İçeriğe atla

Ælla

Ælla
Northumbria kralı
Hüküm süresi? – 867
Önce gelenOsberht
Sonra gelenI. Ecqberht
Ölüm867
Northumbria, İngiltere

Ælla (bilinmiyor – 21 Mart 867) İngiltere'deki Anglosakson Northumbria kralıdır. Hükümdarlık dönemine dair kesin bilgiler olmamakla beraber Eski Nors dilindeki Ragnarssona þáttr sagasındaki baş karakterlerdendir.

Geleneksel kaynaklara göre

Ælla'nın Osberht'in devrilmesinden sonra 862 veya 863 yılında tahta geçtiği düşünülmektedir.[1] Ælla'nın hükümdarlığıyla ilgili bilgi yok denecek kadar azdır. 12. yüzyıl İngiliz rahip ve tarihçi Durham'lı Symeon Ælla'nın Billingham, Ileclif, Wigeclif ve Crece'deki kiliseye ait topraklara el koyduğunu yazar. Ælla kaynakların çoğunda adaletli olmayan ve kıyıcı bir hükümdar olarak tanımlanır, Osberht'in kardeşi olduğu söylenir.

866 yılında Northumbria'ya çıkan Büyük Viking Ordusu 21 Kasım 866 tarihinde York'u ele geçirir. Durham'lı Symeon, Anglo-Sakson Kronolojisi ve 10. yüzyılda yaşamış olan tarihçi Æthelweard çoğunlukla benzer şekilde gelişmeleri anlatır. Symeon Historia Regum Anglorum adlı eserinde 21 Mart 867 günü muharebede Osberht ve Ælla'nın Vikingler tarafından yenilip öldürülmelerini anlatır.[2] Olayların ardından Vikingler Northumbria tahtına Ecgberht'i getirir.

Mitoloji

Ragnarssona þáttr adlı saga York'un Vikingler tarafından ele geçirilmesini ayrıntılı bir şekilde anlatır. Sagada yarı efsane Viking kralı Ragnar Lodbrok ve oğulları Hvitserk, Björn, Sigurd, İvar ve Ubbe'nin maceraları anlatılır. Sagaya göre Ragnar Ælla tarafından öldürülünce oğulları 866 yılında büyük bir orduyla gelerek babalarının intikamını alıp, Ælla'yı blodørn adı verilen azap verici bir işkenceyle öldürürler. Anglo-Sakson Kronolojisi ise Ælla'nın daha önce öldürüldüğünü yazar.

Popüler kültüre etkileri

  • 1958 yılında çekilen The Vikings filminde Ernest Borgnine tarafından canlandırılan Ragnar, Frank Thring tarafından canlandırılan Ælla tarafından azgın köpeklerle dolu bir çukura atılarak öldürülür. Kirk Douglas tarafından canlandırılan oğlu Einar babasının intikamını almak için yemin eder ve Northumbria'yı işgal eder.[3]
  • 2013 yılında History Channel tarafından çekilen drama Vikings'de Ælla Ivan Kaye tarafından canlandırılır[4]

Kaynakça

  1. ^ 866 yılına kadar geç bir tarih de verilebilmektedir
  2. ^ Symeon'a göre York'un elden çıkmasıyla güçsüz düşen kral Ælla ve devrik rakibi Osberht taraftarları birbirlerine girer, iki kral da çarpışmalar sonucu öldürülür. Çatışmada hayatta kalanlar Vikinglerle barış yapar.
  3. ^ Filmin 3 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. imdb adresi (İngilizce) 28 Mart 2013 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Dizinin 27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. imdb adresi (İngilizce) 28 Mart 2013 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız

  • Anglo-Sakson Kronolojisi

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anglosaksonlar</span> eski bir Cermen halkı

Anglosaksonlar, Anglus, Sakson ve Jüt karışımı bir Cermen halkı. 5. yüzyıldan itibaren Romalıların Britannia olarak isimlendirdiği adayı istila etmiş ve 865'teki Viking istilasına kadar adanın tamamını yönetmişlerdir; Viking istilasından Norman istilasına kadar geçen sürede ise bazen adanın bir kısmını, bazen tamamını yönetmiş ve bazen de adanın kontrolünü tamamen Vikinglere kaptırmışlardır. Vikinglerin gelişiyle İngiltere'deki Anglosakson kontrolü önemli ölçüde zayıflamış ve Normanların gelişiyle birlikte tamamen sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">İngilizler</span> İngiltere ile ilişkili bir halk

İngilizler, İngilizce dilini konuşan ve ortak tarih ve kültürü paylaşan bir topluluk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış etnik grup ve millettir. Tarih boyunca İngiltere'de ikamet etmiş olan farklı grupların karışımıyla yeni bir kimlik oluşturmuşlardır; Anglo-Saksonlar, Vikingler, Bretonlar ve Normanlar İngiliz kimliğini oluşturan etnik gruplardır.

Kan kartalı veya, Vikingler'in bir idam şeklidir. Mahkûmların sırtı kesilerek açılıyor, kaburgaları omurgadan ayırdıktan sonra kartal kanatları gibi yan tarafa açılıyordu. Son olarak akciğerler bedenden kopartılarak omuzlara konuluyordu.

<span class="mw-page-title-main">II. Æthelberht</span>

Æthelberht veya Aziz Kral Ethelbert, sekizinci yüzyılda yaşamış Doğu Anglia kralı ve Hristiyanlar için bir aziz idi. Bir Anglosakson krallığı olan Doğu Anglia Krallığı, günümüzde İngiltere'nin Norfolk ve Suffolk bölgelerini kapsamaktadır. Æthelberht'in saltanatı hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır, bazı kaynaklara göre hükümdarlığı 779 yılında başladı. Anglo-Sakson Kronolojisi'ne dayanan bilgilere göre 794 yılında Mercialı Offa'nın emri ile öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Seferi (1069)</span>

Kuzey Seferi veya Kuzeyin yağmalanması, İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi sırasında Hastings Muharebesindeki zaferinin ardından I. William olarak tahta geçen Normandiya Dükünün öncülüğünde düzenlenen seferdir. Norman egemenliğine karşı başkaldıran Anglo-Sakson İngilizlere karşı 1069-1070 kışında düzenlenen sefer kuzey bölgelerini denetim altına almak amacıyla yapılmıştır. Sefer sırasında kullanılan yakıp yıkma taktiği yüzünden bölgede geniş çaplı hasar meydana gelmiş, Anglo-Sakson derebeyleri kovulmuştur. Sefer sonucunda yaklaşık 100 bin kişinin öldürüldüğü sanılmaktadır. Sefere ait veriler bu dönemde yazılan Kıyamet Kitabı adlı eserde tüm açıklığıyla geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Danegeld</span>

Danegeld, Viking savaşçılarının topraklarını yağmalamasına karşı saldırıya uğrayan bölge yöneticileri tarafından Vikinglere verilen vergidir. 11. yüzyıl boyunca bu vergiye geld veya gafol denmiş, danegeld deyimi 12. yüzyılla beraber kullanılmaya başlanmıştır. 9 - 11. yüzyıl arasında Viking saldırılarına yoğun olarak maruz kalan İngiltere ve Fransa'da krallık siyaseti hâline gelmiştir.

Ragnarssona þáttr, Eski Nors dilinde Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok ve oğullarının maceralarının anlatıldığı sagadır.

<span class="mw-page-title-main">Ragnar Lodbrok</span> Viking savaşçısı ve kral

Ragnar Lodbrok veya Lothbrok, efsanevi Viking savaşçı ve kral. Eski Nors dilinde başta Ragnarssona þáttr olmak üzere çok sayıda sagaya konu olmuştur.

Hvitserk, efsanevi Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un oğludur. Viking sagalarında kendisinden Beyaz Gömlek anlamına gelen Hvitserk lakabıyla bahsedilmiştir, Anglosakson kronolojisi ise onu asıl adı olan Halfdan adıyla tarih kayıtlarına geçirmiştir. Eski Nors dilinde Ragnarssona þáttr sagasına konu olmuştur.

Lagertha efsanevi kadın savaşçı ve Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un karısıdır. Eski Nors dilinde başta Ragnarssona þáttr olmak üzere çok sayıda sagaya konu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sigurd Ragnarsson</span> Viking savaşçısı Ragnar Lodbrokun oğlu

II. Sigurd Veya Sigurd "Yılan Gözlü" Ragnarsson efsanevi Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un oğludur. Doğduğu zaman gözünde bir leke olduğu için Ouroboros sıfatı da kendisi için kullanılmıştır. Ragnarssona þáttr sagasında adı geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Viking Ordusu</span>

Büyük Viking Ordusu, 865 yılında Danimarka ve güney İsveç'ten yola çıkarak İngiltere'yi istila eden birleşik silahlı kuvvete verilen addır. Bu döneme kadar Viking saldırıları genellikle vur-kaç şeklinde olmuş, özellikle yağma amaçlanmıştır. Büyük Viking Ordusunun ise amacı yeni topraklar fethetmek olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Northumbria</span>

Northumbria veya Northumbria Krallığı, bugünkü kuzey İngiltere ve güney İskoçya topraklarında Orta Çağ'da hüküm süren Anglusların krallığıdır.

Aslaug, İskandinav mitolojisinde çok sayıda sagada adı geçen ve ünlü Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un eşi.

<span class="mw-page-title-main">Björn Járnsíða</span> yarı efsanevi İsveç kralı

Bjørn Járnsíðe Ragnarsson yarı efsanevi İsveç kralı ve ünlü Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un oğlu. Járnsíðe lakabı Türkçedeki yiğit ve alp sözcüklerinin Eski Norsça'daki karşılığıdır, savaşlardaki cesareti nedeniyle Bjørn'a bu takma ad uygun görülmüştür. 9. yüzyılda yaşamıştır, Munsö Hanedanının kurucusudur.

Ivar the Boneless Ragnarsson yarı efsanevi Dublin kralı ve ünlü Viking savaşçısı Ragnar Lodbrok'un oğlu. 9. yüzyılda yaşamış ünlü bir Berserker ve yöneticidir.

Vikings, "Vikingler" tarihsel drama türünde bir Kanada-İrlanda ortak yapımı televizyon dizisi. Yazarlığını ve yapımcılığını Michael Hirst'in yaptığı dizi History kanalında yayınlanmaktadır. ABD ve Kanada'da 3 Mart 2013 günü yayına başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Wessex Krallığı</span> Büyük Britanyanın güneyinde yer alan Anglosakson krallığıdır

Wessex Krallığı Büyük Britanya'nın güneyinde yer alan Anglosakson krallığıdır. 519 yılından 10. yüzyılın başlarına kadar birleşik İngiliz devleti kuruluncaya kadar hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Halfdan Ragnarsson</span> Büyük Heathen Ordusunun komutanı ve viking lideri

Halfdan Hvitserk Ragnarsson, Ragnar Lodbrok'un oğlu, Büyük Viking Ordusu'nun kumandanı ve Jorvik kralı. Viking efsanelerinde adı Hvitserk diye, Anglosakson kronolojisinde ise adı Halfdan diye geçmektedir. Hvitserk eski Norsça'da "Beyaz Gömlek" anlamına gelmektedir ve muhtemelen Halfdan'ın takma adı, lakabı veyahut sıfatıdır. Tıpkı kardeşleri Yiğit Bjørn, Kemiksiz Ívarr ve Yılan Gözlü Sigurd'da olduğu gibi onda da bir takma ad olması şaşılacak bir şey değildir. Fakat her ne kadar Halfdan ve Hvitserk'in aynı kişiler olduğu anlaşılmış olsa da tarih kayıtlarının ve halk destanlarının aynı kişiden farklı isimlerle bahsetmeleri yüzünden Halfdan ve Hvitserk farklı kimseler olarak düşünülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Knýtlinga Hanedanı</span> Orta Çağda İskandinavya ve İngiltereyi yöneten kraliyet hanedanı

Danimarkalı Knýtlinga Hanesi Orta Çağ İskandinavyası ve İngiltere'de yönetici bir hanedandır. En ünlü kralı bu hanedana adını veren Büyük Knut'tur. Diğer önemli üyeler arasında Knut'un babası Çatalsakal Sweyn, büyükbabası Mavi Diş Harald ve oğulları Harthacnut, Tavşan Ayak Harold ve Svein Knutsson vardır. Aynı zamanda Knud Hanedanı, Danimarka Hanedanı, Gorm Hanedanı veya Jelling Hanedanı olarak da adlandırılmıştır.