine bozulması üzerine[4] Melek İbrahim Paşa son bir taarruza girişti. 28 Ağustos'ta garnizonun 1.000, Osmanlıların ise 2.000 askerine malolan taarruzun başarıya ulaşmaması üzerine, Kırım Hanı I. Selim Giray'ın da telkiniyle[5] 29 Ağustos'ta kuşatmayı kaldıran Osmanlı ordusu düzenli bir şekilde çekildi.
Kuşatma sonrası
Osmanlı ordusunun kuşatması başarılı olamasa da Serdar Melek İbrahim Paşa önemli kayıplara uğramadan ordusunu geri çekmeyi başardı. Bununla birlikte, seferin başarısızlığından ötürü serdarlıktan, I. Selim Giray ise Kırım hanlığından azledildi.[6] Müteakip yıl tekrarlanmasına karar verilen seferin serdarlığına Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Kırım Hanlığına ise Murad Giray getirildi.
Kaynakça
- ^ "İskoç General Patrik Gordon'un Gözüyle İlk Osmanlı-Rus Savaşı: I. Çehrin Seferi 1677", Muhammet Şen, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, sy.18/2 (2018), s.348
- ^ "Patrik Gordon- Dnevnik, 1677-1678" (Rusça), D. G. Fedesov, Moskova (2005), s.20
- ^ "Defense of Chigirin in 1677" (Rusça), P.V. Sedov, ISBN 5-86007-305-4, S.493-496
- ^ "Kayı 6: İmparatorluğun Zirvesi ve Dönüş", Ahmet Şimşirgil, Timaş Tarih (2014)
- ^ "Melek İbrahim Paşa", Abdülkadir Özcan, Mimar Sinan Üniversitesi, s.224
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Çehrin Kuşatması" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1993), c.8, s.249". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2022.
