İçeriğe atla

Zuo Zhuan

Zuo Zhuan
Zuo Zhuan ilk sayfası
YazarZuo Qiuming
ÜlkeZhou Hanedanı
DilÇince
Konuİlkbahar ve Sonbahar Dönemi
YayımMÖ 4. yüzyıl

Zuo Zhuan (Çince: 左傳; pinyin: Zuǒ zhuàn; "Zuo Geleneği"), geleneksel olarak eski Çin kroniği olan Bahar ve Güz Yıllıkları üzerine bir yorum olarak kabul edilen eski bir Çin anlatı tarihi metnidir. MÖ 722'den MS 468'e kadar olan bir dönemi kapsayan 30 bölümden oluşur ve esas olarak o dönemin siyasi, diplomatik ve askeri meselelerine odaklanır.

Yüzyıllar boyunca, Zuo Zhuan, eğitimli Çinlilerin eski tarihlerini anlamalarını sağlayan birincil metindi. Diğer iki yıllık yorumunun (Gongyang ve Guliang yorumlarının) aksine Zuo Zhuan, yıllıkların sözlerini basitçe açıklamakla kalmaz, aynı zamanda tarihsel arka planını büyük ölçüde açıklamakta ve İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nin (MÖ 771-476) tarihi ve kültürü hakkında birçok zengin ve canlı anlatımını da içermektedir. Zuo Zhuan, diğer klasik eserlerden daha fazla Çin atasözü ve deyimin kaynağıdır ve özlü, akıcı tarzı, zarif Klasik Çince'nin bir örneği olarak kabul edildi. Üçüncü şahıs anlatım eğilimi ve karakterleri doğrudan konuşma ve eylem yoluyla tasvir etme eğilimi, genel olarak Çin anlatısının ayırt edici özellikleri haline geldi ve tarzı, 2000 yılı aşkın bir süredir Çin tarihinin ardından tarihçiler, hikâye anlatıcıları ve eski stil nesir ustaları tarafından taklit edildi.

Zuo Zhuan, uzun zamandır "büyük tarihsel anlatının bir başyapıtı" olarak görülmektedir ancak erken metinsel tarihi büyük ölçüde bilinmemekte ve orijinal kompozisyonunun ve yazarlığının doğası geniş çapta tartışılmaktadır. Başlıktaki "Zuo"nun geleneksel olarak bir "Zuo Qiuming"e atıfta bulunduğuna inanılıyordu ancak bunu destekleyecek çok az gerçek kanıt bulunmaktadır. Çoğu bilim insanı artık genel olarak başlangıçta MÖ 4. yüzyılda bestelenmiş ve daha sonra yıllıklara bir yorum olarak yeniden düzenlenmiş bağımsız bir eser olduğuna inanılmaktadır.

Kaynakça

  • Cheng, Anne (1993). "Chun ch'iu 春秋, Kung yang 公羊, Ku liang 穀梁, and Tso chuan 左傳". Loewe, Michael (Ed.). Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide. Berkeley: Society for the Study of Early China; Institute of East Asian Studies, University of California Berkeley. ss. 67-76. ISBN 1-55729-043-1. 
  • Durrant, Stephen (2001). "The Literary Features of Historical Writing". Mair, Victor H. (Ed.). The Columbia History of Chinese Literature. New York: Columbia University Press. ss. 493-510. ISBN 0-231-10984-9. 
  • Durrant, Stephen; Li, Wai-yee; Schaberg, David (2016). Zuo Tradition (Zuozhuan): Commentary on the "Spring and Autumn Annals". Seattle, WA: University of Washington Press. ISBN 978-0295999159. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çin (bölge)</span>

Çin (Geleneksel Çin yazısı: 中國; Basitleştirilmiş Çince:

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Laozi</span>

Lao Zi kimi pinyin kullanılmayan eski kaynaklarda adı Lao Tzu, Lao Tse, Laotze diye geçer. Lao Çince 'yaşlı', Zi ise 'üstad', 'bilge' anlamına gelir. Tao Düşüncesi'nin kurucusu kabul edilen önemli bir Çin düşünürüdür. Dao De Çing kitabının yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Shang Hanedanı</span> MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çinde Sarı Nehir deltasında hüküm sürmüş hanedanlık

Shang Hanedanı ya da Yīn Hanedanı (殷代) MÖ 1600 - MÖ 1027 yılları arasında Çin'de Sarı Irmak deltasında hüküm sürmüş hanedanlık.

<span class="mw-page-title-main">Geleneksel Çin tıbbı</span> Çindeki geleneksel tıp

Geleneksel Çin Tıbbı (GÇT),, Antik Çin'de ortaya çıkıp günümüze dek süregelen ve doğu Asya'da yaygın olarak kullanılan, temeli Dao Evren Anlayışına dayanan hekimlik bilgilerinin tümüne denir. MÖ 2500-300 arasında binlerce yıl boyunca hekim ve çırak ilişkisiyle geliştirilen ve aktarılan bilgi ve deneyimler yığılarak birikmiştir. Qin Hanedanlığı'ndan itibaren ise tüm klasik eserler sistematik bir düzen içinde tekrar yazıya geçirilmiş ve Çin Tıbbı da bu klasikler arasında yer almıştır. Hekimlik alanında Huang Di- Nei Jing adlı eser yazılı en eski tıbbi kaynak olduğu gibi günümüzde de Çin Tıbbı'nda başvuru kitabı olarak kullanılmaktadır. Huang Di, efsanevi bir karakter olarak anlatılsa da özünde bu tıbbı eserin, birçok hekimin deneyim ve yöntemlerinin derlemesi olduğu görüşü hakim dir. Rahatsızlıkların kökeni incelenirken Dao evren anlayışı ilkelerini temel alır. Sinosfer'de binlerce yıldır yaygınca kullanılmaktadır. Çin Tıbbı'nda, akupunktur, Çin Tıbbı bitkileri, Çin Tıbbı beslenmesi, çigong, tuina, kupa çekme, vs. gibi tedavi yöntemleri bir bütün olarak uygulanır. Çin Tıbbı'nın kuramsal yapısını, Çi ve Kan kuramı, Yin Yang ve Beş Unsur karşıtlık ve döngüsellik ilkeleri, Zang Fu Kuramı gibi kök kuramlar üzerine örmüştür.

Çin felsefesinde Legalizm, bir politik sistemin temellerini içeren felsefedir. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'yle Savaşan Beylikler Dönemi'nde yaygın olan dört felsefe okulundan biriydi. MÖ 770-MÖ 221 yıllarını içine alan bu dönem, Çin'de büyük kültürel mayalanmanın olduğu ve yeni düşünce tarzlarının ortaya çıktığı dönemdir.

Lüshi Chunqiu Qin Hanedanlığı Bakanı Lü Buwei'nin direktifliğinde MÖ 239 yılında kaleme alınmış, ansiklopedik Çin klasik metni. 100.000'i aşan karaktere sahip olan metin, gerek bu açıdan gerekse de derli toplu bir biçimde çok geniş bir kapsama sahip olduğu için, Michael Carson ve Michael Loewe tarafından incelemelerinde erken dönem Çin metinleri açısından oldukça özgün bir yapıt olarak nitelendirilmiştir.

Luo Ben, daha çok bilinen ismiyle Guanzhong, Yuan ve Ming hanedanlıkları döneminde yaşamış Çinli yazar. Ayrıca Huhai Sanren mahlasıyla da bilinir. Luo Çin’in Dört Büyük Klasik Romanı'ndan ikisi olan Üç Krallığın Hikâyesi ve Su Kenarı romanlarını yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çin felsefesi</span> Çin kültüründeki felsefe

Çin felsefesi, İlkbahar ve Sonbahar Dönemi ile Savaşan Devletler Çağı'nda, düşünsel ve kültürel gelişmelerle karakterize edilen "Yüz Düşünce Okulu" olarak bilinen dönemde ortaya çıkmıştır. Çin felsefesinin birçok alanının Savaşan Devletler Çağı'nda başlamasına rağmen, Çin felsefesinin bazı unsurları binlerce seneden beri vardır; bunların bazıları, en az M.Ö. 672'ye dayanan Yi Çing isimli antik kehanet metninde bulunabilir. Savaşan Devletler Çağı, Sima Tan'ın Çin'in önde gelen okulları olarak nitelendirdiği felsefelerin yanı sıra sonradan az tanınmışlığa maruz kalan diğer felsefelerin ortaya çıktığı dönemdir.

Üç Yıllık Büyük Çin Kıtlığı, Çin Halk Cumhuriyeti tarihinde 1959 ile 1961 arası, yaygın kıtlıkla karakterize edilen bir dönem. Çin Komünist Partisi tarafından Üç Yıllık Doğal Afet ya da Üç Yıllık Sıkıntı olarak anılır. Kuraklık, kötü hava ve Çin Komünist Partisi politikaları kıtlığın oluşmasında etkili oldu, ancak Büyük İleri Atılım nedeniyle bu katkıların göreceli ağırlıkları tartışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Xun Kuang</span> Çinli Konfüçyüsçü filozof

Xun Kuang, yaygın olarak Xunzi lakabıyla da bilinir; Savaşan Devletler Çağı'nda yaşamış ve Yüz Düşünce Okulu'na katkıda bulunmuş Çinli Konfüçyüsçü filozof. Xunzi olarak bilinen bir kitap geleneksel olarak kendisine atfedilir. Xunzi'nın öğretileri, Han Hanedanı'nın resmî devlet doktrinlerinin oluşturulması üzerinde etkiliydi, ancak Tang Hanedanı döneminde Xunzi'nın etkisi Mensiyüs'a göreceli olarak azaldı. Kendi eserlerinde Konfüçyüs, Mensiyüs ile Zhuangzi gibi şahısların yanı sıra mantıkçılar Mozi, Hui Shi ile Gongsun Long ve "Legalistler" Shen Buhai ile Shen Dao'a atıfta bulundu. Erken Çin tarihinde ilk kez Laozi'dan şahıs olarak bahseder ve Taoist öğretilerini reddetmekle beraber Taoist terminoloji kullanır.

Huainanzi, MÖ 139'dan önce Huainan Prensi Liu An'ın sarayında yapılan bir dizi bilimsel tartışmanın sonucunda ortaya çıkan makalelerden oluşan eski bir Çin metnidir. Huainanzi, Yin ve yang ve beş element teorileri gibi teoriler de dahil olmak üzere taoist, Konfüçyüsçü ve legalist kavramları sentezlemektedir.

<i>Şiir Klasiği</i>

Şiir Klasiği, MÖ 11. yüzyıldan 7. yüzyıla kadar uzanan 305 eserden oluşan mevcut en eski Çin şiir koleksiyonudur. Geleneksel olarak Konfüçyüs tarafından derlendiği söylenen Beş Klasik'ten biridir ve iki bin yıldan fazla bir süredir Çin ve komşu ülkelerdeki bilim adamları tarafından incelenmiş ve ezberlenmiştir. Aynı zamanda, modern Çincede hala öğrenilmiş söylemin ve hatta günlük dilin bir parçası olan zengin bir chengyu kaynağıdır. Çing Hanedanı'ndan bu yana, kafiye kalıpları da Eski Çin fonolojisi çalışmasında analiz edildi.

<span class="mw-page-title-main">Huaxia</span>

Huaxia, Çin ulusu ve medeniyetini temsil eden tarihsel bir kavram. Konfederasyon dönemindeki çeşitli Han Çinli halklarının paylaştıkları ortak kültürel soya dair öz farkındalıktan ortaya çıkmıştır.

Shang Yang, Wei Yang olarak da bilinir. Aslen soyadı Gongsun, antik Çin filozofu, siyasetçi ve tanınmış Legalist bilginiydi. Savaşan Devletler döneminde Wei'nin Zhou vasal eyaletinde doğdu, Qin Devletine hizmet eden bir devlet adamı, şansölye ve reformcuydu. Burada politikalarının Qin devletini güçlendiren idari, siyasi ve ekonomik temelleri attığı ve sonunda Qin'in diğer altı rakip devleti fethetmesini sağlayarak Çin'i tarihte ilk kez Qin hanedanlığı altında merkezi bir yönetimde birleştirdi. Hem kendisinin hem de takipçilerinin Çin hukukçuluğu okulu için temel bir felsefi eser olan Lord Shang'ın Kitabı'na katkıda bulunduğunu düşünülmektedir.

<i>Huangdi Neijing</i> Han Hanedanı tıbbi incelemesi

Huangdi Neijing Sarı Han'ın Dahiliye Kitabı, Çin Tıbbı'nın temel kaynak eseridir. MÖ 4-2.yy arasında yeniden toplu halde derlenmiş çok daha eski dönemlere uzanan tıbbı metindir. Günümüze de ulaşmış olan bu külliyat, yarı efsane kadim Sarı Han ile danışmanları arasında geçen tıbbı konulardaki konuşmalar soru-cevap tekniğiyle hazırlanmıştır. İçerik olarak doğa ve insan ilişkisi, etkileşimi, insan bedenin yapısı, organlar (Zang-Fu), organların kanalları ve ağları ve işlevleri, ruhsal durumların kökleri, bedendeki iç ve dış etkenler, bedende uyumun bozulması, tanı ve teşhisler, uyum bozukluğundan korunma ve tedavi yöntemleri üzerine yüksek seviyeli seçkin bilgiler içermektedir.

Sui Kitabı, Çin'in Sui Hanedanı'nın resmî tarih kitabıdır. Wei Zheng önderliğinde Yan Shigu, Kong Yingda ve Zhangsun Wuji tarafından yazılmış olup İmparatorluk Çin'in resmi Yirmi Dört Tarih'inin arasında yer almaktadır.

Bambu Yıllıkları, Çin'in Antik tarihi hakkında eski bir metindir. En eski efsanevi zamanda olan Sarı İmparator döneminden başlayarak ve MÖ 299'a kadar uzanır ve sonraki yüzyıllarda Savaşan Devletler Çağı'nda Wei devleti tarihine odaklanılır. Bu nedenle, Sima Qian'ın Büyük Tarihçinin Kayıtları eserine benzer bir dönemi kapsamaktadır. Orijinali Song Hanedanı döneminde kaybolmuş olabilir ve metin günümüzde orijinalliği tartışmalı bir "güncel metin" ve eksik bir "antik metin" iki versiyonda bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Lü Buwei</span>

Lü Buwei, Çin'de Savaşan Devletler Çağı'nda yaşamış bir Çinli tüccar ve devlet adamı. Zhuangxiang ve Ying Zheng'in saltanatı sırasında yaklaşık 16 yıl boyunca Qin devletinin şansölyesi olarak görev yaptı.

Zhan Guo Ce, MÖ 3. yüzyılda Han Hanedanı döneminde tarih yazımı şeklinde yayınlanan Çin tarihçiliğinde öncü bir referans eserdir. Savaşan Devletler Çağı'ndaki siyasi manipülasyon ve savaş anekdotlarını içerir. Diplomasi Okulu'nun stratejilerini ve siyasi görüşlerini anlattığı, dönemin tarihi ve sosyal özelliklerini ortaya koyduğu için Savaşan Devletler Çağı'nın önemli bir metnidir.