İçeriğe atla

Zunbiller

Zunbiller, aynı zamanda Zhunbil veya Zabulistan'ın Rutbilleri,[1] günümüzün güney Afganistan bölgesinde Hindukuş'un güneyinde bir kraliyet hanedanıydı. MS 680'den MS 870'deki Saffarid fetihlerine kadar hüküm sürdüler.[1][2] Zunbil hanedanı, Ak Hun İmparatorluğu'nu Kâbil'deki başkentinden yöneten Türk Şahi hükümdarının (Barha Tegin veya Tegin Şah) ağabeyi Rutbil (Türkçe: İlteber) tarafından kuruldu.[1][3][4][5][6][7] Tarikh al-Tabari ve Tarikh-i Sistan gibi Arap kaynaklar Zunbillerin hizmetlerinde Türk birliklerinin bulunduğunu belirtmektedir.[8]

Türklerin yönetimi altında Zabulistan

İki yüzyıldan fazla süren yönetimleri boyunca Toharistan Yabguluğu, ardından Türk Şahiler ve Zunbiller, Müslüman kuvvetlerinin doğuya doğru genişlemesinin önünde sürekli bir engel oluşturdular.

Kaynakça

  1. ^ a b c Alram, Michael; Filigenzi, Anna; Kinberger, Michaela; Nell, Daniel; Pfisterer, Matthias; Vondrovec, Klaus. "The Countenance of the other (The Coins of the Huns and Western Turks in Central Asia and India) 2012-2013 exhibit: 15. THE RUTBILS OF ZABULISTAN AND THE "EMPEROR OF ROME"". Pro.geo.univie.ac.at. Kunsthistorisches Museum Vienna. 5 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2021. 
  2. ^ "16. THE HINDU SHAHIS IN KABULISTAN AND GANDHARA AND THE ARAB CONQUEST". Pro.geo.univie.ac.at. Kunsthistorisches Museum Vienna. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2021. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; KHM14 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  4. ^ Andre Wink, Al-Hind, the Making of the Indo-Islamic World, Vol.1, (Brill, 1996), 115;""The Zunbils of the early Islamic period and the Kabulshahs were almost certainly epigoni of the southern-Hephthalite rulers of Zabul."
  5. ^ History of Civilizations of central Asia, B A Litivinsky Zhang Guang-Da, R Shabani Samghabadi, p. 376
  6. ^ Petrie, Cameron A. (28 Aralık 2020). Resistance at the Edge of Empires: The Archaeology and History of the Bannu basin from 1000 BC to AD 1200. Cambridge University Press. s. 69. ISBN 9781785703065. 
  7. ^ Rehman, Abdur (1979). The Last Two Dynasties of the Śahis: An Analysis of Their History, Archaeology, Coinage and Palaeography. Centre for the Study of the Civilizations of Central Asia, Quaid-i-Azam University. ss. 58-67. 
  8. ^ Raphael Israeli, Anthony Hearle Johns (1984). Islam in Asia: South Asia. Magnes Press. s. 15. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sakalar</span> eski bir etnik grup

Sakalar, Kuzeydoğu Avrasya stepleri ile Tarım havzasında yaşayan ve at yetiştirme, madencilik yapma kabiliyetleri geliştirmiş olan tarihi halk. Kaynakların genelde Sakaları Türkî ya da İrani bir halk olarak sayılmasının yanı sıra kimlikleri konusunda tartışmalar sürmektedir. Ancak Avrasya stepleri'deki kurganlarda bulunan kişilerin naaşları üzerinde son yapılan genom ve mitokondriyal DNA çalışmaları sonuçlarına göre, kurganlarda bulunan Saka naaşlarına genetik yakınlık gösteren kişilerin hepsinin günümüz Türki halklara mensup olan bireyler oldukları görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hiung-nu</span> İlk Çağda Orta Asyada yaşamış göçebe Avrasya Türk İmparatorluğu

Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan boylar konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İran'da İslam</span>

İran'da İslam, (633-656) Sasani İmparatorluğu'nun sonunu getirmiş ve İran'da Zerdüştlük dininin ortadan kalkmasına neden olmuştur. Ancak Pers uygarlığının gelenekleri kaybolmamış yeni İslam siyaseti içine büyük ölçüde yedirilmiştir.

Barlaslar, Barlas Boyu veya Barlas Aşireti Orta Asya'da bulunan Türk veya Türkleşmiş, Moğol göçebe konfederasyonu ve Büyük Timur İmparatorluğu'nun yönetici boyu.

Peygamberler ve Melikler Tarihi, Fars yazar ve tarihçi Taberî tarafından yazılan Arapça tarihi kayıt. Yaratılış'dan MS 915'e kadar Müslümanlar ve Orta Doğu tarihi ile ilgili tafsilat içerir. Bir al-Sila adlı ilave Taberî'nin Türk öğrencisi, Ebu Abdullah bin Ahmed bin Cafer el-Farğani, tarafından eklenmiştir.

Kuteybe bin Müslim, Emevilerin en önemli Arap komutanlarından birisi ve Horasan'ın Emevi valisidir.

Bağa Şad, 7. yüzyılda yaşayan bir Batı Göktürk Kağanlığı şadıdır. Bağa Şad, Batı Göktürk kağanı Tong Yabgu Kağan'nın akrabası ve kendisine bağlı bir generalidir. Bağa Şad, Böri Şad'ın babası olduğu için; Hazar Türklerini yöneten yabgu olduğu düşünülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tuyuhun</span>

Tuyuhun, Qilian Dağları ve Sarı Nehir'in kuzeyinde Siyenpiler ( ) tarafından kurulmuş bir devlet idi. MS 634 yılında Tang Hanedanı'nın bir vasalı haline gelmiş olup 670 yılında Tibet İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Şahiler</span> 7.-9. yüzyıllar arasında var olmuş bir Türk hanedanı

Türk Şahileri, MS 7. ila 9. yüzyıllarda Kabil ve Kapisa'dan Gandara'ya kadar hüküm süren Batı Türk veya Türk-Eftalit kökenli bir hanedandı. Halaç etnik kökenine de sahip olabilirler. Gandara bölgesi, doğuda Keşmir krallığı ve Kanauj krallığı ile sınırında olabilir. 560'lardan itibaren Batı Türkleri, Transoksonya'dan yavaş yavaş güneydoğuya doğru genişlediler ve Baktriya ve Hindukuş bölgesini işgal ederek büyük ölçüde bağımsız yönetimler oluşturdular. Türk Şahileri, Tokaristan Yabgularının siyasi bir uzantısı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Yaz kültürü</span>

Yaz kültürü, Margiyana, Baktriya ve Soğdiana'da yaklaşık MÖ 1500-500 yılları arasında var olmuş Erken Demir Çağı kültürüdür.. Kültür adını Baýramaly, Türkmenistan'da bulunan Yaz Tepe arkeolojik alanından almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kangju</span>

Kangju Orta Asya'da eski bir krallığın Çince adıydı ve bu krallık birkaç yüzyıl boyunca Yüeçiler'den sonra Mâverâünnehir'deki ikinci en büyük güç olmuştur. Kangju halkı olan Kāng'lar Hint-Avrupalı yarı göçebe bir halktı, İranlı Soğdlar veya kendileriyle yakından ilişkili olan diğer Asii halkları ile özdeşleştirilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Tegin Şah</span> Türk hükümdar

Tegin Şah, Şahi Tegin ya da Sri Şahi Batı Göktürk kökenli Türk Şahiler hanedanının hükümdarı. 7. ve 8. Yüzyıllar sırasındaki Egemenliği Kâbil'den Kapisa'ya kadar uzanan coğrafyayı kapsamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Peşaver Muharebesi (1001)</span>

Peşaver Muharebesi, 27 Kasım 1001'de Mahmud Gaznevî'nin ordusu ile Peşaver yakınlarındaki Jayapala'nın Hindu Şahi ordusu arasında gerçekleşti. Jayapala yenildi ve yakalandı, bu yenilgi yüzünden aşağılandığını düşünen Jayapala bir süre sonra kendini cenaze ateşine gömdü. Bu, Gazneli Mahmud tarafından Gazneliler'in Hint alt kıtasına yayılmasındaki birçok büyük savaşın ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Peter Fendi</span>

Peter Fendi Avusturyalı bir saray ressamı, portre ve tür ressamı, oymacı ve litograf idi. Biedermeier döneminin önde gelen sanatçılarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Balalık Tepe</span>

Balalık Tepe, eski Baktriya, modern Özbekistan'da, birçok duvar resminin bulunduğu bir Orta Asya arkeolojik alanıdır. Burası, soylu bir Ak Hun klanına ait küçük, müstahkem bir malikanenin bulunduğu yerdi. Genellikle Dilberjin'deki tablodan biraz daha geç bir döneme, MS 5. yüzyılın sonlarından MS 7. yüzyılın başlarına, veya MS 6. yüzyılın sonundan MS 7. yüzyılın başlarına tarihlenmektedir. Balalık Tepe'deki resimler Acına Tepe ve Kafir-kala'yı da kapsayan "Tokharistan okulunun" bir parçasıdır. Bunların ardından kronolojik olarak Soğd sanatı Pencikent gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Acına Tepe</span>

Acına Tepe, Tacikistan'ın Kurgantepe kentinin 12 kilometre doğusunda bulunan bir Budist manastır kümesidir.

<span class="mw-page-title-main">Dokhtar-i-Noshirwan</span>

Dokhtar-i-Noshirwan, aynı zamanda Nigar, Afganistan'ın kuzeyindeki Ḵolm vadisinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Bamyan'ın 100 kilometre kuzeyinde yer alır ve Afganistan'daki Budist olmayan en büyük duvar resmine sahiptir.

Altuntaş, 1017'den 1032'deki ölümüne kadar Harzemşah olan Türk komutan.

<span class="mw-page-title-main">Fromo Kesaro</span>

Fromo veya Phromo Kesaro, 7. ve 9. yüzyıllarda Kâbil ve Kapisa'dan Gandhara'ya kadar Batı Türk Kağanlığı veya Batı Türk-Ak Hun karışımı kökenli bir hanedan olan Türk Şahilerinin kralıydı. Çin kaynaklarında "Fromo Kesaro" 拂菻罽娑, "Fulin" (拂菻) "Bizans İmparatorluğu" için standart Tang Hanedanı adıdır.