İçeriğe atla

Çad Değişim ve Uyum Cephesi

Çad Değişim ve Uyum Cephesi
Front pour l'alternance et la concorde au Tchad
Kuruluş2016
Lider(ler)Mahamat Mahdi Ali
Merkez(ler)Fizan
Etkin bölgelerÇad
Libya
Müttefikler
Rakip(ler)
Çatışma(lar)Kuzey Çad'da isyan
  • Kuzey Çad taarruzu (2021)
İkinci Libya İç Savaşı

Çad Değişim ve Uyum Cephesi (Fransızca: Front pour l’alternance et la concorde au Tchad) veya yaygın kısa kullanımıyla FACT, Mart 2016'da Çad'ın kuzeyindeki Tanua'da Mahamat Mahdi Ali tarafından Çad hükümetini devirmek amacıyla oluşturulan siyasi ve askeri bir organizasyondur.[1][2] Demokrasi ve Kalkınma için Güçler Birliği'nden ayrılmış bir gruptur. 2021 yılında FACT lideri Ali, Çad Başkanı Idriss Déby'ye yönelik askeri operasyonlara hazırlandıklarını açıkladı. Grup, Déby'nin Nisan 2021'de cephe hattındaki birliklere komuta ederken öldürüldüğü olayların sorumlusu olarak görülmektedir.

Askeri eylemler

İkinci Libya İç Savaşı

Haziran 2016'da, Cumhuriyetin Kurtuluşu için Askeri Komuta Konseyi (CCMSR) isimli bir grup FACT'tan ayrıldı.[3]

Aralık 2016'da Libya Ulusal Ordusu (LNA) güçleri, FACT güçlerini Jufra Bölgesinde iki kez bombaladı ve bir ölümle sonuçlandı. Daha sonra LNA, Libya ve Çad arasındaki sınırdaki FACT güçlerini bombaladı. FACT bir kişinin öldüğünü ve ikisinin yaralandığını iddia etti.[4] Birkaç ay sonra Haziran 2017'de, Üçüncü Kuvvet, FACT ile ittifak halinde olan bir milis grubu, Jufra Bölgesini LNA'ya devretti. FACT'in, LNA ile zımni bir saldırmazlık paktı altında orada kalmasına izin verildi. Fransız gazeteci Jerome Tubiana, LNA'nın Rus birlikleriyle yaptığı işbirliği nedeniyle, FACT'ın bu dönemde Rus askeri müteahhit Wagner Group tarafından eğitildiğini iddia etti.[5] LNA, FACT'in güçlerini birleştirmesini sağlamaya çalıştı, ancak FACT tarafsız kalmak istedi; Tarafsız kalmaları, yolları haydutlara ve teröristlere karşı koruma yeteneklerine zarar verdi.[6]

2017'den ekim 2018'e, FACT ve IŞİD güçleri arasında çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalar, en az üç FACT militanının ve iki cihatçının ölümüyle sonuçlandı.[6] Bir noktada FACT, LNA ile saldırmazlık anlaşması imzaladı.[7]

Kuzey Çad'da isyan

Çad cumhurbaşkanlığı seçimi günü olan 11 Nisan 2021 akşamı, FACT sandıkların kapanması sırasında Çad'ın kuzeyindeki bir Çad sınır karakoluna saldırdı.[8] Karşılığında hükümet güçleri tarafından saldırıya uğradılar.

17 Nisan 2021'de İngiliz hükümeti, FACT'tan iki silahlı konvoyun başkent N'Djamena'ya doğru ilerlediğini söyledi. Çad ordusu Kanem ilindeki bir FACT konvoyunu imha ettiklerini iddia ederken, bir diğeri Mao kasabasına yaklaşırken görüldü.[8]

20 Nisan 2021'de, Başkan Idriss Déby, 6. dönem için yeniden Başkan seçildikten bir hafta sonra, çatışmanın ön saflarında FACT silahlı saldırısı sonucu ölümcül şekilde yaralandı. Bir isyancı sözcüsü, Déby'nin, yaralarına yenik düştüğü başkent N'Djamena'ya götürülmeden önce Nokou kasabası yakınlarındaki Mele köyünde yaralandığını iddia etti.[9] Merhum Cumhurbaşkanının oğlu General Mahamat Déby Itno , askeri cuntanın başı olarak geçici Cumhurbaşkanı ilan edildi.[10]

Kaynakça

  1. ^ "Front for Alternation and Concord in Chad (FACT) - Chad | Terrorist Groups | TRAC". www.trackingterrorism.org (İngilizce). 1 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2018. 
  2. ^ "Regional interference is threatening Libya's future as one state". www.aljazeera.com. 7 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2018. 
  3. ^ "Libyan strongman bombed Chad rebels, his forces say". Arab News (İngilizce). 29 Mart 2018. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2018. 
  4. ^ "تنظيم «فاكت» التشادي يزعم أنه تعرض لقصف من الجيش الليبي". Alwasat News (Arapça). 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021. 
  5. ^ "Who are Chad's FACT rebels and what are their goals?". www.aljazeera.com (İngilizce). 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2021. 
  6. ^ a b "Lost in Trans nation" (PDF). Small Arms Survey: 54-55. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021. 
  7. ^ "Who are the rebels that killed Chadian president Deby?". Who are the rebels that killed Chadian president Deby? (İngilizce). 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021. 
  8. ^ a b "U.S. embassy to withdraw staff as Chad rebels advance". Reuters. 18 Nisan 2021. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2021. 
  9. ^ Ramadane (21 Nisan 2021). "Chad in turmoil after Deby death as rebels, opposition challenge military". Reuters (İngilizce). 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021. 
  10. ^ "Chad President Idriss Deby dies visiting front-line troops: Army". Al Jazeera (İngilizce). 20 Nisan 2021. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çad</span> Orta Afrika ülkesi

Çad, resmi adıyla Çad Cumhuriyeti, Kuzey-Orta Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun ve Nijerya, batıda ise Nijer ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">François Tombalbaye</span>

François Tombalbaye, diğer adıyla Ngarta Tombalbaye, Çad'ın ilk devlet başkanı olarak görev yapmış olan bir öğretmen ve sendika aktivisti. Ülkenin güney bölgesinde, Koumara şehri yakınında Moyen-Chari Valiliği'nde doğdu. Güneydeki beş bölgede etkin konumda olan Sara etnik grubundandı. Tombalbaye Çad İlerici Partisi lideri olarak Gabriel Lisette'nin ardılı oldu ve 1959'da Çad koloni hükûmetinin başına geçti. Ülkeyi 11 Ağustos 1960'taki bağımsızlığı sırasında yönetti ve ilk devlet ve hükûmet başkanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Idriss Déby</span>

Idriss Déby Itno, Çadlı siyasetçi ve asker. 1990 yılından 2021'de ölene kadar Çad Devlet Başkanı olarak görev aldı. Ayrıca Yurtsever Kurtuluş Hareketi'nin başkanlığını yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Alpha Condé</span>

Alpha Condé, Aralık 2010'dan Eylül 2021'e kadar Gine devlet başkanı olan Gineli politikacı. Paris Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü oldu. Condé, Gine tarihinin ilk gerçekten inandırıcı bir seçim olarak kabul edilen 2010 başkanlık seçimlerinde resmi sonuçlara göre ikinci bir tur oylama ile Gine devlet başkanı olarak seçildi. Ardından muhalif siyasilere bakanlık sunarak "yeniden bütünleşme" teklif etti.

<span class="mw-page-title-main">Trablus Muharebesi (2011)</span>

Trablus Muharabesi, Libya'nın başkenti Trablus'ta ülkeyi uzun süredir yöneten Muammer Kaddafi ve yandaşları ile Kaddafi'yi devirmek isteyen Ulusal Geçiş Konseyi (UGK) güçleri arasında gerçekleşen bir muharebedir. 2011 Libya İç Savaşı'nın bir parçası olan muharebe, iç savaşın başlangıcından altı ay sonra gerçekleşti. Şehirde başlayan bir isyanın ardından halihazırda şehre kadar ilerlemiş UGK güçleri şehre saldırdı ve en sonunda almayı başardı.

<span class="mw-page-title-main">Kalzeubet Pahimi Deubet</span>

Kalzeubet Pahimi Deubet Kasım 2013'ten Şubat 2016'ya kadar Çad Başbakanı olarak görev yapmış Çadlı bir iş adamı ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Libya İç Savaşı</span> Halife Hafterin yaptığı askeri darbe sonucunda ortaya çıkan iç savaş

İkinci Libya İç Savaşı, Libya topraklarının ve petrolünün kontrolünü isteyen rakip gruplar arasında devam eden bir çatışmadır. Başlangıçtaki çatışma; ve Şafak Yolculuğu Operasyonu ve başarısız askerî darbeden sonra kurulan başkent Trablus'taki "Ulusal Kurtuluş Hükümeti" olarak da adlandırılan Genel Ulusal Kongresi (GNC) hükûmeti ile çoğunlukla "Tobruk hükümeti" olarak da bilinen 2014 yılında tartışmalı olarak seçilen Temsilciler Meclisi hükûmeti arasındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Çad devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Çad'ın 1960 yılında Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasından günümüze kadar görev yapmış devlet başkanlarının listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Cephesi (isyancı grup)</span> Muhalif örgüt

Güney Cephesi, Suriye İç Savaşı sırasında ortaya çıkan ve Suriye'nin güneyinde mücadele veren Suriyeli muhalif grup. Bazı iddialara göre Özgür Suriye Ordusu'na bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hissène Habré</span>

Hissène Habré ya da bir diğer kullanımı ile Hissen Habré;, Çadlı siyasetçi. Habré, Afrika kıtasında bulunan Çad'da 1982 ile 1990 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çad İç Savaşı (2005-2010)</span>

Günümüze en yakın Çad İç Savaşı 2005 yılının aralık ayında başlamıştır. Fransa'dan bağımsızlığını ilan ettiğinden beri Çad, kuzeydeki Müslümanlar ile güneydeki Hristiyanlar arasında savaşlara sahne oldu. Bunun sonucu olarak başkanlık mevkii ve liderlik görevi Müslümanlar ile Hristiyanlar arasında sürüklendi. Bir taraf güç kazandığında diğer taraf silahlanıp ona karşı savaş çıkartmaya başlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Halife Hafter</span> Libyalı asker ve siyasetçi

Halife Bilkasım Hafter, Libya Ulusal Ordusu'nun başkomutanı Libyalı asker. Mart 2015'ten beri Temsilciler Meclisi tarafından atandığı LUO'nun başkomutanlığını yapmaktadır. Kasım 2021'de Halife Hafter, Aralık 2021'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Batı Libya Taarruzu (2019-2020)</span>

Batı Libya Taarruzu, Kuzeybatı Libya Taarruzu veya Trablus Savaşı, Halife Hafter'in Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni sonlandırmak amacıyla Libya Ulusal Ordusu'nu Trablus'a sürmesiyle başlayan ve 4 Haziran 2020'de başarısızlıkla sona eren taarruzdur.

<span class="mw-page-title-main">Libya Ulusal Ordusu</span>

Libya Ulusal Ordusu (LUO), Kasım 2019 itibarıyla Hafter Silahlı Kuvvetleri (HSK) olarak bilinen İkinci Libya İç Savaşı'nda rol oynayan askerî güçtür. Halife Hafter tarafından yönetilir ve bağlılığı Tobruk'ta bulunan Temsilciler Meclisinedir.

<span class="mw-page-title-main">Çad-Türkiye ilişkileri</span>

Çad-Türkiye ilişkileri, Çad ile Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir. Türkiye, 11 Ağustos 1960'ta Çad'ın bağımsızlığını tanımış ve 27 Ocak 1960'ta iki devlet arasında diplomatik ilişkiler kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mahamat İdriss Déby</span> Çad askerî cunta lideri (2021-günümüz)

Mahamat Idriss Déby Itno, , Çadlı asker ve devlet adamı. Déby, Afrika ülkesi Çad'da fillî olarak devlet başkanlığı görevlerini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin İbrahim Taha</span> Çadlı diplomat ve siyasetçi

Hüseyin İbrahim Taha, Çadlı diplomat ve siyasetçi. Şubat-Aralık 2017 arasında kısa bir süre Çad Dışişleri Bakanı olarak görev aldı. 17 Kasım 2021'de Suudi Yusuf Bin Ahmed El Useymim'in yerine İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği görevine seçildi.

Askerî Geçiş Konseyi Afrika ülkesi Çad'da hükûm süren askeri cuntadır. 20 Nisan 2021'de eski devlet başkanı Idriss Déby'nin ölümünü duyurdu ve Çad hükûmetinin sorumluluğunu üstleneceğini ve ülkenin kuzeyindeki FACT isyancılarına karşı mücadelesine devam edeceğini açıkladı. Konseye Mahamat Idriss Déby başkanlık ediyor ve onu fiilî Çad Başkanı yapıyor.

<span class="mw-page-title-main">Çad-Libya Savaşı</span> 1978-1987 askeri seferler serisi

Çad-Libya Savaşı, 1978-1987 yılları arasında Libya ve müttefik Çad güçleri ile Fransa destekli Çad güçleri arasında meydana gelen bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Succès Masra</span>

Succès Masra Çadlı bir ekonomist ve siyasetçidir. Daha önce Afrika Kalkınma Bankası'nda çalışmış, 2018'de eski Çad Başkanı Idriss Déby'ye karşı muhalefetin parçası haline gelen bir siyasi parti olan Les Transformateurs'u ve Déby'nin 2021'deki ölümünün ardından Geçici Askeri Konsey'i kurdu. Masra, 2022 Çad protestolarından bu yana ABD'de sürgünde yaşıyor, ancak 2023'te anayasa referandumu öncesinde geri dönme niyetini açıkladı. 1 Ocak 2024'te Succès Masra, Çad Başbakanı olarak atandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.