Tanrı ya da ilah, Klasik teistik inanç sistemlerinde Mutlak Varlık, Mutlak Benlik ve tüm varoluşun temel kaynağı olarak görülen varlık. Tek tanrılı inançlarda evrenin tek yaradanı ve yöneteni olarak kabul edilir. Çok tanrılı inançlarda genelde ilahların cinsiyeti bulunur ve eril olanlarına tanrı, dişi olanlarına tanrıça denir. Tektanrılı ve henoteistik inançlardaki Tanrı kavramını tanımlamak için ise sadece tanrı sözcüğü kullanılabilir.
Kader ya da yazgı, önceden ve değişmeyecek bir biçimde belirlenmiş olay akışıdır. İster genel ister bireysel olsun, önceden belirlenmiş bir gelecek olarak algılanabilir. Felsefedeki determinizm hareketi, kader üzerine kuruludur. Kader kavramı aynı zamanda birçok farklı dinde de önemli yere sahiptir.
Pers mitolojisi, İran platosu ve onun sınır bölgeleri ile Karadeniz'den Hoten'e kadar uzanan Orta Asya bölgelerinde yaşamış ve birbirleriyle kültürel ve dilsel olarak ilişkili olan eski halkların inanç ve ibadet uygulamalarının bütününe verilen isimdir.
Zerdüştçülük, Zerdüştîlik ya da Mecûsîlik, günümüzden 3.500 yıl önce Zerdüşt tarafından İran'da kurulan, yaklaşık M.Ö. 6. yüzyıldan M.S. 7. yüzyıla kadar Pers, Med ve Sasani İmparatorluğu’nun dini olan, içerisinde düalist ve eskatolojik inanışın ilk örneklerini barındıran, dünyanın en eski tek tanrıcı vahiy dini. Bu dine inananlar Zerdüştçü, Mazdaist ve Zerdüştî olarak adlandırılıyor olup bedenen öldükten sonra dirilip Ahura Mazda'nın huzuruna çıkacaklarına ve orada sorgulanacaklarına inanırlar. Zamanla Zerdüştlüğün Zurvanizm gibi alt dalları ortaya çıkmıştır. Zurvanizm inancı, Zurvan olarak bilinen zaman ve kader tanrısını baş tanrı konumuna yükseltmiştir.
Hiciv, hicviye ya da yergi, edebiyat ve sanatta, bir kişi, bir olay ya da durumun, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirildiği bir türdür..
İşango Kemiği veya Ishango kemiği, kemikten yapılma arkeolojik bir araçtır ve yaklaşık olarak milattan önce 23.000 yılına tarihlendirilmektedir. Yaklaşık olarak milattan önce 33.000 senesine tarihlendirilen Lebombo kemiğinden sonra üretildiği anlaşılmaktadır. Belçikalı Jean de Heinzelin de Braucourt tarafından 1950 yılında Afrika'da bulunmuştur. Kemiğin üzerinde üç sıra oluşturacak şekilde bulunan çentikler nedeniyle ilk zamanlarda çentikle sayıları belirttiği düşünülmüş olup birçok farklı iddia bulunmaktadır ve ne için kullanıldığı günümüzde tam olarak bilinmemektedir. Bir babun fibulası olduğu belirlenen kemik, adını Afrika'nın İşango bölgesinde keşfedilmesinden almıştır. Başlarda kemiğin M.Ö. 9.000 - 6.500 arasından olduğu düşünülmüşse de bulunduğu arkeolojik alanın daha ayrıntılı incelenmesi sonucu bugün yaklaşık olarak 20.000 seneden daha eski olduğu düşünülmektedir.
Ebu'l-Alâ el-Maarrî veya tam adıyla Ebu'l-Alâ Ahmed b. Abdullah b. Süleymân el-Maarrî, Suriyeli Arap filozof, şair ve yazar. Museviliği, Hristiyanlığı, İslam'ı ve Zerdüştlüğü eleştirmiştir. Akılcılığı esas alarak dinî dogmalara karşı çıkmıştır.
Zaman veya vakit, ölçülmüş veya ölçülebilen bir dönem, uzaysal boyutu olmayan bir süreklilik. Zaman kavramı, tarih boyunca felsefenin ilgi alanlarından biri olmasının yanı sıra matematik ve fizikteki önemli çalışma alanlarından biridir.
Dehriyyun kavramı (Maddîyyun), İslam dünyasında yaygın olarak ateist ve özellikle materyalist akımları temsil etmektedir. Dehrî felsefenin en önemli öncülerinden birisi İbn Ravendi'dir. Ravendî, kaleme aldığı “Ki-tâbü’t-Tâc” ve “ez-Zümürrüd” eserlerinde yaşadığımız evrenin ezeli olduğunu ve onun ötesinde manevi de olmak üzere hiçbir varlığın bulunmadığını ifade etmiş ve insanın akıl dışında hiçbir kılavuza ihtiyacı olmadığını ve dolayısıyla peygamberlik, mucize, din ve ibadetlerin anlamsız, gereksiz olduğunu öne sürmüştür. Kavram, mutlak zaman anlamının yanında zaman, devir ve dünya anlamlarına gelen "dehr" kelimesi ile ilişkilidir.
Nakâ'id, Nakîda, yahut Türkçede kimi zaman yanlış transkribe edilen şekliyle nakaiz veya nakiza, klasik Arap şiirinde hiciv sanatının altında tasnif edilen bir hiciv şekildir.
Medîh, klasik Arap şiirinde, şiirin temel konularından birisi olarak kabul görmektedir. Methiye sanatı için kullanılan tabirlerden birisidir ve aynı anlama gelmektedir. Klasik Arap edebiyatında, övgü şiirleri oldukça erken bir dönemde yaygın şekilde icra edilen bir tür haline gelmiştir.
Hamriyyât, klasik Arap edebiyatında şarap konusunu ele alan şiirlere verilen isimdir. Hamriyye terimi, hamriyyât için kullanılan ifadelerden bir diğeridir.
el-Farazdak, Emevî döneminin en meşhur Arap şairlerinden biridir. Nazmettiği nakâ'id şiirleri geniş bir tanınırlığa ulaşmıştır. Öyle ki bu dönemde nakâ'id türünün daha ziyade el-Ahtal, Cerîr ve el-Farazdak ile özdeşleştirildiğini söylemek mümkündür.
İran felsefesi veya Fars felsefesi, Doğu felsefesinin bir parçası olup, oldukça zengin ve eski bir tarihe sahiptir. İran felsefesi'nin kökeni eski İran'da Hint-İran kökleriyle ortaya çıkan ve Zerdüşt öğretilerinden büyük ölçüde etkilenen, felsefi gelenek ve düşünceler zamanına kadar uzanmaktadır. Pers bölgesinde bağımsız felsefi düşüncenin ortaya çıkışını, M.Ö. 1500’ler de Avesta metinleri aracılığı ile tarihleyen Hint-İranlılar’dan öğrenmekteyiz. Zerdüşt'ün görüşlerinin, Yahudilik ve Orta Platonizm dönemi fikirleri aracılığıyla, Batı Avrupa kültürlerini de etkilediğini görmekteyiz.
el-Velîd b. 'Ubeydi'l-lah el-Buhturî, Abbasi döneminde yaşamış meşhur bir Arap şairidir.
Ebû Temmâm, Abbasi döneminde yaşamış meşhur Arap şairlerinden biridir.
Zurvan veya Zervan, Zerdüştlük dininin bir dalı olarak vücuda gelen Zurvanizm inancındaki zaman ve kader tanrısıdır. Söz konusu tanrının adı, bizzat "zaman" manasına gelmektedir. Ayrıca bu tanrının iyilik ile kötülüğün nihai kaynağı olduğuna inanılmıştır. Bu nedenle Arap kültüründeki dehr kavramındaki gibi, hem insanoğlunun saadetinin hem de sefilliğinin müsebbibi olarak görülmektedir.
Khronos, Yunan mitolojisinde zaman kavramının kişileştirilmiş halidir. Bu kavram sıklıkla Zeus'un babası Titan Kronos ile karıştırılmaktadır. Söz konusu mefhum Zurvanizm inancındaki Zurvan ile de benzerlik göstermektedir. Keza daha sonra Avrupa'da elindeki tırpanıyla resmedilen Zaman Baba ikonografisinin doğuşuna da Khronos ilham vermiş olmalıdır.
Zaman Baba, Avrupa kültüründe zamanın kişileştirilmiş bir halidir. Zaman Baba ikonografisinin doğuşuna, Yunan mitolojisindeki Khronos mefhumunun ilham verdiği düşünülmektedir. Zaman baba genellikle elindeki tırpanıyla resmedilmektedir. Zurvan ve dehr gibi kavramlarla da dolaylı bir ilişkisi olması muhtemeldir.
Lebombo kemiği Güney Afrika ve Eswatini arasında yer alan Lebombo Dağları'nda keşfedilen, üzerinde kesik izleri olan bir babun fibulasından yapılmış bir kemik aletidir. Çentiklerin kesitindeki değişiklikler, kemiğin kaşifi Peter Beaumont'un, tüm dünyada bulunan diğer işaretler gibi ritüellere katılım sırasında yapıldığına dair kanıt olarak gördüğü farklı kesici kenarların kullanıldığını göstermektedir.
