Zırhlı savaş aracı

Askeri amaçlar için geliştirilen, zırhla korunan ve silahlı araçlara zırhlı savaş aracı (ZSA) denir.

Zırhlı savaş araçları genellikle savaş alanındaki görevleri ve özelliklerine göre sınıflandırılırlar. Bizim yapacağımız sınıflandırma kesin olmayabilir. Çünkü bir araç farklı ülkelerde farklı amaçlar için kullanmaktadır. Örneğin zırhlı personel taşıyıcılar ile piyade savaş araçları her ne kadar aynı amaçlar için kullanılsa da birbirlerinden farklı özellikleri bulunabilmektedir.

Tank paletle hareket eden, düşmanla doğrudan savaşmak amacıyla üretilen zırhlı savaş aracıdır. Günümüzde ana muharebe tankını diğer araçlardan ayıran en önemli özellikler ateş gücü, hareketlilik ve diğer araçlara oranla üstün olan zırh özelliğidir. Her ne kadar savaş ortamında hızlı ilerleme özelliğine de sahip olsa da tankların yakıt,mühimmat ve bakım gereksinimlerinden dolayı yoğun bir lojistiğe ihtiyaçları vardır. Tanklar savaş alanındaki hedeflere karşı en ağır ayrıca en yüksek vuruş gücüne sahip araçlardır. Savaş alanlarında kalıcılığı en yüksek, çok yönlü ve korkulan araçlardır.

Zırhlı personel taşıyıcılar hafif zırhla kaplanmış ve piyade taşımak amacıyla kullanılan araçtır. Genellikle makinalı tüfekle silahlandırılır. Bunu yanında geri tepmesiz top, tanksavar füzeleri ve havanda kullanılmaktadır. Bu araçların asıl amacı direkt savaşa girmekten çok piyade birliklerini şarapnel ve ani saldırılardan korumaktır. En önemlileri Amerikan yapımı M113 (paletli), İngiliz FV 432 (paletli), Fransız VAB (tekerlekli) ve Rusların BTR (tekerlekli) araçlarıdır.

Piyade savaş aracı zırhla kaplanmış, görevi hem piyade birliklerinin taşınması hem de çatışma ortamında bu birliklere destek ateşi sağlamakla görevli araçtır.

Dünyada ilk kez savaş alanında piyade taşıyan zırhlı araç İngilizlere ait Mark V'dir. Bu aracın içinde silahlı bir takım asker bulunmaktaydı. Buradan yola çıkılarak II. Dünya Savaşı sırasında taret kısmı çıkartılan tanklardan yapılan Kangaross adındaki araçlar personel taşımak için kullanıldı. Savaştan sonra makinalı tüfekle donatılan yarı paletli veya tekerlekli olan personel taşıyıcılar geliştirildi.

Günümüz PSA'ları iyi şekilde zırhlanmış içerisinden çıkmadan bile taşıdığı piyadeye savaşma olanağı vermektedir. Aracın gövdesinde açılmış olan ufak açıklıklardan piyade silahları ile atış yapılabilmektedir. Ayrıca üzerlerine 20 mm ve daha yüksek kalibrede otomatik toplar ve anti-tank silahları da yerleştirilmektedir. PSA'lar genellikle paletlidir ancak bazı tekerlekli araçlar da bu kategoriye girer.

PSA günümüzde hafif tankların görevini devralmıştır. Özellikle hava kuvvetlerine ait birlikler tank desteğinden mahrum kaldıkları yerlerde bu araçları kullanmaktadır.

Bu araçlar bir çekiciden bağımsız olarak hareket edebilen toplar ve taarruz araçlarıdır. Paletli veya tekerlekli düzenekleri vardır. Genellikle zırhlıdırlar. Hareketlilikleri sayesinde düşman batarya ateşi ve hafif ateşlerden kolaylıkla kurtulurlar. Her ne kadar hareketli de olsalar ateş edebilmeleri için korunaklı bir yerde durmaları gerekmektedir. Saldırı toplarını kendinden hareketli toplardan ayıran en önemli özellik çatışmaya direkt katılmasıdır. Genellikle yüksek kalibreli ve tahribat gücü yüksek mermiler kullanarak düşman birliklerine zayiat verdirmeye çalışırlar.

Kundağı motorlu tanksavar topları ya da tank imha ediciler genellikle defans ya da geri çekilme sırasında piyade veya tank birliklerini düşman tanklarına karşı korumaya çalışan ve tanksavar silahları ile donatılmış araçlardır. Üzerlerinde yüksek hızlı mermi atabilen tanksavar topları ya da tanksavar güdümlü mermiler taşırlar.

Günümüzde ana muharebe tankları tank imha edicilerin yerini almıştır. Hava kuvvetlerinde ise hafif zırhlı, güdümlü tanksavar silahı taşıyan araçlar bu tankların yerini almıştır.

Bu araçlar hafif zırhla kaplanmış bir en fazla iki kişilik olarak üretilen piyade destek amaçlı araçlardır. Çoğunun tareti yoktur ve üzerlerinde makinalı tüfek ya da bombaatar bulunmaktadır. 1930 ve 1935 tarihleri arasında limitli sayıda üretilmişler bu tarihten sonra üretimden kaldırılmışlardır. Kaldırılmalarındaki en büyük sebep tanksavar silahlarına karşı dayanıksız olmalarıdır. En klasik modeli İngilizlere ait Carden Loyd Tankette'dir. En çok Japonlar tarafından orman savaşları için üretilmiş ve kullanılmıştır.

Bu araçlar genellikle ağır zırhla kaplanmış ve tankların yanında anti-piyade ve füze tankı olarak işlev görürler. ağır zırh ile donatıldıklarından dolayı piyadeler ile çatışmada ATGM saldırılarından kolaylıkla kurtulabilirler. Bunun en güzel örneği: BMPT-72 Ramka-99 veya BMPT-72 Terminator II olarak sayılabilir. Piyade taşımaya elverişli değildir detaylı amaçları şunlardır; Anti-Piyade Anti-Zırhlı Anti-Helikopter Piyade-Destek Tank-Destek Zırhlı-Destek'tir fakat genel olarak amaçları tanklara destek olup Piyadeleri İmha etmektir

• Türk Silahlı Kuvvetlerinde Zırhlı Birlikler