İçeriğe atla

Çayır köpeği

Çayır köpeği
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Rodentia (Kemiriciler)
Familya: Sciuridae (Sincapgiller)
Cins: Cynomys
Rafinesque, 1817
Türler

Cynomys gunnisoni
Cynomys leucurus
Cynomys ludovicianus
Cynomys mexicanus
Cynomys parvidens

Çayır köpekleri çoğunlukla otçul beslenirler.
Koklaşan çayır köpekleri
Dövüşen çayır köpekleri

Çayır köpeği (Cynomys), sincapgiller familyasının yer sincapları oymağına ait Kuzey Amerika'nın otlaklarında doğal olarak bulunan bir kemirici hayvan cinsidir.

İri gövdesi kuyruğuyla beraber yaklaşık olarak 30–40 cm boylarındadır. ABD, Kanada ve Meksika'da yaşarlar. Amerika'da birkaç doğu bölgede bulunsalar da, daha çoğunlukla Mississippi nehrinin batısında yerleşim gösterirler.

Etimoloji

Çayır köpekleri, isimlerini yaşadıkları habitatdan ve köpek havlamasına benzer olan bağırışlarından alırlar. Latince adları Cynomys, Yunancada "fare köpek" anlamına gelir.

Yaşam ve davranış

Çayır köpekleri büyük koloniler halinde yaşarlar, koloniler yüzlerce dönüm araziye yayılabilirler. Aileler genellikle 1 erkek ve onun hükmettiği 2 ila 4 dişiden oluşur. Yavrular eşeysel olgunluğa 3 yaşları civarında ulaşır, üçüncü kışlarında baskın erkek koloninin diğer taraflarında ailesini kurmak üzere yavruyu aileden uzaklaştırır. Baskın erkek, ailesinin sınırlarını rakip çayır köpeklerinden korur, tartışmalar kavgayla çözümlenir.

Çayır köpekleri avcıları olan porsuklara ve yılanlara karşı da oldukça sinirlidirler. Sosyal hayvanlardır, birbirlerini oldukça sık ziyaret ederler ve koklaşarak selamlaşırlar.[1]

Çayır köpeklerinin yuvaları olan tünel sistemleri, yağmur suyunun yataktan akmasını ve erozyonu engeller, otlamayla sıkışmış olan bölgelerde toprağın kompozisyonunu değiştirebilir. Tünellerin genellikle birkaç odası olur, dikey olarak 5 metreye, yatay olarak 30 metreye kadar uzayabilir. Tünellerin bir tarafının yüksek, diğer tarafının alçak olan yapısı nedeniyle içeride sürekli temiz hava bulunur.

Çayır köpekleri, oyuklarının çevresini izole etmek için otlarla çevrelerler, yuvaları için kazdıkları toprak yığınını deliğin çevresine yığarlar. Bu tümsekleri etrafı gözlemek için kullanırlar.[1]

Çayır köpekleri avcılarına karşı da uyum sağlamışlardır. Dikromatik görme özelliklerini kullanarak, avcılarını uzaktan görürler ve yüksek sesle tehlike alarmı verirler. Bilim adamları bu ses sistemli iletişimin avcılara özel olduğunu ispatlamışlardır.[2]

Çayır köpekleri ayrıca kolonilerin etraflarındaki bitkileri de temizlerler, bunun sebebinin avcılarına karşı daha iyi gözlem yapmak olduğu sanılmaktadır.[3]

Çayır köpekleri, bazı böcekleri yeseler de, çoğunlukla otçul olarak beslenirler. Öncelikli besinleri otlar ve çiçekli bitkilerin sürgünleridir.

Çayır köpekleri her yıl 4 üzerinde yavru meydana getirirler, yavrular doğduklarında kör ve tüysüzdürler, yaklaşık 30 gün annelerinin yanında bakılırlar.

Önemleri

Ekologlar, bu kemirici türünün "kilittaşı tür" olduğunu düşünmektedirler. Önemli avcı türlerin, öncelikle kara ayaklı gelincik, ova tilkisi, kaya kartalı, porsuk ve pas atmacası gibi türlerin besinlerini oluşturmaktadırlar.

Diğer türlerden, dağ yağmurcunları ve de yer baykuşları çayır köpeklerine yuvalama alanları için güvenirler. Hatta otlayan türlerden, bizonlar, antiloplar ve katır geyikleri, çayır köpekleriyle aynı alanlarda otlama eğilimi gösterirler. Bu türlerin, çayır köpeklerinin sonrasında bıraktıkları otlak alanlarını tercih ettikleri sanılmaktadır.

Kolonilerindeki sayılarının 400 milyon civarında olduğu fakat, bu sayının zehirlenmiş ürünler ve ekili alanların yok olması yüzünden azaldığı bilinmektedir. Bu nedenle onları avlayan bazı hayvanlar korkutularak kaçırtılmaktadır.

Ekolojik önemlerine rağmen, sık sık büyük hayvan çiftliği sahiplerince ürünlere zarar verdikleri gerekçesiyle yok edilmektedirler.[4]

Çayır köpekleri, çiftçiler ve hayvan çiftliği sahipleri tarafınca bulundukları alanlardan sürülmektedirler. Günümüzdeki azalmış tür sayıları bunun bir sonucudur.

Tutsaklıkları

2003'e kadar, öncelikle kara kuyruklu çayır köpeği başta olarak, vahşi doğalarından alınıp, Kanada, Amerika, Japonya ve Avrupa'daki bazı egzotik hayvan dükkânlarına gönderilmekteydiler. Yeraltı yuvalarındaki her kaynaktan yavrular vakum cihazlarıyla alınmakta, doğal hayatlarından koparılmaları pazar taleplerinin sonucunda olmaktadır.

Ev hayvanı olarak bakılmaları zordur, düzenli dikkat ve çok özel beslenme gerektirirler. Tutsaklıkları sırasında doğurmaları güçtür, fakat bunun için bazı fırsatlar olabilir. Her yılın birkaç ayı kızışma dönemlerine girerler, kişilikleri kendilerini savunma yönünde ve kızışma sinirliliği olarak değişir. Çayır köpekleri ihtiyaçları doğrultusunda çok üreyen hayvanlardır. Kolonilerine onları görmeye gelen insanlara, isimlerinin doğrultusunda "havlayarak" yanıt verirler.

Çayır köpeklerinin esarete alınmasına 2003'ün başlarına kadar izin verilmiş; ticaretlerinin yapılamayacağı ya da veterinere karantina prosüdürlerine uymadan götürelemeyeceği bildirilmiştir.

Resim galerisi

  • Yuvadan çıkan genç bir çayır köpeği.
    Yuvadan çıkan genç bir çayır köpeği.
  • Çayır köpekleri etraflarına meraklı hayvanlardır.
    Çayır köpekleri etraflarına meraklı hayvanlardır.
  • Gözlem yapan bir çayır köpeği.
    Gözlem yapan bir çayır köpeği.
  • Bir çayır köpeği ailesi.
    Bir çayır köpeği ailesi.

Kaynakça

  1. ^ a b Mondadori, Arnoldo Ed. Great Book of the Animal Kingdom. Arch Cape Press, NY 1988 p271
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2007. 
  3. ^ Nebraska Game and Park Commission: the Prairie Dog 19 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  4. ^ Slobodchikoff, C. N., Judith Kiriazis, C. Fischer, and E. Creef (1991). "http://jan.ucc.nau.edu/~cns3/SlobodchikoffSemantics1991.pdf 25 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.," Animal Behaviour, 42, 713-719.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Köpek</span> evcil, etçil ve memeli bir hayvan

Köpek ; köpekgiller (Canidae) familyasına ait, görünüş ve büyüklükleri farklı 400'den fazla ırkı olan, etçil bir memelidir. Bozkurt'un alt türlerinden biri olan köpek, tilki ve çakallarla da yakın akrabalardır. Kedilerle birlikte dünyanın en geniş coğrafyaya yayılan ve en çok beslenen iki evcil hayvanından biridir. 2001 yılı tahminlerine göre dünyada 400 milyondan fazla köpek vardır.

<span class="mw-page-title-main">Avcılık</span> Vahşi hayvanları aramak, takip etmek ve öldürmek

Avcılık, başlangıçta insanların karınlarını doyurmasına yönelik olan bir faaliyet. İlk insanlar ovalarda dolaşırken toplayabildikleri bitkiler ve kovalayıp yakalayabildikleri küçük hayvanlarla beslenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Dingo</span> Avustralyalı yaban köpeği

Dingo, köpekgiller (Canidae) familyasından yalnızca Avustralya'da yaşayan bir yaban köpeği. 17. yüzyılda Avustralya'ya yerleşen Avrupalı göçmenler tarafından keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yeleli kurt</span>

Yeleli kurt, köpekgiller (Canidae) familyasından Güney Amerika'nın en büyük yaban köpeği. Avrasya ve Afrika'nın büyük yaban köpekleri gibi uzun bacaklı ve ince olmasına rağmen yaşam tarzlarıyla onlardan önemli ölçüde ayrılır. Yeleli kurt sürü avcısı değildir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl tilki</span> bayağı tilki

Kızıl tilki, bayağı tilki olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının en yaygın tilkisidir. Avrupa'nın büyük bir farkla en sık rastlanılan vahşi köpekgildir. Bu yüzden Avrupa'da "tilki" denildiğinde neredeyse hep bu tür kast edilir.

<span class="mw-page-title-main">Rakun köpeği</span> köpekgil türü

Rakun köpeği, Mangut olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından dış görünümü ile bir rakun ile köpeğin karışımından oluşmuş bir melezi andırır. Bu yüzden uzun süre köpekgiller familyasının en ilkel türü olduğu ve köpekgiller ile rakungiller arasındaki bağlantıyı oluşturduğu kabul edilmiş olsa da günümüzde rakun köpeğinin resmen bir köpekgil olduğu ve bu rakunlara ya da sansarlara benzeyen görünümünü sonradan tesadüfen geliştirdiği bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ova tilkisi</span>

Ova tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Kuzey Amerika'nın kurak bölgelerinde yaşayan bir tilki türü. Aynı şekilde Kuzey Amerika'da görülen kızıl tilkiden belirgin şekilde daha büyük olan kulaklarıyla ayırt edilir.

<span class="mw-page-title-main">Chiloé keseli sıçanı</span>

Chiloé keseli sıçanı, Güney Amerika'nın güneybatısına özgü keseli bir hayvan türü. Microbiotheria takımının tek familyası olan Microbiotheriidae'nin yaşayan tek türünü oluşturur. Her ne kadar sıçan adıyla bilinse de kemirgen takımından fare ve sıçanla yakın bir akrabalığı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Cüce tilki</span>

Cüce tilki ya da Kit tilkisi, köpekgiller (Canidae) familyasından Kuzey Amerika'da sık görülen bir tilki türü. Tabii yaşam alanı kuzey Meksika'ya kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Ginepig</span>

Ginepig veya kobay, tıknaz, birçok renkte ve şekilde tüyleri olan evcil kemiricidir. Özellikle Amerika ve Avrupa'da oldukça popüler bir evcil hayvandır.

<span class="mw-page-title-main">Evcil hayvanlar</span> İnsanlarla birlikte yaşayan ve insanlar tarafından evcilleştirilen hayvanlardır

Evcil hayvanlar.

<span class="mw-page-title-main">Savan</span> Serpili büyük çayırlardan oluşan bitki topluluğu

Savan ya da savana tropik yağmur ormanları ile kuru çöller arasındaki geçiş bölgesinde yer alan geniş çayırlara denir. Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal bölgelerde, tek tük ağaçlar serpili büyük çayırlardan oluşan bir bitki topluluğudur. Güney Afrika'da ve Doğu Afrika'da başlıca bitki topluluğu olan savan, boyları yer yer iki metreyi bulabilen köksaplı bitkilerden ve buğdaygillerden oluşur. Bu bölge dünyanın en ilginç yabani hayvan türlerinden bazılarının yaşaması için uygun bir ortam sağlar. Ana'nın görece kurak stepleri ile Kuzey Amerika'nın geniş çayırları da otlak olarak kullanılan alanlardandır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük kuğu</span> kuğu türü

Küçük kuğu, ördekgiller (Anatidae) familyasına ait küçük bir kuğu türü.

<span class="mw-page-title-main">Mirket</span> Hayvan

Mirket, 24 ila 30 cm boylarında, koloni hâlinde yaşayan, Afrika'ya özgü etobur memeli bir hayvandır.

<span class="mw-page-title-main">Mera</span> hayvanların otlatılması için kullanılan kısa boylu buğdaygil ve baklagil bitkileriyle kaplı arazi

Mera, otlak, meyilli, engebeli ve taban suyunun derinde olduğu yem bitkilerinin bulunduğu alanlara ve hayvancılık amacı ile kullanılan alanlara verilen addır. Çayırlara göre daha kısa boylu, seyrek otların bulunduğu meralar kaba yem alanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kara ayaklı gelincik</span>

Kara ayaklı gelincik Sansargiller familyasına ait, Kuzey Amerika'ya özgü bir memeli hayvandır.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı duvarcı arı</span> arı türü

Osmia rufa, kırmızı duvarcı arı, duvarcı arılardan Belçika ve Hollanda'da sıklıkla görülen bir arı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sincap</span>

Sincap, sincapgiller familyasından uzun kuyruk tüyleri ile dikkat çeken kemirici memelilerin ortak adıdır. Anadolu'nun çeşitli yörelerinde "çekelez" ya da "tiyin" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Benekli gelengi</span>

Benekli gelengi ya da benekli yer sincabı Doğu Avrupa'da yaşayan sincap cinsinden bir kemirgendir. Spermophilus suslicus türünün üç alttürü vardır: S. s. boristhenicus, S. s. guttatus, and S. s. suslicus. Habitat kaybı sebebiyle soyu tehdit altındadır.

<i>Avrupa yer sincabı</i> Gelengi cinsinden bir yer sincabı

Türkiye'de halk arasında Trakya Gelengisi olarak da bilinen Avrupa yer sincabı ya da diğer adıyla Avrupa souslik'i, Sciuridae familyasının Marmotini oymağından Spermophilus cinsine bağlı bir kemirgen türüdür. Spermophilus cinsindeki birkaç Avrupa türü arasındadır. Tüm sincaplar gibi o da kemirgenler takımının bir üyesidir. Güney Ukrayna'dan Anadolu'ya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Sırbistan, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Kuzey Makedonya ve kuzeyde Polonya'ya kadar doğu ve orta Avrupa'da bulunur, ancak Karpat Dağları tarafından ikiye bölünür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.