İçeriğe atla

Zunun Kadiri

Zunun Kadiri, Doğu Türkistan'da 1911 yılında günümüz Şincañ Uygur Özerk Bölgesi Tarbagatay vilayetinin Dörbilcin (Emin) kasabasında fakir ailede dünyaya gelen bir Uygur şairdir.

Kadiri’nin, Çağdaş Uygur Edebiyatında ve bugünkü zaman Uygur edebiyatında, özellikle Uygur hikâyeciliğinin ve Uygur dramının gelişimine çok büyük katkısı olmuştur. Zunun Kadiri, 1950 ve 1960’lı yıllarda Uygur hikâyeciliğinin ve dramının en değerli eserlerini vermeye başarmıştır. Zunun Kadiri, 24 Eylül 1989 yılında Almatı şehrinde vefat eder.

Eserleri

Dramlar

  • Cahaletniñ Capası” (Cehaletin Cefası) ismindeki 1937 yılında yazdığı drama ile başlar.
  • Uçraşkanda” (Buluşunca),
  • Partizanlar Etriti” (Partizanlar Takımı),
  • Her İşniñ Yoli Bar” (Her İşin Bir Yolu Vardır),
  • Gunçem” (Goncam),
  • Gülnisa” (Gülnisa) gibi dramları vardır.

Hikayeler

Çağdaş Uygur edebiyatında hikâyeleriyle yeni bir çığır açan Kadiri, 1940 yılının ortalarından itibaren hikâye yazmaya başlayarak, arka arkaya 1945 yılında;

  • Muellimniñ Heti” (Öğretmenin Mektubu) ve
  • Rodipay”,
  • Küçükke Hucum” (Köpek Yavrusuna Hücum) ve
  • İkki Barmikim Bilen” (İki Parmağımla) 1946 yılında,
  • Guman” (Şüphe) 1947 yılında,
  • Magdur Ketkende” (Mağdur Giderken) 1948 yılında,
  • “Toy” dramını 1950 yılında,daha sonra da yine çiftçilerin hayatını anlatan;
  • Çin Kış” (Zorlu Kış),
  • Rehmet” (Teşekkür),
  • Esleş” (Hatırlamak),
  • Kızıl Gül” (Kızıl Gül) gibi hikâyelerini yazar.[1]

Notlar

  1. ^ Sultan Azad, Abdurihim Kerimcan, Uygur Bugünkü Zaman Edebiyat Tarihi, sayfa 55-57.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sait Faik Abasıyanık</span> Türk hikâye ve roman yazarı, şair (1906–1954)

Sait Faik Abasıyanık, Türk hikâye ve roman yazarı, şair. Türk hikâyeciliğinin önde gelen yazarlarından birisi olan Sait Faik, çağdaş hikâyeciliğe yaptığı katkılar nedeniyle Türk edebiyatının köşe taşlarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Miller</span>

Arthur Asher Miller Amerikalı yazar.

<span class="mw-page-title-main">Dram (tiyatro)</span>

Dram trajedi, komedi veya trajikomedi türünde tiyatro eseri. Dramatik, epik ve liriğin yanı sıra üçüncü esaslı edebi türdür.

Erendiz Atasü, Türk yazar, akademisyen, edebiyat eleştirmeni

<span class="mw-page-title-main">Hikâye</span> gerçek ya da tasarlanmış olayları ilgiyi çekecek bir biçimde anlatan, genellikle beş on sayfadan oluşan düzyazı türü

Hikâye ya da öykü, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır. Kısa oluşu, yalın bir olay örgüsüne sahip olması, genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatım türlerinden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıkışla</span> İzmir, Türkiyede eski bir bina

Sarıkışla veya Kışla-i Humayun, İzmir Konak Meydanı'nda 1829'da inşa ettirilmiş ve 1955'te Demokrat Parti yönetimindeki İzmir Belediyesi tarafından yıktırılması zamanla şehir bilinci açısından cinayete eşdeğer görülmüş büyük bir idari yapıdır. Yıkılmasından önce İzmir'in sembollerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Uygurca</span> Uygur Türkçesi

Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.

<span class="mw-page-title-main">İnci Aral</span> Türk yazar

İnci Aral Türk öykü ve roman yazarı.

Pertev Naili Boratav ya da asıl adıyla Mustafa Pertev, Türk halk bilimci, halk edebiyatı araştırmacısı.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi</span> İstanbul’da kurulan, benzerleri arasında Türkiye’nin ilk ve en büyük fakültesi

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi (İÜEF), 1933 yılında İstanbul Üniversitesi bünyesinde Edebiyat Fakültesi adı ile kurulan fakülte. Türkiye'nin ilk edebiyat yüksek okuludur.

<span class="mw-page-title-main">Asım Bezirci</span> Türk yazar ve eleştirmen

Asım Bezirci, Türk yazar, eleştirmen, şair ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Füruzan</span> Türk yazar (1932–2024)

Füruzan doğum adı ile Feruze Çerçi, Türk yazar, senarist ve yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Cabbarlı</span>

Cafer Cabbarlı, Azerbaycanlı oyuncu, şair, yazar, senaryo yazarı, yönetmen.

Faik Baysal, Türk yazar ve şair.

<i>Mahalle Kahvesi</i>

Mahalle Kahvesi, Türk yazar Sait Faik Abasıyanık'ın 1950'de yayınlanan beşinci hikâye kitabıdır. Eser ayrıca, yazarın yayınlanan altıncı kitabıdır. Bu kitaptaki öyküler yazarın bir önceki kitabı Lüzumsuz Adam'dakilere tarz olarak çok benzemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abdulhalûk Uygur</span>

Abdulhalûk Uygur, Çin'in Sincan Eyaleti'nde 9 Şubat 1901 yılında günümüz Şincañ Uygur Özerk Bölgesi Turfan şehrinin Bağrı köyünde bir tüccar ailesinde dünyaya gelen bir demokratik Çağdaş Uygur Edebiyatı'nı eserleriyle zenginleştiren bir Uygur devrim savaşçısı ve şairdir.

Halk hikâyesi veya halk öyküsü, toplumsal iz bırakmış bir olaydan veya bir yazınsal ürünün sözlü kültürde bıraktığı derin etkiden kaynaklanarak ortaya çıkan halk edebiyatı ürünlerine verilen ad. Ayrıca, bazı halk bilimciler halk öyküsünü: "Çağdaş çağlara yaklaştıkça geçirdiği değişimle destanların yerini tutan halk ürünü." olarak görmüştür. Destanlar olağanüstü ögelerin çokça rastlandığı türlerdir. Halk hikâyeleri ise olağanüstülük düzeyinin ikinci safhasında yer alır ve destanlara oranla halk hikâyelerinin olay örgüsü daha gerçekçidir. Halk hikâyeleri bu yönüyle modern çağların yazın türleri olan roman ve öykü gibi mensur türlerle, destan arasında bir geçiş sürecini yansıtan ürünlerdir. Halk hikâyelerinde olaylar belirli kahramanların üzerine kurulmuştur. Bu kahramanlar çoğu kez; tanınmış bir edebî ürünün içeriğinde yer alan kahramanların topluma mal olması ve anonimleşmesiyle oluşmuştur. Aslen Divan edebiyatı'na ait mesneviler olan Leyla ile Mecnun ve Ferhat ile Şirin gibi eserler, taç eserlerin toplum tarafından sözlü kültüre aktarılıp "halk hikâyesi" haline gelmesinin en önemli örnekleridir. Bunun yanında halk edebiyatı ürünlerinde de bu duruma rastlanmaktadır. Örneğin, Kayıkçı Kul Mustafa'nın Genç Osman Destanı; toplumun beğenerek halk hikâyeleştirme sürecine dahil ettiği eserlerdendir. 1930'da edebiyat tarihçisi Fuat Köprülü, Genç Osman Destanı'nı halk hikâyelerinin oluşum evrelerini tespit etmek maksadıyla incelemiştir. Ayrıca bu çalışma; Türk edebiyatındaki anonim hikâyeleşme süreci hakkında yapılmış ilk çalışmalardan biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Budenovka</span>

Budenovka, Rus İç Savaşı sırasında ve de sonrasında Kızıl Ordu'nun kullandığı askeri üniformanın bir parçası olan şapka. Gerçekte ismi ince pamuklu şapka olmakla birlikte Semyon Budyonni'den sonra bu isimle çağrılmıştır. Ünlü Bolşevik Mihail Frunze'den sonra Fruzenka şeklinde adlandırılmıştır.

Türk edebiyatı'nda hem sözlü hem yazılı, manzum ve mensur hikâye geleneğine sahip olmasına rağmen Tanzimat'tan sonra farklı yapısal özellikler taşıyan bir anlatı türü olarak yeni bir hikâye tarzı oluşmuştur. Giritli Ali Aziz Efendi tarafından 1796-97'de yazılan ve ilk defa 1852 tarihinde basılan Muhayyelât, Batı tesiri olmadan gerçekçi anlatıma olan yakınlığı noktasında modern Türk hikâyesinin başlangıcı sayılmaktadır. Bunun dışında, XIX. yüzyılda basımları yapılarak yaygınlık kazanmış olan meddah hikâyeleri "yeni hikâyeye" zemin hazırlayan eserler olarak görülmektedir. 1875-1890 yılları arasında Ahmed Midhat Efendi'nin devam eden Letâif-i Rivâyât serisinin dışında Mehmet Celal'in Venüs, Cemile gibi uzun hikâyeleri ile Nabizâde Nâzım'ın ilk dönem hikâyeleri bulunmaktadır. Samipaşazade Sezai'nin Küçük Şeyler adlı eseri Türk edebiyatında modern anlamda kısa hikâyenin başlangıcı kabul edilmektedir. Halid Ziya Uşaklıgil'in 1888'de yazdığı Bir Muhtıranın Son Yaprakları ile Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası adlı çalışmaları Avrupaî tarzda ilk hikâyeler kabul edilmektedir.

Bu liste; geçmişte yaşamış veya şu an yaşamakta olan, bir sebepten dolayı tanınan Uygurların listesidir. Doğum yılına göre sıralıdır.