İçeriğe atla

Çadır Höyük

Koordinatlar: 39°40′36″N 35°08′36″E / 39.67672°K 35.14335°D / 39.67672; 35.14335
Arkeolojik Höyük
Adı:Çadır Höyük
il:Yozgat
İlçe:Sorgun
Köy:Peyniryemez
Türü:Höyük
Tahribat:
Tescil durumu:Tescilli[1]
Tescil No ve derece:130 / 1
Tescil tarihi:18.02.2005
Araştırma yöntemi:Kazı

Çadır Höyük, Yozgat İl sınırları içindeki Alişar Höyüğü'nün 13 km. kuzeybatısında, Sorgun İlçesi'nin güneydoğusunda Kanak Suyu Ovası'nda,[2] Peyniryemez Köyü yakınında yer alan bir höyüktür. Tepe, 240 x 140 metre boyutlarında olup yüksekliği ova seviyesinden 32 metredir. Kuzey kesiminde 200 metrelik bir terası vardır ve yerleşme zaman içinde bu yöne kaymıştır.[3] Yerleşmenin, kabaca MÖ 5200 yılına dayanan bir geçmişi olduğu belirlenmiştir.[4] Höyük MÖ 4. binyıldan Helenistik Dönem'e dek iskan edilmiş ve Geç Roma Dönemi ile Bizans döneminde de yoğun yerleşim görmüştür.[5]

Çadır Höyük'ün, bir Hitit yerleşimi olan Zippalanda olduğu ilk kazı başkanı Ronald Gorny tarafından ileri sürülmüştür. Zippalanda, Hitit Fırtına Tanrısı Tarhun[6] ile ilişkili bir kült merkeziydi. Yakınlardaki Çaltepe Dağı'nın da Hitit kayıtlarında "Zippalanda'nın Fırtına Tanrısı'nın Sevgili Dağı" olarak da geçen Daha Dağı olduğu yönünde bazı kanıtlar olduğu belirtilmektedir.[7] Kazılarda ele geçen bronz bir tablette Zippalanda'nın Hattuşa ve Arinna ile birlikte önemli Hitit kült merkezlerinden biri olduğu belirtilmektedir. Dolayısıyla kent ve dağın, ilkbahar ve sonbaharda düzenlenen ve Hitit Kralı'nın katıldığı festivallerde evsahipliği yaptığı düşünülmektedir.[8]

Kazılar

Alişar Yüzey Araştırması Ekibi tarafından 1993 yılında tespit edilmiştir. Gelingüllü Barajı Gölü altında kalacağı anlaşılan höyükte 1994 yılında aynı ekip tarafından sınırlı bir kazı yapmıştır. Daha sonra 1998 yılında kazılara, Chicago Üniversitesi'nden Ronald L. Gorny başkanlığında yeniden başlanmıştır.[3] Kazı başkanlığı görevini 2012-2019 yılları arasında John Gregory McMahon yürütmüş, 2020 yılı itibarıyla de Tevfik Emre Şerifoğlu devralmıştır. Proje Leicester Üniversitesi Arkeoloji ve Eskiçağ Tarihi Fakültesi tarafından sürdürülmektedir.

Çadır Höyük'e 1 km.'den daha yakın konumdaki Çaltepe Dağı'nda, 2005 kazıları sırasında bir araştırma yapılmış ve mimari yönden oldukça dikkat çekici özellikler gösteren iki yapı saptanmıştır. Yapılardan birinde etrafı duvarla çevrili büyük bir alan ve bu alanın batı tarafından depo olarak kullanıldığı tahmin edilen bir dizi oda açığa çıkarılmıştır. Söz konusu yapıların Fırtına Tanrısı'na adanmış tapınağın kalıntıları olduğu düşünülmektedir.[9]

Tabakalanma

Höyükte yapılan kazı çalışmalarında belirlenen tabakalar eskiden yeniye doğru Geç Kalkolitik Çağ, Geç Kalkolitik - Erken Tunç Çağı geçiş evresi, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı - Erken Demir Çağı geçiş evresi, Erken Demir Çağı, Orta Demir Çağı, Geç Demir Çağı, Geç Roma ile Bizans Dönemi ve Danişmend Beyliği ile ilişkilendirilebilecek bazı kültürel materyal üzerinden İslam Dönemi'dir.[3]

Buluntular

Kazılarda ortaya çıkan bir Geç Tunç Çağı şehir kapısı ve bu kapıyla bağlantılı çevre duvarının tüm yerleşimi çevrelediği düşünülmektedir.[2]

Geç Kalkolitik Çağ'a tarihlenen evlerin tabanları altında çömlekler içinde çocuk gömütleri bulunmuştur. Alişar tipi bir pandantif dışında gömüt armağanı yoktur.[3]

Hayvan kemikleri buluntularından sığır, koyun, keçi ve domuz beslendiği, ceylan avlandığı anlaşılmaktadır. Ayrıca bolca kaplumbağa kemikleri bulunmuştur.[3]

Çakmaktaşı'ndan yontmataş, bazalttan sürtmetaş aletler bulunması, yerleşmenin ıç bölgelerle ticari ilişki içinde olduğunun kanıtı olarak görülmektedir.[3]

Bizans Dönemi'ne tarihlenen tabakalardaki en gözde buluntular II. Justinianos (hükümdarlık yılları: MS 685 - 695) tarafından bastırılan bir sikkedir.[2]

Dış bağlantılar


Kaynakça

  1. ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  2. ^ a b c "Current Archaeology In Turkey". 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  3. ^ a b c d e f "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  4. ^ Ronald L. Gorny, 2002-2005 Yılları Arasında Çadır Höyük'te Düzenlenen Arkeolojik Kazı Çalışmaları İkinci Bin yerleşimleri (1)[] İdol Dergisi Sayı 30, Sh.: 9
  5. ^ Ronald Gorny, (Sayı 30) Sh.: 12
  6. ^ "Encyclopeædia Britannica". 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  7. ^ Ronald Gorny, (Sayı 30) Sh.: 10
  8. ^ Ronald Gorny, (Sayı 30) Sh.: 10-11,12
  9. ^ Ronald L. Gorny, 2002-2005 Yılları Arasında Çadır Höyük'te Düzenlenen Arkeolojik Kazı Çalışmaları İkinci Bin yerleşimleri (1)[] İdol Dergisi Sayı 31, Sh.: 8-9

İlgili Araştırma Makaleleri

Alişar Höyüğü, Yozgat'ın 45 km güneydoğusunda, Alişar köyünün kuzeyinde bulunan bir höyüktür.

Hayaz Höyük, Adıyaman ilinin Samsat ilçesine bağlı Hayaz köyü yakınında bulunan arkeolojik bir yerleşmedir. Samsat ilçesinin 17 km. güneyinde bulunan köy ve höyük daha sonra Atatürk Baraj Gölü suları altında kalmıştır. Göl oluşmadan önce Fırat ile onun bir kolu olan Kalburcu Çayı'nın birleştiği noktada bulunmakta idi.

İkiztepe Höyüğü, Samsun ili Bafra ilçesinin 7 km. kuzeybatısında yer alan bir höyük'tür. Günümüzde Kızılırmak'ın denize döküldüğü yerin hemen batısında yer alan höyük adını, uzaktan bakıldığında iki tepe olarak görülmesinden almaktadır. Fakat gerçekte dört tepedir. Bu tepeler kazı başkanları tarafından romen rakamlarıyla tanımlanmıştır. Güneydeki en büyük tepe, günümüzde ovadan 29 metre yükseklikte olup Tepe I olarak adlandırılır. Tepe II, bunun kuzeyindedir ve 22,5 metre yüksekliktedir. En kuzeydeki Tepe III, 12,3 metredir. Tepe II'nin batısına düşen Tepe IV ise 16 metredir. Bugün denizden 7 km. içeride olan İkiztepe Höyüğü MÖ 5-3 binlerde denize oldukça yakın konumdaydı.

Değirmentepe Höyüğü, Malatya ilinin 24 km. kuzeydoğusunda Karakaya Barajı Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür.

Köşkerbaba Höyük, Malatya İl merkezinin 31 km. kuzeydoğusunda, Karakaya Baraj Gölü suları altında kalmış olan bir höyüktür. Öncesinde Fırat kıyısından 100 metre içerdeydi. Höyük adını hemen yakınındaki bir yatırdan almaktadır. Höyüğün en üst tabakası eski yıllarda köprü inşaatı sırasında büyük ölçüde tahribata uğramıştır.

Domuztepe Höyüğü, Osmaniye il merkezinin 35 km. güneydoğusunda yer alan bir höyüktür. Günümüzde Aslantaş Barajı kıyısında yer alan höyüğü tarihöncesi yerleşim katları su altında kalmıştır.

Bakla Tepe Höyüğü, İzmir il merkezinin 30 km. güneyinde, Menderes (Cumaovası) ilçesinde, Tahtalı Barajı nedeniyle terk edilen Bulgurca Çiftlik Köyü'nün hemen yakınında yer alan bir Höyüktür. Yıllardır bakla yetiştirilen bir alan olduğundan Köy'de Bakla Tepe olarak bilinmekteydi. Tarihöncesi bir yerleşimin höyükten köy altına kadar uzandığı, sapılan sondalardan anlaşılmaktadır.

Salat Tepe Höyüğü, Diyarbakır il merkezine 35 km. ve Bismil ilçesine 14 km. mesafede yer alan bir höyüktür. Dicle'ye katılan Salat Deresi'nin doğuya kıvrım yaptığı kesimdedir. Salat Deresi vadisinden 30 metre yükseklikte olan höyük 115 x 100 metre boyutlarındadır. Tepenin üstünde 45 x 30 metrelik düz bir alan bulunmaktadır. Diyarbakır Arkeoloji Müzesi tarafından Yukarı Salat Höyük adıyla tescil edilmiştir.

Kavuşan Höyük, Diyarbakır ili Bismil ilçesinin 10 km güneydoğusunda, Şeyhan Deresi ile Dicle'nin birleştiği bölgenin hemen doğusunda yer alan bir höyüktür. Dicle kıyısından 65-70 metre kadar güneydedir. Höyüğü kuzey yarısı Dicle tarafından yenmiş olup, güney yamaçları ise Şeyhan Deresi alüvyonlarıyla örtülmüştür. Yüzey de yaygın tarım yapılmasıyla tahrip olmuştur. Höyük boyutları 175 x 75 metre olup, yükseklik kuzey kesimde 8 metre iken güneyde 2 metre kadardır. Alan olarak 1,5 hektar olduğu belirtilmektedir.

Şaraga Höyük, Şanlıurfa ili Birecik ilçesi yakınlarında ve Fırat'ın batı kıyısında yer alan bir höyüktür. Önemli bir tarihi merkez olan Karkamış'ın 10 km kuzeyindedir. Höyük, 200 x 150 metre boyutlarında ve 25 metre yüksekliktedir.

Korucutepe Höyük, Elazığ İl merkezinin 30 km doğusunda yer alan bir höyüktür. Höyük, Keban Baraj Gölü altında kalmadan önce 190 metre çapında ve 16 metre yüksekliğinde bir tepeydi.

Sos Höyük, Erzurum il merkezinin 24 km kuzeydoğusunda, Pasinler ilçesinin 13 km batısında yer alan bir höyüktür. Yakınındaki Yiğittaşı Köyü'nün eski adının Sos olmasından, arkeoloji literatüründe bu adla geçmektedir. Aras Nehri'nin bir kolu olan Çökender Deresi'nin hemen güney kıyısındadır. Tepe olarak 270 x 150 metre boyutlarında 1,2 hektarlık bir alanı kaplamakta olup 20 metre yüksekliktedir.

İmikuşağı Höyüğü, Elazığ İli, Baskil İlçesi, İmikuşağı Köyü'nün kuzeybatısında yer alan bir höyüktür. Fırat'ın doğu kıyısındadır. Tohma Çayı'nın Fırat'a döküldüğü bölgenin karşısındadır. Nehir yatağından 38 metre yüksekteki höyük 200 x 150 metre boyutlarındadır. Ovadan yüksekliği ise 20 metredir.

Tille Höyük, Adıyaman ilinin Kâhta ilçesinin 30 km. doğusunda, Fırat'ın batı tarafında yer alan bir höyüktür. Höyüğün doğu, batı ve güney yamaçlarında eski adı Tille, günümüzde adı Geldibuldu olan küçük bir köy yerleşimi vardır. Fırat'a katılan bir derenin dar vadisindeki yerleşme doğu terasıyla birlikte 200 x 140 metre, 26 metre yüksekliktedir ve üstünde bir düzlük vardır.

Kusura Höyük, Afyon İl merkezinin 55 km. güneybatısında, Sandıklı İlçesi'nin 12 km. güneyinde, Kusura Köyü'nün hemen batısında yer alan bir höyüktür. Tepe 400 metre çapında, 14 metre yüksekliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Hacınebi Höyüğü</span> Birecikte bir höyük

Hacınebi Höyüğü, Şanlıurfa İl merkezinin kuzeybatısında, Birecik İlçesi'nin 5 km kuzeyinde, Uğurcuk Köyü'nün (Hacınebi) yanında yer alan bir höyüktür. Fırat'ın bölgede doğuya doğru kıvrım yaptığı kesimde bulunan höyük, nehir vadisi üzerinden, Mezopotamya'dan İç Anadolu'ya uzanan ticaret yollarının ve üzerinde ve kavşağındadır. Tepe, 240 x 140 metre boyutlarında ve 7-2 metre yüksekliktedir. Bu boyutlarıyla 33 dönümlük bir alanı kaplamaktadır.

Eskiyapar Höyük, Çorum İl merkezinin güneyinde, Alaca İlçesi'nin 6 km. batısında, eski Eskiyapar Köyü altında, Hüseyinabad Ovası'nda yer alan bir höyüktür. Tarım, yapılaşma gibi nedenlerle köyün yol açtığı tahribatı önlemek ve kazı çalışmalarına olanak vermek için 1983-84 yıllarında köy taşınarak höyük açılmıştır. Tepe, 350 metreye varan çapı ile bölgenin büyük höyüklerinden biri olup 13 metre yüksekliktedir. Konum olarak Alacahöyük, Boğazköy ve Şapinuva (Ortaköy) gibi önemli Hitit merkezlerinin neredeyse geometrik ortasındadır.

Karaoğlan Höyüğü, Ankara İl merkezinin 25 km. güneyinde, Mogan Gölü'nün güneydoğu ucunda yer alan bir höyüktür. Bulunduğu bölge Ankara bölgesinden güneydoğu ve güneybatı yönlerine uzanan ana ticaret yollarının kavşağı durumundaydı. Tepe, 260 x 180 metre boyutlarında ve 18-20 metre yüksekliğindedir. Höyük Ankara – Konya kara yolu üzerindedir.

Kilise Tepe Höyüğü, Mersin İl merkezinin batısında, Mut İlçesi'nin kabaca 20–21 km. güneydoğusunda, Silifke'nin 36 km. kuzeybatısında Kışlaköy Köyü'nün 1 km. kuzeyinde yer alan bir höyüktür. Göksu Nehri üzerinde yapımı planlanan Kayraktepe Barajı su toplama sahası içinde kalacak olan höyük Maltepe Höyüğü olarak da bilinmektedir.

Aşağı Salat Höyüğü, Diyarbakır'ın Bismil İlçesi'nin 20 km. doğusunda, Yukarısalat Belde'sinin 3 km. güneyinde, günümüzde 10 – 15 haneli Aşağı Salat Mahallesi'nin altında yer alan bir höyüktür. Dicle Nehri kıyısındaki höyük Salat Çayı'nın Dicle'ye katıldığı yerin 2 km. doğusundadır. Tepe, yaklaşık olarak 150 x 100 metre boyutlarında, nehir seviyesinden 3 metre yükseklikteki bir teras üzerindedir. Kültür dolgusu 5 metre kadar olan höyüğün güney yamacı Dicle taşkınlarıyla tahrip olmuştur. Güneydoğu kesiminin ise su ile aşınmıştır. Aşağı Salat Höyüğü Kuzey Mezopotamya kültür alanı içinde kurulmuş küçük bir köy yerleşimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Salat Vadisi'nden gelen doğal yol, Dicle Nehrini Höyük'ün de yer aldığı Salat Mevkii'nde geçerek doğuya ve güneye yönelmektedir. Höyük'ün yaklaşık 50 metre güneybatısında bir mezarlık alanı yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.